Rządowy projekt ustawy o usługach płatniczych
projekt dotyczy kompleksowej regulacji świadczenia usług płatniczych: określenia warunków przejrzystości postanowień umownych i wymogów w zakresie informacji o usługach płatniczych, określenia praw i obowiązków stron wynikających z umów o świadczenie usług płatniczych i zakresu odpowiedzialności dostawców z tyt. wykonywania tych usług, oraz określenia zasad prowadzenia działalności przez instytucje płatnicze i biura usług płatniczych
projekt mający na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej
- Kadencja sejmu: 6
- Nr druku: 4217
- Data wpłynięcia: 2011-05-19
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: o usługach płatniczych
- data uchwalenia: 2011-08-19
- adres publikacyjny: Dz.U. Nr 199, poz. 1175
4217-cz-1
odpowiednio obowiązki informacyjne w zakresie świadczenia usług płatniczych oraz prawa
i obowiązki w zakresie dostarczania usług płatniczych i korzystania z nich. Mając na uwadze
zakres zmian, jakie dostawcy muszą wprowadzić zarówno w systemach informatycznych, jak
i treści umów zawartych z klientami, konieczne wydaje się przyjęcie odpowiednich okresów
przejściowych, na rzeczywiste dostosowanie działalności dostawców polskich w zakresie
usług płatniczych do wymogów określonych w tych przepisach.
W art. 180 projektu zapisano regułę wydatkową określającą wysokość skutków finansowych
wynikających z projektu dla budżetu państwa, zgodnie z art. 50 w zw. z art. 112a ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm.).
W art. 181 określono termin wejścia w życie ustawy. Przewiduje się, że ustawa wejdzie
w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Ze względu na zakres zmian objętych ustawą
wprowadzono przepisy przejściowe zarówno dla podmiotów świadczących obecnie usługi
płatnicze w rozumieniu ustawy (art. 167), jak i podmiotów, które rozpoczną ich świadczenie
według nowych zasad (art. 170). W związku z tym nie zachodzi konieczność zachowania
dłuższego vacatio legis. Mając na uwadze powyższe oraz termin transpozycji postanowień
dyrektywy, ustawa powinna wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
SPOSÓB IMPLEMENTACJI OPCJI NARODOWYCH Z DYREKTYWY PSD
Mimo, że – jak wspominano – dyrektywa PSD jest dyrektywą pełnej harmonizacji (należy ją
implementować w sposób całkowity, jako że ma co do zasady charakter maksymalny, nie
dopuszczając odstępstw od standardu wyznaczonego jej przepisami) – a więc nie przewiduje
wymogów minimalnych, przewiduje ona 26 opcji narodowych, czyli rozwiązań, które każde
z państw członkowskich może dowolnie zaimplementować, tzn. zastosować w swoim akcie
implementującym wprost, zastosować po modyfikacji albo nie stosować w swoim
prawodawstwie.
1. Projekt implementuje art. 2 (3) dyrektywy PSD przewidujący możliwość wyłączenia
z zastosowania wszystkich lub części przepisów dyrektywy PSD przez kraj członkowski
instytucji wymienionych w art. 2 dyrektywy 2006/48/WE ws. wymogów kapitałowych
(Capital Requirements Directive – CRD), które są instytucjami kredytowymi, ale do których
nie stosuje się wymogów dyrektywy CRD, dotyczącej wymogów kapitałowych dla
44
m.in. instytucji kredytowych – z wyjątkiem przepisów, o których mowa w tiret pierwszym
i drugim tego artykułu.
W przypadku Polski są to spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Bank
Gospodarstwa Krajowego. Projekt ustawy przewiduje częściowe zastosowanie opcji z art. 2
(3) dyrektywy PSD.
Na jego podstawie SKOK-i uznane zostały za dostawców usług płatniczych – a więc nie
stosują się do nich jedynie przepisy dotyczące instytucji płatniczych oraz biur usług
płatniczych. Nie muszą stawać się instytucjami płatniczymi, aby świadczyć usługi płatnicze
na podstawie ustawy o usługach płatniczych. Należy wskazać, że projekt nie ogranicza
przedmiotowo SKOK, gdyż decyduje o tym ustawa z dnia 14 grudnia 1995 r.
o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, stanowiąc, jakie usługi płatnicze
SKOK świadczy. W przypadku decyzji co do rozszerzenia działalności poza swoich
członków, SKOK musi spełnić warunki przewidziane dla instytucji płatniczej lub taką
instytucję utworzyć.
Zakres usług płatniczych świadczonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe
obejmuje bowiem z mocy dotychczasowego prawa (ustawa o SKOK-ach) całość zakresu
usług płatniczych (z wyłączeniem wymagającego odrębnego zezwolenia prowadzenia
systemu płatności w rozumieniu przepisów o ostateczności rozrachunku), jednak nie mogą
one być świadczone na rzecz wszystkich użytkowników usług płatniczych.
Należy wskazać, że projekt nie ogranicza przedmiotowo SKOK, gdyż ustawa o SKOK
decyduje, jakie usługi płatnicze SKOK świadczy. Ograniczenie przedmiotowe działalności
pojawia się w projekcie jedynie w odniesieniu do biur usług płatniczych (jedynie przekaz
pieniężny, w tym wpłaty na rachunki). Niemniej jednak ustawodawca może w przyszłości
zmienić ustawę o SKOK, np. w zakresie przedmiotu działalności.
Projektodawca zdecydował, że SKOK-i należy zaliczyć do kategorii dostawców usług
płatniczych na równi z bankami (zwolnić SKOK-i z wymogów przewidzianych dla instytucji
płatniczych), niemniej jednak przy utrzymaniu ograniczeń określonych ustawą o SKOK-ach.
Bank Gospodarstwa Krajowego jako bank państwowy jest per se dostawcą usług płatniczych
i również nie musi uzyskiwać zezwolenia na świadczenie tych usług na podstawie ustawy
o usługach płatniczych.
2. Art. 7 (3) dyrektywy PSD przewiduje możliwość braku zastosowania art. 8 dyrektywy PSD
w zakresie bieżących wymogów kapitałowych, w sytuacji gdy instytucja płatnicza objęta jest
45
nadzorem skonsolidowanym dominującej (macierzystej) instytucji kredytowej na podstawie
CRD (dyrektywy 2006/48/WE). W projekcie jednak nie implementowano tej opcji. Po
konsultacji z grupą roboczą ds. usług płatniczych powołaną przy Radzie Rozwoju Rynku
Finansowego przy Ministrze Finansów, zrzeszającą przedstawicieli rynku i administracji
uznano, że nie jest konieczne implementowanie opcji i nie wywołało to też wątpliwości
w czasie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych.
3. Art. 78 implementuje art. 9 (2) dyrektywy PSD przewidujący możliwość zezwolenia
instytucjom płatniczym na obliczanie wymogów ochronnych z art. 9 (1) względem środków
pieniężnych, które mogą być użyte do przyszłych transakcji płatniczych, w sytuacji gdy część
środków pieniężnych, które mogą być użyte do przyszłych transakcji płatniczych albo do
usług niebędących usługami płatniczymi, jest zmienna lub nieznana z wyprzedzeniem – na
podstawie reprezentatywnej kwoty uznanej za wykorzystaną do celów usług płatniczych, pod
warunkiem że taką reprezentatywną kwotę można w sposób rozsądny oszacować na
podstawie dotychczasowych danych historycznych w sposób satysfakcjonujący właściwe
organy.
4. Art. 78 implementuje również art. 9 (3) dyrektywy PSD przewidujący możliwość
zastosowania wymogów ochronnych dotyczących środków pieniężnych do niehybrydowych
instytucji płatniczych (nieprowadzących innych rodzajów działalności niż świadczenie usług
płatniczych). W polskim projekcie opcja została implementowana, z uwagi na przeszłe liczne
upadłości podmiotów świadczących usługi płatnicze. Uznano, że wymogi ochronne powinny
dotyczyć wszystkich instytucji płatniczych, a nie tylko hybrydowych instytucji płatniczych.
5. Art. 9 (4) dyrektywy PSD przewiduje możliwość zastosowania wymogów ochronnych
tylko do środków pieniężnych tych użytkowników usług płatniczych, których indywidualne
środki przekraczają 600 euro. W polskim projekcie opcja nie została implementowana, celem
większej ochrony środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych.
6. Opcja z art. 22 (3) dyrektywy PSD przewiduje możliwość odpowiedniego uwzględnienia
zasad dotyczących przestrzegania tajemnicy przewidzianych w CRD (art. 44 – 52 dyrektywy
2006/48/WE). W polskim projekcie opcja została implementowana częściowo przez
propozycję zmiany art. 16 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Ponadto art. 44 – 52
dyrektywy 2006/48/WE zostały implementowane w ustawie o Narodowym Banku Polskim,
46
w ustawie – Prawo bankowe, ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz w ustawie
– Prawo upadłościowe i naprawcze.
7. Art. 118 – 132 implementują art. 26 (1) dyrektywy PSD przewidujący możliwość
wyłączenia małych instytucji płatniczych, w tym osób fizycznych zajmujących się
świadczeniem usług płatniczych, z konieczności uzyskania zezwolenia i pewnych wymogów
nadzorczych mających zastosowanie do instytucji płatniczych. W polskim projekcie opcja
została implementowana, gdyż ustawodawcy krajowemu nie zależy na usunięciu mniejszych
podmiotów z rynku usług płatniczych, przeciwnie – jedynie na uregulowaniu tego rynku
i zapewnieniu bezpieczeństwa środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych.
Projekt ustawy przewiduje miesięczny próg obrotów w wysokości 500 tys. euro, poniżej
którego podmioty świadczące usługi płatnicze mogą działać jako biura usług płatniczych
(podmioty objęte mniejszymi wymaganiami ustawowymi przy jednoczesnym świadczeniu
usług w ograniczonym zakresie – wyłącznie przekazy pieniężne, w tym wpłaty na rachunki
jako usługa świadczona wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). W takim
przypadku dyrektywa dopuszcza zastosowanie progu miesięcznego obrotu w przedziale
od 0 do 3 mln euro.
Przepis był przedmiotem rozbieżności pomiędzy środowiskiem bankowym, dużymi
podmiotami świadczącymi usługi płatnicze, które w przyszłości będą działać jako instytucje
płatnicze (postulowali nieskorzystanie z tej opcji albo obniżenie progu obrotów do
50 tys. euro) a małymi podmiotami świadczącymi usługi płatnicze (tzw. okienkami
kasowymi, które postulowały podniesienie progu do co najmniej 1,5 mln euro).
Należy podkreślić, że opcja z art. 26 dyrektywy PSD stanowi świadomy wyłom ustawodawcy
unijnego w zakresie nowego uregulowania podmiotów świadczących usługi płatnicze.
Niemniej jednak zdecydowano się na to w celu dania możliwości państwom członkowskim
nieeliminowania istniejących podmiotów z rynku, ale zapewnienia im możliwości dalszego
funkcjonowania przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony użytkowników usług płatniczych,
w Polsce np. korzystających z usług okienek kasowych, dzięki wprowadzeniu pewnych
wymogów ostrożnościowych.
Należy wskazać, że zapewnienie ochrony użytkowników usług płatniczych jest oczekiwaniem
rynku i konsumentów, biorąc pod uwagę brak dotychczasowego nadzoru oraz szereg
upadłości pośredników w zakresie świadczenia usług płatniczych w ostatnich latach,
w których konsekwencji opinia publiczna zainteresowała się regulacją okienek kasowych.
47
W projekcie ostatecznie przyjęto, że próg wyniesie 500 tys. euro, z uwagi na fakt, że
w warunkach polskiego rynku zarówno 3 mln euro, jak i 1,5 mln euro byłoby zbyt wysokim
progiem i mogłoby spowodować wyłączenie większości podmiotów, a w konsekwencji nie
zapewnić należytej ochrony środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych. Kwota
500 tys. euro równoważy postulaty przedstawicieli rynku i administracji.
Należy wskazać, że ustawa nie zahamuje rozwoju istniejących przedsiębiorców, bowiem
w razie zwiększania się liczby i kwot transakcji płatniczych nie są zmuszani do likwidacji ich
działalności, ale mogą zdecydować się oni na przekształcenie w instytucje płatnicze.
8. Art. 118 ust. 1 implementuje art. 26 (4) dyrektywy PSD przewidujący możliwość
ograniczenia działalności prowadzonej przez podmioty wyłączone na podstawie art. 26 (1)
dyrektywy PSD. W polskim projekcie opcja została implementowana, z uwagi na
konieczność ochrony środków pieniężnych użytkowników usług płatniczych (biura usług
płatniczych mogą świadczyć jedynie usługę płatniczą, jaką jest przekaz pieniężny, w tym
wpłaty na rachunki). Ponadto należy wskazać, że w grupie roboczej ds. usług płatniczych
Rady Rozwoju Rynku Finansowego przy Ministrze Finansów dokonano analizy rynku
drobnych usług płatniczych, z którego podmioty mogłyby być zainteresowane
ukształtowaniem swojego statusu jako biur usług płatniczych, z której wynika, że małe
punkty płatności za rachunki i mali remitenci prowadzą swoją działalność właśnie w zakresie,
w jakim w projekcie dozwolono ją biurom usług płatniczych.
9. Art. 30 (2) dyrektywy PSD przewiduje możliwość zastosowania do mikroprzedsiębiorców
przepisów dotyczących wymogów w zakresie udzielania im informacji w sposób
przewidziany dla konsumentów. W polskim projekcie opcja nie została implementowana.
W grupie ds. usług płatniczych Rady Rozwoju Rynku Finansowego przy Ministrze
Finansów, w której udział brali przedstawiciele rynku usług płatniczych i administracji, była
jednomyślność, że nie ma potrzeby korzystania z tej opcji, co potwierdziły uzgodnienia
międzyresortowe i konsultacje społeczne.
10. Art. 18 implementuje art. 33 dyrektywy PSD przewidujący możliwość wprowadzenia tzw.
przerzucenia ciężaru dowodu na dostawcę usług płatniczych w zakresie spełnienia przez
niego wymogów informacyjnych. Polski ustawodawca przyjął w filozofii implementacji
dyrektywy PSD podejście prokonsumenckie. W polskim projekcie opcja została
implementowana z uwagi na potrzebę ochrony konsumentów, w szczególności w sytuacji gdy
48
Dokumenty związane z tym projektem:
-
4217-001
› Pobierz plik
-
4217-002
› Pobierz plik
-
4217-003
› Pobierz plik
-
4217-cz-1
› Pobierz plik
-
4217-cz-2
› Pobierz plik