Lot z niespodzianką - jak overbooking zmienia podróż i jakie prawa mają pasażerowie?

Przeczytaj także: Overbooking pod kontrolą, czyli nowe udogodnienie Wizz Air

Jak działa overbooking?

Mechanizm jest prosty. Statystycznie część pasażerów nie stawia się na lot, nawet jeśli posiadają ważne bilety. Linie lotnicze liczą na te „luki” i sprzedają więcej miejsc, niż faktycznie istnieje w samolocie. Gdy wszyscy pasażerowie pojawią się na pokładzie, przewoźnik musi wybrać, kto nie poleci – i tu zaczynają się nerwy, awantury i konieczność wypłacenia odszkodowań.

W praktyce oznacza to, że linie zarabiają więcej i zmniejszają ryzyko pustych miejsc w samolocie, co jest szczególnie istotne dla tanich przewoźników, gdzie marże są niewielkie.

Korzyści przewoźnika z overbookingu

Overbooking przynosi linie lotniczym kilka wymiernych korzyści:

• Zwiększenie przychodów – dzięki sprzedaży większej liczby biletów niż miejsc, linie zmniejszają ryzyko pustych foteli.
• Lepsze wykorzystanie samolotu – pełniejsze samoloty to niższy koszt jednostkowy przewozu pasażera i większa efektywność operacyjna.
• Redukcja strat z powodu niepojawienia się pasażerów – statystycznie część podróżnych nie stawia się na lot, więc overbooking pozwala „nadrobić” te puste miejsca.
• Wsparcie zrównoważonego transportu – maksymalne wypełnienie samolotu ogranicza liczbę lotów potrzebnych do przewiezienia tej samej liczby pasażerów, co pośrednio zmniejsza emisję CO₂ na jednego pasażera.

Dzięki temu przewoźnik zmniejsza ryzyko finansowe i zwiększa rentowność połączeń, szczególnie przy niskobudżetowych taryfach.

Stosujemy overbooking i nie przestaniemy – Wizz Air tłumaczy

Michael Delehant, dyrektor ds. handlowych i operacyjnych Wizz Air, w rozmowie z Fly4free.pl przyznaje:

Stosujemy overbooking, tak jak niemal wszyscy w branży lotniczej. Niestety, gdy oferujesz bardzo tanie bilety, wielu ludzi kupuje je i po prostu nie stawia się na swój lot, a naszym celem jest zmaksymalizowanie wypełnienia samolotu.

Linia podkreśla jednak, że praktyka ta jest ograniczana i stosowana z umiarem, zwłaszcza w pierwszych porannych lotach w wysokim sezonie i na najbardziej obleganych trasach. W sytuacjach awaryjnych, gdy konieczne jest podstawienie mniejszego samolotu, pasażerowie również mogą poczuć się jakby doświadczyli overbookingu, choć w rzeczywistości nie jest to klasyczna praktyka sprzedaży nadmiarowych biletów.

Straty i korzyści dla pasażerów

Overbooking może być źródłem frustracji – pasażerowie, którzy nie mogą wejść na pokład, tracą czas, plan podróży zostaje zakłócony, a w skrajnych przypadkach pojawia się konieczność szukania alternatywnych połączeń.

Z drugiej strony przewoźnicy oferują bonusy dla tych, którzy zgodzą się odstąpić swoje miejsce. Najczęściej są to:

• Gratyfikacje finansowe – od kilkudziesięciu do kilkuset euro, w zależności od długości lotu.
• Vouchery na przyszłe loty – stosowane przez tanie linie, takie jak Wizz Air czy Ryanair.
• Awans do wyższej klasy lub dodatkowe udogodnienia – w niektórych przewoźnikach.

Dzięki temu pasażerowie mogą zyskać coś w zamian za swoje niedogodności, choć nie zawsze rekompensuje to stres i zmiany w planach podróży.

Prawa pasażerów w przypadku overbookingu

W sytuacji overbookingu pasażerowie są chronieni Rozporządzeniem (WE) nr 261/2004. Zgodnie z nim każdy pasażer, który nie zostanie wpuszczony na pokład z powodu overbookingu, ma prawo do:

• odszkodowania finansowego (od 250 do 600 euro, w zależności od długości lotu),
• zwrotu kosztów biletu lub zmiany rezerwacji na najbliższy możliwy lot,
• opieki i wsparcia w czasie oczekiwania, w tym posiłków, napojów czy noclegu, jeśli jest to konieczne.

Rozporządzenie daje pasażerom asertywną pozycję wobec przewoźnika – linie lotnicze nie mogą arbitralnie odmówić świadczeń ani wymuszać przyjęcia voucherów zamiast prawnych odszkodowań.

Overbooking w praktyce – jakie prawa mają pasażerowie?

David Janoszka, adwokat i ekspert ds. praw pasażerów z AirCashBack, zwraca uwagę, że pasażerowie objęci overbookingiem mają określone prawa, w tym prawo do odszkodowania, zwrotu kosztów biletu oraz opieki w czasie oczekiwania na kolejny lot. Linie lotnicze często oferują dodatkowe bonusy lub vouchery, ale warto pamiętać, że pasażer nie jest zobowiązany do ich przyjęcia – może domagać się pełnych świadczeń wynikających z prawa UE. W praktyce oznacza to, że każdy powinien znać swoje prawa, aby nie stracić ani pieniędzy, ani czasu.

Kiedy overbooking może być korzystny dla pasażera?

Decyzja, czy zgodzić się na odstąpienie miejsca w przypadku overbookingu, zależy od sytuacji.

Opłaca się pasażerowi, gdy:

• Otrzymuje wysoką gratyfikację finansową lub atrakcyjny voucher.
• Ma elastyczne plany podróży i może pozwolić sobie na opóźnienie lotu.
• Możliwość awansu do wyższej klasy lub dodatkowe udogodnienia znacząco poprawiają komfort podróży.

Nie opłaca się, gdy:

• Pasażer ma pilne plany lub ograniczony czas na przesiadki.
• Lot następny jest dopiero za wiele godzin, a linia nie zapewnia noclegu lub wyżywienia.
• Otrzymywana gratyfikacja jest zbyt niska w stosunku do potencjalnych strat czasowych lub kosztów związanych z opóźnieniem podróży.

Przed podjęciem decyzji warto dokładnie policzyć, czy korzyści przewyższają ryzyko i niedogodności.

Próby poprawy wizerunku

Wizz Air wprowadza również szereg udogodnień, które mają poprawić komfort lotu i reputację linii. Należą do nich m.in. swoista klasa biznes, Wi-Fi na pokładach, a także wysyłanie maili z ofertami odstąpienia miejsca w zamian za gratyfikację finansową.

Dyrektor Delehant podkreśla jednak, że overbooking pozostaje nieodłącznym narzędziem branży lotniczej, wykorzystywanym zarówno dla zwiększenia efektywności ekonomicznej, jak i w trosce o środowisko poprzez maksymalne wypełnienie samolotu.