Awaria energetyczna sparaliżowała loty w Europie. Jakie są prawa pasażerów?

Przeczytaj także: Unijne prawa pasażerów lotniczych wymagają zmian

Problemy na lotniskach i odwołane loty

Brak prądu w portach lotniczych doprowadził do całkowitego paraliżu wielu systemów – odpraw pasażerów, taśm bagażowych czy oświetlenia pasów startowych. W rezultacie odwołano ponad 70 lotów, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Największe trudności wystąpiły na lotniskach w Madrycie-Barajas, Barcelonie-El Prat i Lizbonie. Linie lotnicze, które już miały samoloty na płycie, były zmuszone przerwać załadunek pasażerów, a wiele maszyn nie mogło wystartować z powodu niesprawnych systemów kontroli lotów. Setki pasażerów zostało zmuszonych do czekania na lotniskach, nie wiedząc, kiedy będą mogły kontynuować swoją podróż. Linie lotnicze borykały się z opóźnieniami w odprawie pasażerów i obsłudze bagażu.

Co się dzieje, gdy zabraknie prądu na lotnisku?

Awaria energetyczna na lotnisku skutkuje zakłóceniami w całym procesie operacyjnym. Bez prądu nie działają systemy rejestracji biletów, generowania kart pokładowych, ani taśmy bagażowe. Niemożliwe staje się również przeprowadzenie odprawy bezpieczeństwa, ponieważ nie działają systemy skanowania bagaży. Wstrzymanie lotów jest konieczne, ponieważ brak zasilania w obszarze startu, a także oświetlenie pasów startowych, stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa pasażerów i załogi. W takich przypadkach samoloty, nawet jeśli są gotowe do wzniesienia się w powietrze, nie mogą wystartować, co prowadzi do odwołania lub opóźnienia rejsów.

Czy brak prądu na lotnisku to sytuacja nadzwyczajna

Z prawnego punktu widzenia, awaria zasilania na lotnisku uznawana jest za tzw. "nadzwyczajną okoliczność". Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 261/2004, linie lotnicze mogą być zwolnione z obowiązku wypłaty odszkodowania, jeśli opóźnienie lub odwołanie lotu jest wynikiem sytuacji, których przewoźnik nie mógł przewidzieć ani im zapobiec. Do takich okoliczności zalicza się m.in. ekstremalne warunki pogodowe, strajki, zagrożenia bezpieczeństwa czy właśnie awarie energetyczne. Oznacza to, że w przypadku przerwy w dostawie prądu na lotnisku, która uniemożliwia odprawę pasażerów czy start samolotów, linie lotnicze mogą uniknąć odpowiedzialności za odszkodowanie. Mimo to, przewoźnicy wciąż muszą zapewnić pasażerom należytą opiekę – alternatywny transport, posiłki, napoje, a w razie potrzeby, noclegi.

Które linie lotnicze odwołały loty?

Wśród przewoźników, którzy zmuszeni byli odwołać swoje rejsy, znalazły się Iberia, Vueling, TAP Air Portugal i Ryanair. Problemy dotyczyły zarówno lotów krajowych, jak i międzynarodowych – m.in. do Paryża, Londynu, Frankfurtu czy Mediolanu. Linie lotnicze zapewniły pasażerów, że będą mogli skorzystać z alternatywnych połączeń lub otrzymać zwrot kosztów biletu.

Prawa pasażerów w sytuacji problemów z lotami

Pasażerowie linii lotniczych są chronieni przepisami prawa, a konkretnie Rozporządzeniem (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady. Dokument ten reguluje prawa podróżnych w sytuacjach opóźnień, odwołań lotów i odmowy wejścia na pokład.

Jeśli opóźnienie przekracza 2 godziny, linie lotnicze zobowiązane są zapewnić pasażerom podstawową opiekę – posiłki i napoje, a w razie potrzeby także zakwaterowanie. W przypadku opóźnienia powyżej 3 godzin, pasażerowie mogą być uprawnieni do odszkodowania w wysokości 250, 400 lub 600 euro – w zależności od długości planowanej trasy.

Nadzwyczajne okoliczności – kiedy odszkodowanie nie przysługuje?

Rozporządzenie przewiduje wyjątki, tzw. „nadzwyczajne okoliczności”, które obejmują m.in. ekstremalne warunki pogodowe, strajki personelu naziemnego, zagrożenia bezpieczeństwa czy właśnie awarie zasilania na lotniskach.

Globalna awaria energetyczna, która uniemożliwia przeprowadzenie lotów, traktowana jest jako okoliczność nadzwyczajną, której linie lotnicze nie mogły przewidzieć ani jej zapobiec. W takich przypadkach przewoźnicy są zwolnieni z obowiązku wypłaty odszkodowania, ale wciąż muszą zapewnić pasażerom odpowiednią opiekę – alternatywny transport, posiłki i zakwaterowanie, jeśli jest to konieczne.

Opinia eksperta

David Janoszka, prawnik i specjalista w zakresie ochrony praw pasażerów z AirCashBack, komentuje sytuację nadzwyczajnych okoliczności:
– Z perspektywy prawa, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, przez pojęcie „nadzwyczajnych okoliczności” rozumie się zdarzenia wykraczające ponad przeciętność, które ze względu na swój charakter lub źródło są poza kontrolą przewoźnika lotniczego. W przypadku awarii energetycznej na lotnisku, przewoźnik nie ma żadnego wpływu na zaistniałą sytuację.

Ekspert zwraca jednak uwagę, że przewoźnicy nie są całkowicie zwolnieni z odpowiedzialności:
– Aby uniknąć wypłaty odszkodowania, linia lotnicza musi udowodnić, że podjęła wszelkie racjonalne kroki w celu przezwyciężenia sytuacji awaryjnej. Po ustaniu awarii przewoźnik ma obowiązek zapewnić najbliższy możliwy lot do miejsca docelowego – nawet z pomocą konkurencyjnych linii.
Brak zapewnienia posiłków czy zakwaterowania nie daje automatycznie prawa do finansowego odszkodowania, ale pasażerowie mogą ubiegać się o zwrot poniesionych wydatków, jeśli linie lotnicze nie wywiązały się z obowiązku zapewnienia opieki.