Odszkodowanie od linii lotniczych - nawet jeśli to wycieczka z biura podróży

Przeczytaj także: Pasażerka wygrała od Ryanair odszkodowanie za opóźniony lot

Sprawa polskich turystów i opóźnionego lotu

Sprawa dotyczyła klientów polskiego biura podróży, którzy zakupili wycieczkę obejmującą lot czarterowy z Teneryfy do Warszawy. Cała podróż została zorganizowana przez biuro turystyczne, które zawarło umowę z linią lotniczą obsługującą loty czarterowe. Chodziło o lot Smartwings z Teneryfy Południowej do Warszawy, który miał miejsce 29 października 2018 roku.

Podczas tego lotu doszło do znacznego opóźnienia. Samolot, który miał odlecieć zgodnie z planem, wystartował dopiero po 22 godzinach. Długie oczekiwanie spowodowało poważne utrudnienia dla pasażerów, którzy musieli spędzić dodatkowy czas na lotnisku, bez zapewnienia odpowiedniego wsparcia ze strony przewoźnika.

Dwoje pasażerów, powołując się na unijne przepisy, w szczególności Rozporządzenie (WE) nr 261/2004, zażądało od przewoźnika lotniczego odszkodowania za 22-godzinne opóźnienie lotu. Linia lotnicza odmówiła wypłaty rekompensaty, argumentując, że podróżni nie posiadali bezpośrednio potwierdzonej rezerwacji, a jedynie kopie kart pokładowych. Zdaniem przewoźnika taki dokument nie stanowił wystarczającego dowodu na rezerwację lotu.

Sprawa została skierowana do sądu, a ostatecznie zakończyła się orzeczeniem TSUE z dnia 6 marca 2025 r., w sprawie C-20/24, które potwierdziło prawa pasażerów do odszkodowania.

Jak dodaje ekspert ds. prawa pasażerów AirCashBack adwokat David Janoszka, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jednoznacznie orzekł, że karta pokładowa stanowi jeden z dokumentów podróży, którymi pasażer może się legitymować, dochodząc odszkodowania na podstawie rozporządzenia (WE) nr 261/2004. Niezależnie od argumentacji użytej przez TSUE trzeba podkreślić, że stanowisko to jest słuszne, albowiem karta pokładowa wpisuje się w pojęcie "biletu" określonego w rozporządzeniu (WE) nr 261/2004, a tym samym w pojęcie “rezerwacji”. Karta pokładowa jest dokumentem uprawniającym do przewozu, a co więcej, świadczy o skutecznym przeprowadzeniu odprawy przez pasażera. Karta pokładowa może zostać wydana jedynie na podstawie posiadania rezerwacji, wobec czego nieuzasadnione jest twierdzenie, jakoby istniała możliwość wydania karty pokładowej pasażerowi, który nie ma biletu, czyli potwierdzonej rezerwacji w myśl ww. rozporządzenia. Bez posiadania w systemie informatycznym danych pasażera dotyczących przewozu go na określonej trasie, określonym lotem i określonego dnia fakt wydania karty pokładowej takiemu pasażerowi byłby pozbawiony racjonalności.

Kiedy pasażerowie mają prawo do odszkodowania

Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 261/2004 pasażerowie mają prawo do odszkodowania w przypadku:

• odwołania lotu bez wcześniejszego poinformowania – odszkodowanie przysługuje, jeśli przewoźnik nie poinformował pasażera co najmniej 14 dni przed planowanym wylotem,
• opóźnienia lotu o co najmniej 3 godziny na lotnisku docelowym, pod warunkiem, że opóźnienie nie wynikało z nadzwyczajnych okoliczności (np. złych warunków pogodowych),
• odmowy przyjęcia na pokład z powodu overbookingu.

Wysokość odszkodowania zależy od długości trasy lotu:

• 250 euro dla lotów do 1500 km,
• 400 euro dla lotów wewnątrz UE powyżej 1500 km oraz dla wszystkich innych lotów od 1500 km do 3500 km,
• 600 euro dla lotów powyżej 3500 km.

W przypadku lotu Smartwings QS 7327 z Teneryfy do Warszawy (ok. 4000 km) pasażerowie wnioskowali o odszkodowanie w wysokości 600 euro na osobę.

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku o odszkodowanie

Aby ubiegać się o odszkodowanie za opóźniony lub odwołany lot, pasażerowie powinni zgromadzić jeden z następujących dokumentów potwierdzających że lecieli opóźnionym lotem:

• Karta pokładowa lub inny dowód potwierdzający uczestnictwo w locie,
• Bilet lotniczy z numerem rezerwacji,
• Potwierdzenie rezerwacji (np. e-mail od linii lotniczej lub biura podróży),
• Dokument potwierdzający opóźnienie lotu (np. komunikat od przewoźnika lub zdjęcie tablicy informacyjnej na lotnisku),
• Ewentualne rachunki za dodatkowe koszty poniesione w wyniku opóźnienia (np. hotel, posiłki, transport).

Argumenty przewoźnika i stanowisko TSUE

Linia lotnicza podniosła również argument, że pasażerowie skorzystali z taryfy zniżkowej przysługującej biuru podróży, co według niej oznaczało, że podróż odbyła się „bezpłatnie lub po znacznie obniżonej cenie”. W związku z tym przewoźnik uznał, że pasażerowie nie mają prawa do odszkodowania.

Po przekazaniu sprawy przez polski sąd do TSUE, unijny Trybunał jednoznacznie opowiedział się po stronie turystów. Orzekł, że karta pokładowa może zostać uznana za dowód rezerwacji lotu, jeśli pasażer przeszedł odprawę i wziął udział w podróży. W związku z tym linia lotnicza nie miała podstaw do odmowy wypłaty rekompensaty.

Dodatkowo TSUE odrzucił argument przewoźnika dotyczący rzekomo darmowej lub zniżkowej podróży. Trybunał podkreślił, że przewoźnik nie wykazał, aby pasażerowie faktycznie skorzystali z bezpłatnego transportu. Ostatecznie sąd unijny stwierdził, że fakt wykupienia wycieczki przez pośrednika nie wyklucza prawa pasażerów do odszkodowania za opóźniony lot.

Adwokat David Jankoszka z AirCashBack podkreśla, że lot uznaje się za odpłatny niezależnie od tego, kto za niego zapłacił, w szczególności jeżeli organizator wycieczek uiszcza cenę za lot obsługującemu przewoźnikowi lotniczemu zgodnie z warunkami rynkowymi. Przede wszystkim jednak to na przewoźniku lotniczym spoczywa ciężar udowodnienia, że pasażer podróżował bezpłatnie albo na podstawie taryfy zniżkowej, która nie uprawnia do odszkodowania. W istocie przypadek taki dotyczy niemalże wyłącznie pracowników linii lotniczych, toteż zasadne jest przerzucenie na przewoźnika ciężaru korzystnej dla niego okoliczności, że w przypadku danego pasażera nie mogło zrodzić się prawo do odszkodowania.

Co oznacza ten wyrok dla pasażerów

Jak podkreśla ekspert ds. praw pasażerów z AirCashBack David Janoszka przewoźnicy lotniczy, nie mogąc uzasadnić zaburzenia lotu nadzwyczajnymi okolicznościami, często odmawiają wypłaty odszkodowania pasażerom, powołując się na obiektywnie nieuzasadnione zarzuty formalne. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 6 marca 2025 r. w sprawie C-20/24 rozstrzygnął kwestię jednych z najczęściej wykorzystywanych takich zarzutów przewoźników.
Orzeczenie TSUE wzmacnia prawa podróżnych w Unii Europejskiej. Potwierdza, że linie lotnicze nie mogą uchylać się od odpowiedzialności za opóźnienia czy odwołania lotów, powołując się na fakt, że bilety zostały zakupione za pośrednictwem biura podróży. Jest to istotne zwłaszcza dla osób podróżujących w ramach wycieczek zorganizowanych, które dotychczas mogły mieć trudności z egzekwowaniem swoich praw.

Karta pokładowa to kluczowy dokument podróży

Należy pamiętać, że posiadanie karty pokładowej jest wystarczającym dowodem na odbycie podróży. W przypadku odmowy wypłaty odszkodowania przez przewoźnika, podróżni mają prawo dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.
Wyrok TSUE stanowi ważny precedens, który może wpłynąć na sposób, w jaki linie lotnicze traktują swoich klientów, a także ułatwić pasażerom ubieganie się o należne im rekompensaty.