Rządowy projekt ustawy o usługach płatniczych

Natomiast szczegółowy katalog okoliczności fakultatywnego cofnięcia zezwolenia przez
KNF (art. 69 projektu ustawy) obejmuje m.in. złożenie fałszywych informacji przez krajową
instytucję płatniczą, zaprzestanie spełniania wymogów, od których było uzależnione
udzielenie zezwolenia, wykonywanie działalności z naruszeniem zezwolenia, stwarzanie
zagrożenia stabilności systemu płatności, brak rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania
instytucją płatniczą przez osoby zarządzające lub osoby, które bezpośrednio lub pośrednio
posiadają znaczny pakiet akcji lub udziałów w instytucji płatniczej.
Informację o cofnięciu lub wygaśnięciu zezwolenia KNF podaje do publicznej wiadomości
(art. 71 projektu ustawy), z podaniem przyczyn wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia.

wiadczenie usług płatniczych może być związane z udzielaniem kredytu użytkownikom
usług płatniczych. Projekt ustawy w art. 74 przewiduje taką możliwość. Kredyt, który jest
nierozerwalnie związany ze świadczoną usługą płatniczą, może być udzielony wyłącznie
w celu jej wykonania. Instytucja płatnicza nie może udzielić kredytu na okres dłuższy niż
12 miesięcy. Kredyt nie może pochodzić ze środków otrzymanych lub przechowywanych
w celu wykonania transakcji płatniczej. Instytucja płatnicza udzielająca kredytów powinna
posiadać fundusze własne w wysokości adekwatnej do całkowitej kwoty udzielanych
kredytów. Rozwiązanie takie pozostaje w zgodzie z dyrektywą, która stwarza możliwość
udzielania kredytów przez instytucje płatnicze, tj. udzielania kredytów i wydawania kart
kredytowych jedynie w przypadkach, gdy są one ściśle związane z usługami płatniczymi.
W myśl dyrektywy, jeżeli kredyt jest udzielany w celu ułatwienia usług płatniczych i kredyt
taki ma charakter krótkoterminowy oraz jest udzielany na okres nieprzekraczający dwanaście
miesięcy, w tym na zasadzie odnawialnej, można zezwolić instytucjom płatniczym na
udzielenie takiego kredytu w odniesieniu do ich działalności transgranicznej, pod warunkiem
że jest on pokrywany głównie za pomocą funduszy własnych instytucji płatniczej, jak
również innych środków z rynków kapitałowych, ale nie za pomocą środków
przechowywanych w imieniu klientów do celów usług płatniczych.

Przepisy rozdziału drugiego regulują zagadnienia funduszy własnych i gospodarki finansowej
krajowej instytucji płatniczej. Każda krajowa instytucja płatnicza, niezależnie od wymogów
dotyczących kapitału założycielskiego dostosowanego do rodzaju świadczonych usług
(20 000 euro, 50 000 euro lub 125 000 euro), jest zobowiązana posiadać, w każdym czasie,
fundusz obrotowy ustalony w oparciu o kwotę wykonywanych transakcji płatniczych oraz
fundusz ryzyka kredytowego (art. 76).

19
Dyrektywa przewiduje trzy metody obliczania wysokości funduszy własnych, rozpoczynając
od najprostszej metody A, poprzez metodę B, kończąc na najbardziej skomplikowanej
metodzie C. Właściwą dla instytucji płatniczych metodę obliczania funduszy własnych
określają – zgodnie z ustawodawstwem krajowym – właściwe organy. Projekt ustawy
(art. 76), wskazując na zasadę stosowania metody B, wprowadza delegację do określenia,
w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych
(po zasięgnięciu opinii KNF) szczegółowych zasad obliczania funduszy własnych krajowych
instytucji płatniczych.

Zarówno dyrektywa, jak i implementujący ją projekt ustawy, przewidują możliwość
zażądania od instytucji płatniczej przez organ sprawujący nad nią nadzór zwiększenia
funduszy własnych, jednak do wysokości nie większej niż 120 % kwoty, która byłaby
wynikiem zastosowania określonej w rozporządzeniu metody obliczania funduszy własnych.
ądanie takie powinno być uzasadnione negatywnymi wynikami przeprowadzonej uprzednio
analizy ryzyka strat oraz oceny procesów zarządzania ryzykiem i mechanizmów kontroli
wewnętrznej krajowej instytucji płatniczej. Analogicznie do żądania zwiększenia funduszy
własnych, dyrektywa oraz projekt ustawy przewidują możliwość zezwolenia krajowej
instytucji płatniczej na zmniejszenie maksymalnie o 20 % jej funduszy własnych.
Dyrektywa zakazuje instytucjom płatniczym przyjmowania depozytów od użytkowników,
jakkolwiek zezwala im na korzystanie ze środków pieniężnych otrzymanych od
użytkowników jedynie w związku ze świadczeniem usług płatniczych. W związku
z powyższym dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia stosownych
przepisów zapewniających należytą ochronę środków pieniężnych otrzymywanych od
klientów. Zgodnie z postanowieniami dyrektywy projekt ustawy zobowiązuje instytucję
płatniczą (w art. 78), która przyjmuje od użytkowników usług płatniczych środki pieniężne na
poczet wykonania transakcji płatniczych bezpośrednio lub za pośrednictwem innego
dostawcy, do ich ochrony w ten sposób, że środki te nie są w żadnym momencie łączone ze
środkami pieniężnymi posiadanymi przez krajową instytucję płatniczą z innego tytułu.
Ponadto środki pieniężne otrzymane w celu wykonania transakcji płatniczych, które nie
zostały przekazane odbiorcy lub wysłane innemu dostawcy do końca dnia roboczego
następującego po dniu otrzymania tych środków, zostają złożone na wyodrębnionym do tego
celu rachunku lub kilku wyodrębnionych rachunkach bankowych w banku, instytucji
kredytowej lub oddziale banku zagranicznego, co najmniej w wysokości podlegającej
przekazaniu odbiorcy albo innemu dostawcy usług płatniczych w celu przekazania odbiorcy

20
lub zainwestowane w tej samej wysokości w bezpieczne, płynne aktywa o niskim ryzyku,
zdeponowane na wyodrębnionym do tego celu rachunku.

Krajowa instytucja płatnicza nie jest zobowiązana do stosowania wymienionego powyżej
sposobu ochrony, jeżeli środki pieniężne otrzymane w celu wykonania transakcji płatniczych
są objęte umową gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo umową ubezpieczenia
zawartymi z zakładem ubezpieczeń, bankiem krajowym, oddziałem banku zagranicznego,
instytucją kredytową, które nie należą do tej samej grupy co krajowa instytucja płatnicza, na
kwotę równą kwocie, która podlegałaby wydzieleniu z innych środków posiadanych przez
krajową instytucję płatniczą oraz złożeniu na wyodrębnionym rachunku bankowym, a umowa
ta przewiduje spełnienie przez gwaranta lub ubezpieczyciela świadczenia w przypadku
niemożności wypełnienia przez krajową instytucję płatniczą zobowiązań wynikających ze
świadczenia usług płatniczych, w szczególności obowiązku zwrotu wpłat wniesionych przez
użytkowników w przypadku niewykonania przez krajową instytucję płatniczą zobowiązań
wobec tych użytkowników.

Rozdział trzeci działu reguluje zagadnienia związane ze sprawozdawczością krajowych
instytucji płatniczych. Przepisy tego rozdziału wprowadzają obowiązek przekazywania KNF
rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych
sporządzanych przez instytucje płatnicze, opierając się na czwartej dyrektywie Rady
78/660/EWG z dnia 25 lipca 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu
w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek i, w odpowie-
dnich przypadkach, siódmej dyrektywie Rady 83/349/EWG z dnia 13 czerwca 1983 r.
wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu w sprawie skonsolidowanych sprawozdań
finansowych oraz dyrektywie Rady 86/635/EWG z dnia 8 grudnia 1986 r. w sprawie
rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji
finansowych. Ponadto krajowa instytucja płatnicza przekazuje KNF kwartalne i dodatkowe
roczne sprawozdania finansowe i statystyczne obejmujące m.in. wartość posiadanych
środków płynnych, informację o udzielanych w danym kwartale lub roku kredytach, w tym
ich liczbie, wartości oraz okresie, na jaki zostały udzielone, informacje o wykonanych
transakcjach płatniczych, w tym ich wartości, liczbie oraz strukturze walutowej oraz
zestawienie funduszy własnych wraz ze wskazaniem poszczególnych elementów składowych
i określeniem ich kwoty.

21
Czwarty rozdział tego działu określa sposób korzystania przez krajową instytucję płatniczą
z usług agentów oraz powierzanie wykonywania niektórych czynności operacyjnych innym
podmiotom. Projekt ustawy uprawnia bowiem instytucję płatniczą do wykonywania usług
płatniczych za pomocą agenta, z zastrzeżeniem spełnienia szeregu warunków (m.in. agenci
podlegają wpisowi do rejestru KNF na wniosek instytucji płatniczej, agenci muszą posiadać
odpowiednie kwalifikacje oraz stosować procedury służące przeciwdziałaniu praniu
pieniędzy). Uprawnienie to obejmuje swoim zakresem także świadczenie usług płatniczych za
pośrednictwem agenta w innym państwie członkowskim. Warto zaznaczyć, iż skuteczność
oraz wiarygodność działania agentów instytucji płatniczych jest wysoka ze względu na fakt,
że za wszystkie działania agenta oraz spełnianie przez niego obowiązków jest odpowiedzialna
instytucja płatnicza.
Ponadto instytucja płatnicza, po sprostaniu wymogom określonym w przepisach tego
rozdziału, posiada możliwość przekazania wykonania pewnych czynności operacyjnych
innemu przedsiębiorcy (outsourcing). Także w tym przypadku instytucja płatnicza ponosi
pełną odpowiedzialność za działania podmiotu, któremu zostało powierzone wykonywanie
czynności operacyjnych, bowiem powierzenie wykonywania przez podmioty trzecie
określonych czynności nie zwalnia outsourcera z odpowiedzialności za powierzone funkcje.
Wprowadzenie wyżej wspomnianych uprawnień dla instytucji płatniczych niewątpliwie
ułatwi prowadzenie działalności na rynku usług płatniczych. Przyczyni się do tego przede
wszystkim brak zastosowania wobec agentów instytucji płatniczych przepisów
wprowadzających wymogi odnośnie do formy prawnej, kapitału początkowego czy też
rodzaju świadczonych usług. Co więcej brak ostrych rygorów odnośnie do funkcjonowania
agentów, a także możliwość prowadzenia działalności za pomocą tych podmiotów poza
granicami państwa macierzystego, niewątpliwie będzie sprzyjać rozwojowi konkurencji.

Przepisy działu V dotyczą podejmowania i prowadzenia działalności przez krajowe instytucje
płatnicze na terytorium państwa goszczącego oraz przez unijne instytucje płatnicze na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Otrzymanie w danym państwie członkowskim UE, w tym w Rzeczypospolitej Polskiej, po
spełnieniu szeregu wymogów ustawowych zezwolenia na świadczenie usług płatniczych
uprawnia instytucję płatniczą do świadczenia tych usług, w tym przez oddział, w ramach
działalności transgranicznej lub za pośrednictwem agenta, także w innych krajach Unii
Europejskiej. W takim przypadku konieczne jest poinformowanie przez instytucję płatniczą

22
odpowiedniego dla niej organu nadzorczego o
zamiarze podjęcia takiej działalności.
Następnie organ nadzoru państwa macierzystego instytucji płatniczej notyfikuje taki zamiar
odpowiedniemu organowi nadzorczemu w państwie, w którym ma nastąpić działalność.
Instytucje płatnicze pochodzące z innych państw członkowskich są zobligowane do
dostosowania się do takich samych wymogów. Dzięki temu usługi płatnicze podlegają takim
samym regulacjom na terenie całej Unii Europejskiej.

Dział VI reguluje nadzór nad krajowymi instytucjami płatniczymi oraz oddziałami i agentami
unijnych instytucji płatniczych w zakresie świadczenia usług płatniczych.

Projekt ustawy wyznacza KNF jako organ właściwy do sprawowania nadzoru nad krajowymi
instytucjami płatniczymi oraz oddziałami i agentami unijnych instytucji płatniczych
w zakresie świadczenia usług płatniczych. Przepisy tego działu określają szczegółowo cel
nadzoru, czynności podejmowane w ramach nadzoru oraz dokładne uprawnienia KNF
w zakresie sprawowanych kompetencji. Podstawowym celem nadzoru jest zapewnienie
bezpieczeństwa finansowego krajowych instytucji płatniczych oraz zapewnienie zgodności
działalności krajowych instytucji płatniczych, w tym prowadzonej przez ich agentów oraz
podmioty wykonujące niektóre czynności operacyjne na podstawie umowy – z przepisami
ustawy oraz innymi przepisami regulującymi tę część rynku finansowego. Celem nadzoru jest
również ochrona użytkowników usług płatniczych. Czynności podejmowane w ramach
nadzoru polegają w szczególności na:
– dokonywaniu oceny sytuacji finansowej krajowej instytucji płatniczej,
– badaniu jakości systemu zarządzania krajową instytucją płatniczą, w tym systemu kontroli
wewnętrznej,
– badaniu prawidłowości działalności operacyjnej związanej ze świadczeniem usług
płatniczych.

Podstawowe uprawnienia KNF w ramach nadzoru polegają na:
– żądaniu okresowego przekazywania przez krajową instytucję płatniczą określonych danych
niezbędnych do oceny jej sytuacji finansowej,
– wydawaniu krajowej instytucji płatniczej zaleceń w zakresie m.in.: zapewnienia zgodności
działalności krajowej instytucji płatniczej z przepisami ustawy, przestrzegania przez
instytucje płatnicze wymogu posiadania odpowiedniego kapitału założycielskiego oraz

23