Rządowy projekt ustawy o usługach płatniczych

– przeformułowanie zdania wstępnego w art. 9, przeformułowanie art. 10 oraz art. 12, a także:
– uchylenie ust. 2 i 3 w art. 14,
– uchylenie ust. 1 – 3 w art. 15,
– uchylenie art. 16, 19, 21, 22, 24, 25, 27 – 35 oraz ust. 1 w art. 38
to konsekwencja faktu, że regulacje objęte zakresem zastosowania tych przepisów zostały
zawarte w dyrektywie PSD, a w konsekwencji uwzględnione w ustawie o usługach
płatniczych.
Usługi bankowości elektronicznej są traktowane jako jeden z rodzajów elektronicznych
instrumentów płatniczych, dlatego uchylenie rozdziału 4 było konieczne.
W związku z faktem, że rozdział 5 ustawy dotyczy wydawania pieniądza elektronicznego,
projektodawca pozostawił te przepisy, co do zasady, w niezmienionej formie. Przepisy te
dotyczą tworzenia i działalności instytucji pieniądza elektronicznego oraz w większości są
implementacją dyrektywy EMD I, a więc można je zakwalifikować jako przepisy dotyczące
wydawania pieniądza elektronicznego. Przepisy te będą w najbliższym czasie kompleksowo
nowelizowane w związku z wejściem w życie nowej dyrektywy o pieniądzu elektronicznym
(EMD II).
W rozdziale 6 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych dotyczącym instrumentów
pieniądza elektronicznego projektodawca pozostawił przepisy art. 58 – 60 dotyczące
bezpośrednio wydawania pieniądza elektronicznego oraz art. 64 związany z obowiązkami
instytucji pieniądza elektronicznego wobec Narodowego Banku Polskiego.
Pozostałe przepisy rozdziału 6, czyli art. 55 – 57 i 61 – 63 należało wykreślić, ponieważ mają
one swoje odpowiedniki w projekcie ustawy o usługach płatniczych, a np. obowiązek
wykupienia pieniądza elektronicznego, o którym mowa w art. 56, wynika z pozostawionego
art. 60. Art. 55 i 56 dotyczą umowy o elektroniczny instrument płatniczy, a kwestie te
szczegółowo regulują art. 21 – 25 oraz 26 – 32 ustawy o usługach płatniczych w odniesieniu
do wszystkich rodzajów usług płatniczych. Art. 57 i 63 dotyczą odpowiedzialności instytucji
pieniądza elektronicznego i banku, a znacznie szerzej tę kwestię regulują przepisy rozdziału
drugiego w dziale III projektu ustawy o usługach płatniczych – autoryzacja transakcji
płatniczych, które dotyczą odpowiedzialności wszystkich rodzajów dostawców usług
płatniczych (w tym banków i instytucji pieniądza elektronicznego) oraz zasad
współodpowiedzialności użytkowników instrumentów płatniczych. Art. 61, dotyczący
obowiązku zgłoszenia utraty instrumentu płatniczego przez posiadacza, ma swój odpowiednik
w art. 42 ust. 1 pkt 2 projektu ustawy o usługach płatniczych. Art. 62 ust. 1, dotyczący
obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa, ma swój odpowiednik w art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy

39
o usługach płatniczych, natomiast art. 61 ust. 2 i 3, dotyczące obowiązków informacyjnych
o dokonanych transakcjach, mają odpowiedniki np. w art. 24 i 31 projektu ustawy o usługach
płatniczych.
W art. 67 uchyla się ust. 3, 5 – 7 oraz uchyla się art. 69 – przepisy te są niepotrzebne, z uwagi
na uregulowania dyrektywy PSD i proponowane przepisy ustawy o usługach płatniczych,
które w związku ze zmianą definicji agenta rozliczeniowego stanowią, że agent rozliczeniowy
w każdym przypadku będzie dostawcą usług płatniczych. Oznacza to, że wymogi dotyczące
formy prowadzenia działalności, dla agentów rozliczeniowych innych niż banki, znajdują się
w ustawie o usługach płatniczych, zaś wymogi kapitałowe dla agentów rozliczeniowych
prowadzących systemy autoryzacji i rozliczeń – będą zbieżne z wymogami kapitałowymi
określonymi dla agentów rozliczeniowych innych niż banki w ustawie o usługach
płatniczych.
Zachowanie art. 67 ust. 1, 2 i 4 (ten ostatni ustęp rozdzielono na dwa ustępy) jest konieczne
do prawidłowego wykonywania obowiązków NBP w zakresie systemów autoryzacji
i rozliczeń. Dodanie art. 72a wprowadzającego sankcję koresponduje z obowiązkiem
wynikającym z art. 67 ustawy. W chwili obecnej mamy do czynienia z sytuacją, w której
agenci rozliczeniowi, na podstawie art. 67 ust. 2, mają obowiązek uzyskania zgody na
prowadzenie systemu autoryzacji i rozliczeń, ale brak jest sankcji w przypadku naruszenia
tego przepisu i niezastosowania się do obowiązku uzyskania zgody.
Podsumowując – ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych zostanie tymczasowo,
do czasu implementacji dyrektywy EMD II, zachowana w polskim systemie prawnym.
Projektodawca przyjął koncepcję, w której regulacja działalności instytucji pieniądza
elektronicznego, których usługi podlegają także regulacji dyrektywy PSD, nastąpi w ustawie
o usługach płatniczych. Część regulacji dotyczących działalności instytucji płatniczych jest
zbliżona do regulacji działalności instytucji pieniądza elektronicznego. W ustawie o usługach
płatniczych znajdą się regulacje dotyczące stosunków cywilnoprawnych między instytucją
pieniądza elektronicznego a jej klientami (osobny rozdział w ustawie o usługach płatniczych
– jego przepisy uzupełnią przepisy dotyczące wykonywania transakcji płatniczych,
wynikających z dyrektywy PSD). Ta koncepcja spowoduje uchylenie obecnie obowiązującej
ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych, której część przepisów będzie wcześniej
uchylona ustawą o usługach płatniczych. Uchylone zostaną także przepisy dotyczące
elektronicznych instrumentów płatniczych w ustawie – Prawo bankowe.
Ustawa o usługach płatniczych będzie docelowo regulowała całość rynku usług płatniczych,
łącznie z zagadnieniami związanymi z działalnością instytucji pieniądza elektronicznego

40
i świadczenia przez nie usług płatniczych. Ta koncepcja ma na celu uproszczenie stanu
prawnego (jedna ustawa regulująca rynek usług płatniczych). Na zmiany w ustawie
o elektronicznych instrumentach płatniczych, które zawarte są w przepisach zmieniających
projekt ustawy o usługach płatniczych, należy spoglądać przez podkreślany już w niniejszym
uzasadnieniu aspekt tymczasowości w kontekście prowadzonych prac nad implementacją
dyrektywy EMD II.

Zmiana w art. 137 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U.
z 2009 r. Nr 175, poz. 1361, z późn. zm.) – art. 164 przepisów zmieniających – polega na
doprecyzowaniu, że chodzi o zlecenie rozrachunku, które zostało wprowadzone do systemu
krajowego po ogłoszeniu upadłości (a nie w dniu jej ogłoszenia, czyli teoretycznie także
przed ogłoszeniem upadłości, które w kontekście projektowanych uregulowań liczy się od
konkretnej godziny).

Zmiany zawarte w art. 166 dotyczące ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem
finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119, z późn. zm.) mają charakter porządkujący
i uzupełniający obecny stan prawny i służą przede wszystkim usprawnieniu funkcjonowania
KNF. Potrzeba ich dokonania została podyktowana koniecznością usunięcia ujawniających
się barier działania KNF, a staje się szczególnie istotna w związku z przyznaniem Komisji
kompetencji organu nadzoru nad nowo tworzonymi kategoriami dostawców usług
płatniczych. Objęcie nadzorem dotąd nieregulowanego rynku usług płatniczych w ramach
jednolitego nadzoru w zakresie działalności na rynku finansowym wymaga dodatkowych
regulacji czyniących funkcjonowanie KNF bardziej elastycznym w kontekście zwiększonego
katalogu rozpatrywanych spraw.
Zmiany w art. 1 ust. 2 oraz w art. 2 stanowią konieczne rozszerzenie ustawowo
wyznaczonego zakresu nadzoru nad rynkiem finansowym, stosownie do przepisów zawartych
w niniejszym projekcie. Odpowiedniemu rozszerzeniu, w art. 6 ust. 1 i 2, ulegają też
uprawnienia prokuratorskie Przewodniczącego Komisji w sprawach cywilnych, wynikających
ze stosunków związanych z uczestnictwem w obrocie na rynku finansowym, albo
dotyczących podmiotów wykonujących działalność na tym rynku w związku ze
sprawowaniem nadzoru przez KNF nad rynkiem finansowym obejmującym usługi płatnicze,
jak też przysługujące Przewodniczącemu Komisji uprawnienia pokrzywdzonego
w postępowaniu karnym, w sprawach o przestępstwa określone w ustawie o usługach
płatniczych.

41
Zmiana w art. 11 ust. 2 stanowi uzupełnienie porządkujące proces podejmowania uchwał
przez KNF przez przyznanie głosu rozstrzygającego dla Zastępcy Przewodniczącego
w wypadku równej liczby głosów w razie nieobecności Przewodniczącego Komisji. Chodzi
o usunięcie tzw. pata decyzyjnego przy głosowaniu nad uchwałą w razie osiągnięcia równej
liczby głosów także w razie nieobecności Przewodniczącego Komisji.
Uchyleniu wątpliwości co do możliwości podpisywania w imieniu Komisji podjętych uchwał
także przez Zastępcę Przewodniczącego Komisji służy zmienione brzmienie art. 11 ust. 3,
statuujące równe kompetencje w tym zakresie zarówno dla Przewodniczącego Komisji, jak
i dla jego Zastępcy.
W art. 12 ust. 2 przez dodanie pkt 5 i 6 uzupełniono stosownie do specyfiki nadzoru nad
instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych zakres kompetencji zastrzeżonych dla
KNF in gremio. Jest to zamknięty katalog spraw, odnośnie do których wyłączona jest
możliwość przekazania uprawnienia do rozstrzygania w drodze upoważnienia, o którym
mowa w art. 12 ust. 1.
Potrzeba wzajemnej wymiany informacji pomiędzy członkami KNF reprezentującymi różne
instytucje jest koniecznością do prawidłowej realizacji celów nadzoru nad rynkiem
finansowym.
Ze względu na występujące przeszkody prawne w przekazywaniu przez nieetatowych
członków Komisji informacji uzyskanych w związku z ich uczestnictwem w pracach Komisji
pracownikom obsługujących urzędów, wprowadzono do projektu odpowiednie przepisy
zmieniające art. 16 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. Skutkiem ich wejścia
w życie będzie zapewnienie swobody korzystania przez nieetatowych członków Komisji
z pełnego merytorycznego wparcia przynależnego im zaplecza eksperckiego odpowiednio
w Narodowym Banku Polskim, Ministerstwie Finansów, Ministerstwie Pracy i Polityki
Społecznej oraz Kancelarii Prezydenta RP. Fakt uczestnictwa w składzie organu kolegialnego
powinien pociągać za sobą możliwość pełnego korzystania z analiz, ekspertyz i opinii własnej
instytucji. Kwestia ta została podniesiona w związku ze szczególnym wymogiem, jakim jest
wydawanie przez KNF zezwolenia na działanie instytucji płatniczej, która chcąc świadczyć
usługi w charakterze agenta rozliczeniowego, będzie zobowiązana uzyskać dodatkową zgodę
wydawaną przez Prezesa NBP. Dokonywana zmiana wpłynie na merytoryczne uspójnienie
tych formalnie niezależnych, ale dotyczących jednego podmiotu postępowań. Zmiana ma
wszakże charakter uniwersalny i wydatnie poprawi warunki pracy nieetatowych członków
Komisji. Uszczelnienie tajemnicy w zakresie informacji przekazanych przez nieetatowych

42
członków Komisji pracownikom reprezentowanych instytucji wzmacnia nałożony obowiązek
nieujawniania ich, trwający mimo rozwiązania stosunku pracy.
Ze względu na zachowanie jednolitości rozwiązań dotyczących wpłat na pokrycie kosztów
nadzoru w art. 19 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, dodany został ust. 4,
w którym zastosowano instytucję przedawnienia roszczeń do wpłat wnoszonych przez
wszystkie podmioty nadzorowane, które są zobowiązane do wnoszenia wpłat (zapewniając
tym samym równość tych podmiotów w prawie).
Ze względów techniczno-organizacyjnych związanych z ewidencjonowaniem i rozliczaniem
wpłat na nadzór w art. 19 dodany został również ust. 5 regulujący kwestię stosowania do
wpłat na nadzór przepisów działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa. Brak w przepisie art. 19 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym odesłania
do działu III ustawy – Ordynacja podatkowa, może spowodować, że w przypadku braku
dobrowolnego uregulowania, przez podmiot do tego zobowiązany, należności z tytułu wpłaty
na nadzór, brak będzie możliwości poddania obowiązku tej wpłaty egzekucji
administracyjnej. Podkreślić bowiem należy, że egzekucji administracyjnej podlegają
obowiązki, które łącznie spełniają wymogi określone w przepisach art. 2 oraz 3 – 4 ustawy
z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r.
Nr 299, poz. 1954, z późn. zm.). Jednym z tych obowiązków jest konieczność podlegania
egzekwowanych obowiązków (m.in. podatki, opłaty, inne należności) przepisom działu III
ustawy – Ordynacja podatkowa.

Dział XI zawiera przepisy przejściowe i końcowe.

Na podstawie przepisu przejściowego zawartego w art. 167 wszyscy dostawcy usług
płatniczych będą zobowiązani do dostosowania swoich umów z klientami w zakresie
dostarczanych użytkownikom usług płatniczych informacji, dotychczas niezawartych
w umowach obowiązujących przed wejściem w życie ustawy lub sprzecznych z ustawą,
w terminie nie dłuższym niż 12 miesięcy od wejścia w życie ustawy. Zapewni to pełną
możliwość logistycznego dostosowania umów lub regulaminów z użytkownikami usług
płatniczych, tak aby były w pełni zgodne z nowym porządkiem prawnym. Nie dłuższy niż
12-miesięczny okres przejściowy powinien umożliwić dostawcom usług płatniczych
harmonijne przejście do nowych warunków prawnych w relacjach z klientami.
Art. 167 projektu ustawy daje dostawcom usług płatniczych nie dłuższy niż 12-miesięczny
okres przejściowy na dostosowanie swojej działalności, zarówno w stosunku do „starych”,

43