Rządowy projekt ustawy o usługach płatniczych

płatnicze oraz zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów
płatniczych. Powinna pojawić się poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw zarówno na
poziomie europejskim, dzięki zasadzie jednolitej licencji, jak i krajowym, przez
wprowadzenie nowej kategorii podmiotów świadczących usługi płatnicze. Zapewniony
zostanie szeroki dostęp do informacji dla użytkowników usług płatniczych oraz jednolite
zasady dotyczące wykonania usługi płatniczej. Ustawa powinna przyczynić się do rozwoju
obrotu bezgotówkowego, co spowoduje zwiększenie rynku usługodawców tym zakresie, jak
również przyczyni się do bardziej płynnego przejścia do strefy euro. Należy wskazać, że
ustawa czyni ze świadczenia usług płatniczych działalność regulowaną oraz zezwala na jej
wykonywanie jedynie podmiotom wymienionym we wprowadzanym katalogu dostawców
usług płatniczych. W związku z tym istniejące podmioty zajmujące się świadczeniem usług
płatniczych, niemieszczące się w katalogu ww. dostawców (np. niebędące bankiem lub
SKOK-iem) w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy będą musiały podjąć
kroki w celu dostosowania swojej formy wykonywania działalności w zakresie usług
płatniczych do wymogów przewidzianych w ustawie.
Natomiast instytucje finansowe, które prowadziły działalność w zakresie usług przekazu
pieniężnego i były objęte nadzorem skonsolidowanym sprawowanym na podstawie przepisów
ustawy – Prawo bankowe, a w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nadal prowadzą taką
działalność i są objęte nadzorem skonsolidowanym, mogą kontynuować tę działalność jako
instytucje płatnicze – jeżeli powiadomią KNF o tej działalności po spełnieniu stosownych
wymogów, mogą być wpisane do rejestru instytucji płatniczych.

W zakresie zdolności polskich podmiotów do sprostania konkurencji podmiotów
zagranicznych na rynku usług płatniczych w świetle zasady jednolitego paszportu w UE,
należy wskazać, że w dużej mierze polskie podmioty powinny być na to przygotowane,
z uwagi na to, że dotychczasowa działalność w zakresie usług płatniczych nie była
regulowana, a więc wykonywanie jej odbywało się na zasadzie tzw. wolnej działalności
gospodarczej na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na tej podstawie
podmioty zagraniczne mogły tworzyć swoje oddziały lub przedstawicielstwa w Polsce oraz
zawierać umowy agencyjne z podmiotami krajowymi.
Ponadto należy wskazać, że w wielu z krajów unijnych regulacja, a na pewno harmonizacja
usług płatniczych, również będzie novum, dlatego podmioty z tych krajów również będą
musiały przygotować się na konkurencję ze strony podmiotów zagranicznych, w tym

59
polskich. Istnieje zatem możliwość, że w ogólnym bilansie polskie podmioty mogą zyskać na
paszporcie europejskim. Na wzroście konkurencji z pewnością zyskają użytkownicy usług
płatniczych.

Wpływ aktu normatywnego na rynek pracy

Projekt ustawy nie powinien mieć większego wpływu na rynek pracy. Z uwagi jednak na
poprawę konkurencyjności przez wprowadzenie nowej kategorii podmiotów świadczących
usługi płatnicze oraz zwiększenie zaufania konsumentów do nowoczesnych instrumentów
płatniczych – powinien nastąpić szybszy rozwój obrotu bezgotówkowego. Zapewnić to
powinna zwiększona, dzięki konkurencji, innowacyjność oraz zachęty względem
użytkowników usług płatniczych, którzy uzyskają większe bezpieczeństwo środków
finansowych powierzanych dostawcom usług płatniczych, a także większe bezpieczeństwo
prawne dzięki wymogom informacyjnym wprowadzonym w ustawie. Rozwój rynku
nowoczesnych usług płatniczych powinien natomiast przyczynić się do zwiększenia liczby
miejsc pracy u powstających usługodawców. Z drugiej strony, mimo konieczności
przekształceń w biura usług płatniczych, instytucje płatnicze lub ich agentów – małych
przedsiębiorców, często rodzinnych czy prowadzących jednoosobową działalność
gospodarczą, prowadzących dotychczas działalność w zakresie usług płatniczych na zasadach
tzw. wolnej działalności gospodarczej, odpowiednie przepisy przejściowe i wachlarz
możliwości przekształceń powinny przyczynić się do utrzymania istniejącego wolumenu
miejsc pracy na rynku mniejszych pośredników w zakresie świadczenia usług płatniczych czy
remitentów. W projekcie ustawy o usługach płatniczych przyjęto rozwiązania prawne, które
powinny pozwolić wszystkim istniejącym podmiotom utrzymać się na rynku, przy
jednoczesnym zapewnieniu odpowiednich wymogów ostrożnościowych względem nich.
Intencją ustawodawcy europejskiego ani krajowego nie jest bowiem ograniczenie ilości
podmiotów na rynku, ale jedynie poddanie ich regulacji, tak aby można było zwiększyć
pewność prawną i bezpieczeństwo środków powierzanych tym instytucjom przez ich
klientów. Ustawa o usługach płatniczych spowoduje przyrost zatrudnienia w KNF, związany
z wprowadzoną przez nowy reżim prawny koniecznością regulowania rynku dostawców
usług płatniczych i prowadzenia nadzoru ostrożnościowego nad dostawcami usług
płatniczych, niebędącymi dotychczas przedmiotem nadzoru, jak i nadzoru w zakresie
zgodności działania ich z przepisami prawa (compliance).

60

Wpływ aktu normatywnego na sytuację i rozwój regionalny

Projekt ustawy nie będzie miał dużego wpływu na sytuację i rozwój regionalny. Niemniej
jednak rozwój nowoczesnych form płatności, a przez to innowacyjności gospodarki i obrotu
bezgotówkowego, do czego powinna przyczynić się ustawa, powinien wspomóc rozwój
społeczeństwa informacyjnego i przeciwdziałać wykluczeniu finansowemu oraz sprzyjać
edukacji finansowej w rejonie również mniejszych miast i wsi. Ponadto wprowadzenie
łagodniejszego reżimu dla biur usług płatniczych, a więc punktów przyjmowania opłat, celem
ich przekazu lub wpłaty na odpowiedni rachunek płatniczy, powinno pozwolić na rozwój tego
typu działalności we wszystkich regionach i odpowiednie nasycenie punktami we wszystkich
skupiskach ludzkich.

Konsultacje społeczne

Projekt ustawy został przekazany do zaopiniowania w ramach uzgodnień międzyresortowych
i jednocześnie do konsultacji społecznych, w tym również do organizacji społeczno-
-zawodowych oraz naukowych, takich jak: Związek Banków Polskich, Krajowy Związek
Banków Spółdzielczych, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, Polska
Izba Ubezpieczeń, izby gospodarcze skupiające pośredników w zakresie świadczenia usług
płatniczych (Milamedia, Accadia), Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji, Federacja
Konsumentów, Polska Akademia Nauk oraz Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego.
Ponadto projekt był konsultowany z Narodowym Bankiem Polskim, Krajową Izbą
Rozliczeniową, Bankowym Funduszem Gwarancyjnym, Pocztą Polską, Krajowym
Depozytem Papierów Wartościowych, Centrum Rozliczeń i Informacji, Fundacją
Autodeskrypcja, organizacjami kartowymi (VISA Europe, MasterCard, American Express)
oraz szeroką grupą innych podmiotów. Przekazanie projektu na ścieżkę legislacyjną zostało
ponadto poprzedzone konsultacją projektu Ministerstwa Finansów z grupą roboczą ds. usług
płatniczych Rady Rozwoju Rynku Finansowego powołaną przez Ministra Finansów. Grupa
robocza została powołana w toku krajowych prac implementacyjnych w dniu 28 sierpnia
2007 r. w ramach RRRF i składała się z przedstawicieli administracji oraz rynku płatniczego.
Odbyło się 9 spotkań w ramach Grupy Roboczej. Powyższe konsultacje były konieczne
z uwagi na złożoną materię projektu i licznych adresatów nowej ustawy mającej charakter

61
pionierski dla uczestników polskiego rynku płatniczego. Celem konsultacji w ramach RRRF
było zapewnienie przyszłego sprawnego przeprowadzenia formalnych uzgodnień
międzyresortowych i konsultacji społecznych oraz uniknięcia ewentualnych opóźnień.
Większość uwag zgłoszonych w trakcie prac Grupy Roboczej została uwzględniona
w przedmiotowym projekcie.
W czasie konsultacji społecznych wszystkie uwagi partnerów społecznych zostały
rozpatrzone i w większości uwzględnione.

Projekt ustawy na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) został umieszczony
w Biuletynie Informacji Publicznej.
Podczas ostatniego etapu prac nad projektem w Ministerstwie Finansów, przed jego
skierowaniem na Komitet Stały Rady Ministrów w czerwcu 2010 r., zarejestrowano
wystąpienie On Board Relations sp. z o.o. w imieniu Euronet sp. z o.o. Wystąpienie związane
było z propozycją podmiotu występującego dotyczącego kwestii uregulowania w projekcie
ustawy sprawy pobierania opłat dodatkowych za wypłatę gotówki z bankomatu.
Zdecydowano o wyłączeniu obszaru regulacji dotyczących sieci bankomatów z zakresu
implementacji dyrektywy PSD do prawa polskiego, a następnie uregulowanie tych kwestii
kompleksowo w ramach oddzielnego procesu legislacyjnego, obejmującego kwestię samych
opłat, jak i wymogów informacyjnych stosowanych przez właścicieli bankomatów. Za takim
rozwiązaniem przemawiają następujące fakty:
1) implementacja dyrektywy PSD do prawa polskiego jest już znacznie opóźniona,
a każda sytuacja wpływająca na dalsze przedłużanie procesu implementacji może
mieć bardzo daleko idące konsekwencje dla Polski (we wrześniu 2010 r. Komisja
Europejska skierowała przeciw Polsce wniosek do Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości w związku z brakiem implementacji dyrektywy PSD do krajowego
porządku prawnego),
2) niejednoznaczne stanowisko w tej kwestii prezentowane przez sektor bankowy (opinia
pomiotu reprezentującego banki – Związku Banków Polskich – w tej kwestii jest
rozbieżna ze stanowiskami niektórych banków, m.in. PKO S.A., Kredyt Bank,
BZ WBK, Spółdzielcza Grupa Bankowa),

62
3) wykonane analizy wskazują, że nie ma konieczności regulowania kwestii wypłat
gotówki w bankomatach w procesie implementacji dyrektywy PSD do polskiego
porządku prawnego – należy podkreślić, że identyczne stanowisko dotyczące
wyłączenia obszaru bankomatów z implementacji dyrektywy PSD zajął zarówno
Narodowy Bank Polski, jak i Związek Banków Polskich,
4) sprawa kwestii pobierania opłat dodatkowych na wypłatę gotówki w bankomatach jest
ściśle powiązana z kwestią obowiązków informacyjnych, gdyż w takim przypadku
potrzeba wprowadzenia obowiązków informacyjnych stanie się wręcz bezwzględną
koniecznością, na co wskazuje m.in. opinia Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów. Ocena skutków wprowadzenia takich wymogów informacyjnych
wymaga przeprowadzenia nowych analiz eksperckich oraz dodatkowego rozszerzenia
zakresu implementacji dyrektywy PSD. Jednakże rozpoczynanie aktualnie nowych
analiz w zakresie wymogów informacyjnych, wskazanych w celu ochrony interesów
konsumentów, spowodowałoby poważne konsekwencje w relacjach Polski
z instytucjami unijnymi, w świetle braku implementacji dyrektywy PSD.
Na początku października 2010 r. z wnioskiem lobbingowym o zapisanie w projekcie ustawy
o usługach płatniczych prawa do pobierania opłat dodatkowych surcharge od płatności
bezgotówkowych wystąpiła do Ministerstwa Finansów Polska Organizacja Przemysłu
i Handlu Naftowego (POPiHN). Propozycję POPiHN poparła, w piśmie do Ministerstwa
Finansów, również Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji.
Ministerstwo Finansów po przeprowadzeniu analizy tego zagadnienia zdecydowało
o nieimplementowaniu tej opcji do projektu ustawy o usługach płatniczych, celem poddania
tej kwestii samoregulacji rynku i zapewnienia promowania efektywnych sposobów płatności.
Projektodawca uznał, że najbardziej pożądanym stanem jest jak najmniejsza ingerencja
w relacje umowne pomiędzy podmiotami rynku usług płatniczych a konsumentami. Aktualne
brzmienie art. 38 projektu ustawy o usługach płatniczych (nieimplementowanie opcji) to de
facto utrzymanie status quo obecnego porządku prawnego. Kwestia surcharging’u będzie
nadal negocjowana dwustronnie między centrami autoryzacyjno-rozliczeniowymi
a akceptantami instrumentów płatniczych.
W styczniu 2011 r. z wnioskiem lobbingowym dotyczącym prac nad projektem wystąpił
również pan Marcin Piechocki, osoba niewykonująca zawodowo działalności lobbingowej.
Kwestia dotyczyła rozpatrzenia skutków wprowadzenia projektowanej ustawy na działalność

63