Sklep internetowy: nowe obowiązki informacyjne

Przeczytaj także: Co zmieniły nowe prawa konsumenta?

W pierwszym rzędzie ust. 1 wskazanego przepisu wymaga, by w przypadku umów zawieranych przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, nakładających na konsumenta obowiązek zapłaty, przedsiębiorca dostarczył konsumentowi w sposób jasny i widoczny, bezpośrednio przed złożeniem przez konsumenta zamówienia, szereg informacji, w tym przede wszystkim dotyczących głównych cech świadczenia, łącznej ceny lub wynagrodzenia za świadczenie wraz z podatkami, czasu trwania umowy lub sposobu i przesłanek wypowiedzenia umowy, a także minimalnego czasu trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy.

Stosownie do art. 17 ust. 2 nowej ustawy, przedsiębiorca ma również obowiązek zapewnić, aby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie potwierdził, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Ustawodawca określił ponadto w ust. 3 wymagany sposób oznaczenia przycisku używanego do złożenia zamówienia, który musi być oznaczony w łatwo czytelny sposób słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty" lub innym równoważnym i jednoznacznym sformułowaniem.

Treść polskiej regulacji na tle postanowień dyrektywy Art. 17 nowej ustawy stanowi implementację art. 8 ust. 2 Dyrektywy 2011/83/UE. Po przeprowadzeniu głębszej analizy polskiej regulacji zauważa się jednak szereg istotnych różnic względem postanowień dyrektywy, które z pewnością powinni mieć na uwadze przedsiębiorcy działający w sektorze e-commerce.

W pierwszym rzędzie warto zwrócić uwagę na sposób sformułowania obowiązku zapewnienia potwierdzenia przez konsumenta, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. W myśl przepisu art. 8 ust. 2 dyrektywy, zgodnie z jego polskim przekładem, wymaga się, aby konsument w momencie składania zamówienia „wyraźnie przyjął do wiadomości, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty”. Przepis polskiej ustawy wymaga natomiast, aby konsument w momencie składania zamówienia „wyraźnie potwierdził, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty”. Pomimo że różnica ta jest dość subtelna, wydaje się, że polska regulacja wyraźnie akcentuje wymóg pozytywnej czynności ze strony konsumenta. Porównując te przepisy można odnieść wrażenie, że „potwierdzenie” stanowi jednak czynność dalej idącą, niż samo „przyjęcie do wiadomości”, które jest raczej równoznaczne z faktycznym pozyskaniem wiedzy.

Za przyjęciem, że wyżej opisana różnica była zamierzonym zabiegiem polskiego ustawodawcy, za którym mogła kryć się intencja surowszego uregulowania obowiązków informacyjnych przedsiębiorców internetowych, może przemawiać również fakt, że ustawodawca ten zdecydował się na wyraźne rozdzielenie regulacji na dwie osobne jednostki redakcyjne (ustępy) – w art. 17 ust. 2 nowej ustawy ujęto kwestię potwierdzenia konsumenta, natomiast w ust. 3 określono odpowiednie oznaczenie przycisku. To wyodrębnienie zostało dodatkowo wzmocnione w art. 17 ust. 4 nowej ustawy określającym konsekwencje niedochowania omawianych obowiązków informacyjnych, w którym wyraźnie wskazuje się na „wymagania określone w ust. 2 lub 3”.

Tymczasem w dyrektywie, bezpośrednio po określeniu obowiązku zapewnienia, by konsument wyraźnie przyjął do wiadomości, ze zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty, w tym samym ustępie zawarto obowiązek oznaczenia przycisku, przy użyciu którego dochodzi do złożenia przez konsumenta zamówienia, w łatwo czytelny sposób, słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lub równoważnym sformułowaniem. Taka redakcja postanowień dyrektywy może sugerować, że samo aktywowanie przez konsumenta przycisku oznaczonego odpowiednimi słowami, stanowi już potwierdzenie wyraźnego przyjęcia przez konsumenta do wiadomości, że zamówienie wiąże się z obowiązkiem zapłaty, a zatem po stronie przedsiębiorcy nie aktualizuje się żaden dodatkowy obowiązek zapewnienia, że potwierdzenie takiego przyjęcia do wiadomości nastąpi w inny jeszcze sposób.

Sam przycisk nie wystarczy?

Mając zatem na względzie wyżej wskazane różnice, istnieje pewne ryzyko, że samo oznaczenie przycisku, przy użyciu którego składane jest zamówienie, odpowiednimi słowami wskazującymi na obowiązek zapłaty (oczywiście zakładając, że wszystkie wymagane w ust. 1 informacje zostały podane bezpośrednio przed złożeniem zamówienia), może, na gruncie polskiej ustawy, zostać uznane za niewystarczające do spełnienia przez przedsiębiorcę obowiązku zapewnienia, aby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie potwierdził, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty.

W praktyce zatem przedsiębiorca internetowy powinien rozważyć wprowadzenie dodatkowych funkcji umożliwiających uzyskanie wyraźnego, oddzielnego potwierdzenia konsumenta, poza odpowiednio oznaczonym przyciskiem. Może to na przykład zostać rozwiązane poprzez dodatkowy „checkbox”, poprzez zaznaczenie którego konsument dokonuje wyraźnego potwierdzenia, a którego zaznaczenie warunkuje możliwość złożenia zamówienia zakupu towaru lub usługi. Nie powinien on jednak być domyślnie zaznaczony, gdyż zgodnie ze słusznym, jak się wydaje, stanowiskiem wyrażonym w jednej z publikacji UOKiK-u odnośnie uzyskiwania „wyraźnych zgód” konsumenta, zgoda uzyskana poprzez zastosowanie takich domyślnych opcji może budzić wątpliwości (K. Lehmann; UOKiK, Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców, Warszawa 2014, s. 16).

Co do samego odpowiedniego oznaczenia przycisku, przy użyciu którego zamówienie zostaje złożone, warto wspomnieć jakie oznaczenia uważa się za spełniające ten obowiązek, według wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących Dyrektywy 2011/83/UE. Oznaczeniami takimi są zwroty „kup teraz”, „zapłać teraz”, „potwierdź zakup”. Niespełniającymi komentowanego wymogu oznaczeniami są natomiast zwroty „zarejestruj”, „potwierdź”, „zamów teraz” jak również zbyt długie oznaczenia, mogące ukryć informację o obowiązku zapłaty (Komisja Europejska, DG ds. Sprawiedliwości, czerwiec 2014 r., Wytyczne DG ds. Sprawiedliwości dotyczące dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE…, s. 38).