Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2012

7. Należności z tytułu udostępnienia środków z kredytów zagranicznych
podmiotom krajowym
Należności SP z tytułu udostępnienia środków z kredytów zagranicznych podmiotom
krajowym pochodzą z odpożyczenia środków finansowych z kredytu otrzymanego od Banku
Rozwoju Rady Europy1. W latach 2011-2012 przewidywany jest ich spadek w związku ze
spłatą kredytów – o 63,4 mln zł w obydwu latach.
8.
Inne należności
Pozycja „inne należności” obejmuje: należności z tytułu udzielonej pomocy publicznej
w formie gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa2, potwierdzone przez Międzynarodowy Bank
Inwestycyjny należności na rzecz Polski w związku z wystąpieniem RP z tego Banku,
należności z tytułu rozliczeń z MBI, Porozumienia Generalnego z Rosją oraz Funduszu
Rozwoju Eksportu oraz należności z tytułu sald na rachunkach kliringowych, barterowych
i specjalnych.
Przewiduje się, że należności Skarbu Państwa z tytułu udzielonej pomocy publicznej
w formie gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa pozostaną w latach 2011 i 2012 na
niezmienionym poziomie w stosunku do stanu na koniec 2010 roku tj. w kwocie 190,2 mln zł.
Spadek należności Skarbu Państwa z tytułu pozostałych rozliczeń z MBI, Porozumienia
Generalnego z ZSRR oraz FRE w roku 2011, w stosunku do roku 2010, wynika
z planowanych umorzeń tych należności.

1 Kredyt BRRE został odpożyczony Bankowi Gospodarstwa Krajowego.
2 Należności te powstały w wyniku wydania przez Komisję Europejska Decyzji w sprawie pomocy państwa
udzielonej przez Polskę Stoczni Gdynia, na mocy której gwarancje i poręczenia udzielone stoczni przez Skarb
Państwa zostały uznane za niezgodne ze wspólnym rynkiem.
203
Rozdział XIII
Sektor finansów publicznych
1. Dochody, wydatki oraz saldo sektora finansów publicznych
Dochody oraz wydatki sektora finansów publicznych prezentowane są po
wyeliminowaniu transferów wewnątrz sektora (w postaci skonsolidowanej). Oznacza to, że
dochodami sektora są tylko te, które pochodzą spoza sektora finansów publicznych,
a wydatkami te, które są realizowane poza sektor. Eliminacja transferów wewnątrz sektora
pozwala w sposób bardziej przejrzysty analizować dynamikę dochodów i wydatków
poszczególnych podsektorów. Na poziom dochodów i wydatków sektora finansów
publicznych wpływ będą miały zarówno czynniki makroekonomiczne, jak i przyjęte
rozwiązania systemowe w zakresie polityki fiskalnej, które warunkują kształtowanie się
planowanego budżetu państwa, budżetu środków europejskich oraz planów finansowych
agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej, państwowych funduszy celowych
i państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia
2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. nr 157, poz. 1240, z późn. zm.), które stanowią
załącznik do projektu ustawy budżetowej.
Ogromna niepewność co do rozwoju sytuacji w otoczeniu zewnętrznym, szczególnie
w perspektywie 2012 r. sprawiła, że bez podjęcia dodatkowych działań byłaby niemożliwa
realizacja celu fiskalnego rządu czyli wyjście z procedury nadmiernego deficytu w 2012 r.
Dodatkowe działania w postaci m.in. planowanego przywrócenia wymiaru składki na
ubezpieczenie rentowe po stronie pracodawcy, do jej poprzedniego poziomu, poprzez jej
podniesienie o 2 punkty procentowe oraz wprowadzenie nowego podatku od wydobycia
niektórych kopalin przy jednoczesnym wzmocnieniu dyscypliny wydatkowej zapewnią dalszą
redukcję deficytu sektora finansów publicznych.
W tym kontekście należy podkreślić, że już w 2011 r. weszły w życie przepisy
nowelizujące ustawę o finansach publicznych zawierające mechanizmy, które pozwalają na
bardziej efektywne kształtowanie budżetu i ograniczenie wzrostu wydatków budżetu
państwa. Ograniczanie relacji wydatków sektora finansów publicznych w stosunku do PKB
w 2012 roku będzie efektem m.in. działania tzw. tymczasowej wydatkowej reguły
dyscyplinującej, wprowadzonej nowelizacją ustawy o finansach publicznych, odnoszącej się
do wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych budżetu
państwa.
Dodatkowym czynnikiem konsolidującym finanse publiczne (w szczególności podsektora
samorządowego) będzie obowiązująca od 2011 r. zasada stanowiąca, iż w budżetach
jednostek samorządu terytorialnego wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane
dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki jedynie
2
05
o kwotę związaną z realizacją wydatków bieżących z udziałem środków z bezzwrotnej
pomocy, w przypadku gdy środki te nie zostały przekazane w danym roku budżetowym.
Zasada ta de facto oznacza nakaz zrównoważenia lub nadwyżki w części bieżącej budżetu
JST.
Czynnikiem instytucjonalnym, który w sposób systemowy ogranicza wzrost nowych
wydatków publicznych są nowe regulacje w ustawie o finansach publicznych nakładające na
tzw. rządowe projekty ustaw, których skutkiem finansowym może być zmiana poziomu
wydatków jednostek sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających
z obowiązujących przepisów obowiązek określenia w treści projektu ustawy maksymalnego
limitu tych wydatków wyrażonego kwotowo, na okres 10 lat budżetowych wykonywania
ustawy, oddzielnie dla każdego roku. Zamieszczanie maksymalnych skutków finansowych
niewątpliwie przyczynia się do ograniczenia presji wydatkowej, wynikającej z niewłaściwego
oszacowania kosztu ustawy. Ponadto rządowe projekty ustaw muszą zawierać mechanizmy
korygujące, mające zastosowanie w przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia
przyjętego na dany rok budżetowy maksymalnego limitu wydatków.
Ponadto zostały zaostrzone zasady odnośnie do gospodarki finansowej niektórych form
organizacyjnych sektora finansów publicznych. Przykładowo, w planie dochodów i wydatków
agencji wykonawczej planowane wydatki nie powinny być wyższe od planowanych
dochodów (przekroczenie wymaga zgody ministra sprawującego nadzór nad agencją
wykonawczą, wydaną w porozumieniu z Ministrem Finansów).
Powyższe działania przyczyniają się do systematycznego obniżania relacji wydatków
publicznych do PKB. W szczególności w 2012 r. relacja wydatków sektora finansów
publicznych do PKB po odliczeniu wydatków finansowanych w ramach budżetu środków
unijnych zmniejszy się w stosunku do 2011 r. o ok. 0,3 pkt. proc. PKB i zbliży się do jednego
z najniższych poziomów od początku transformacji.
Zgodnie z aktualnymi planami dotyczącymi wykonania budżetu państwa oraz planami
i prognozami dla pozostałych jednostek sektora finansów publicznych, deficyt sektora
finansów publicznych w 2011 r. zmniejszy się do poziomu 63,3 mld zł z 84,7 mld zł w 2010 r.
Z kolei w roku 2012, przede wszystkim na skutek podjętych działań fiskalnych, oczekuje się
dalszej poprawy sytuacji sektora finansów publicznych, co znajduje odzwierciedlenie
w obniżeniu planowanego deficytu sektora finansów publicznych w stosunku do roku 2011
o ok. 16,8 mld zł. Oznacza to, że planowany deficyt sektora finansów publicznych w relacji
do PKB w 2012 r. wyniesie ok. 2,9% PKB, w porównaniu z 4,2% PKB w roku 2011.
Poprawa wyniku sektora finansów publicznych będzie wynikała głównie ze zmniejszenia
deficytu budżetu środków europejskich, deficytu podsektora ubezpieczeń społecznych, jak
i deficytu podsektora samorządowego.
2
06
Równocześnie należy podkreślić, że prezentowany tu wynik sektora finansów
publicznych oparty jest na założeniu pełnej realizacji planowanych wydatków. Niemniej,
biorąc pod uwagę fakt, że wydatki planowane są w większości przypadków jako maksymalny
limit, a ich wykonanie kształtuje się zwykle poniżej dopuszczalnego w ustawie budżetowej
limitu, pozwala to oczekiwać znacznie korzystniejszego wyniku sektora. W rezultacie, deficyt
sektora finansów publicznych w 2011 i 2012 r. powinien być znacząco niższy niż tu
prezentowany w oparciu o plany finansowe jednostek sektora.
Poniższa tabela przedstawia dochody, wydatki oraz planowany wynik kasowy sektora
finansów publicznych w latach 2010-2012.
2010
2011 PW
2012
Wyszczególnienie
w mld zł
1
2
3
4
Dochody ogółem, w tym:
551,1
609,8
668,4
Dochody bieżące
503,0
548,0
584,2
1. dochody podatkowe
276,0
305,4
326,5
2. składki na ubezpieczenie społeczne
133,8
150,5
172,9
3. dochody niepodatkowe
93,3
92,1
84,8
Dochody kapitałowe
7,1
9,6
9,8
Środki z UE i z innych źródeł
niepodlegające zwrotowi
41,0
52,3
74,4
Wydatki ogółem, w tym:
635,8
673,1
714,9
Wydatki bieżące
553,8
583,8
616,8
1. wydatki socjalne
237,4
246,0
258,9
2. obsługa długu publicznego
36,5
40,5
45,9
3. pozostałe
279,9
297,3
312,0
Wydatki kapitałowe
81,9
89,3
98,1
Wynik kasowy
-84,7
-63,3
-46,5

2010
2011 PW
2012
Wyszczególnienie
% PKB
1
2
3
4
Dochody ogółem, w tym:
38,9
40,3
42,0
Dochody bieżące
35,5
36,2
36,7
1. dochody podatkowe
19,5
20,2
20,5
2. składki na ubezpieczenie społeczne
9,5
10,0
10,9
3. dochody niepodatkowe
6,6
6,1
5,3
Dochody kapitałowe
0,5
0,6
0,6
Środki z UE i z innych źródeł
niepodlegające zwrotowi
2,9
3,5
4,7
Wydatki ogółem, w tym:
44,9
44,5
44,9
Wydatki bieżące
39,1
38,6
38,8
1. wydatki socjalne
16,8
16,3
16,3
2. obsługa długu publicznego
2,6
2,7
2,9
3. pozostałe
19,8
19,7
19,6
Wydatki kapitałowe
5,8
5,9
6,2
Wynik kasowy
-6,0
-4,2
-2,9


2
07
2. Dług publiczny
Przedstawiona prognoza poziomu państwowego długu publicznego i jego relacji do PKB
w latach 2011–2012 jest zgodna z wielkościami zawartymi w Strategii zarządzania długiem
sektora finansów publicznych w latach 2012-2015, przedkładanej wraz z niniejszym
uzasadnieniem do projektu ustawy budżetowej. Prognoza długu uwzględnia przedstawiony
w niniejszym uzasadnieniu wynik sektora finansów publicznych, oparty na założeniu pełnej
realizacji planowanych wydatków.
Wyszczególnienie
2010
2011
2012

Państwowy dług publiczny


mld zł
747,9
812,3
832,5
% PKB
52,8
53,7
52,4
Dług Skarbu Państwa



mld zł
701,9
767,0
782,9
% PKB
49,6
50,7
49,3
W 2012 r. zarządzanie długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływanie na dług sektora
finansów publicznych będzie ukierunkowane na realizację celu Strategii, jakim jest
minimalizacja kosztów obsługi długu przy przyjętych ograniczeniach związanych z ryzykiem.
Wartość państwowego długu publicznego na koniec 2010 r. wyniosła 747,9 mld zł, a jego
relacja do PKB wyniosła 52,8%. Oznacza to, że w 2010 r. relacja długu do PKB przekroczyła
próg 50%, ale ukształtowała się poniżej progu 55%. Zgodnie z ustawą o finansach
publicznych, przekroczenie progu 50% w 2010 r. oznacza konieczność przyjęcia w ustawie
budżetowej na 2012 r. relacji deficytu budżetowego do dochodów nie wyższej niż założona
w budżecie na 2011 r. Relację tę w ustawie na 2011 r. ustalono na poziomie 14,7%,
natomiast relacja założona w projekcie ustawy budżetowej na 2012 r. wynosi 11,9%.
Zakłada się, że państwowy dług publiczny w ujęciu nominalnym wzrośnie o 64,4 mld zł
w 2011 r. i o 20,2 mld zł w 2012 r. Relacja długu do PKB, po wzroście do 53,7% w 2011 r.,
w 2012 r. obniży się do 52,4%. Główną przyczyną wzrostu długu w ujęciu nominalnym
będzie, podobnie jak w ubiegłych latach, finansowanie potrzeb pożyczkowych netto budżetu
państwa poprzez zaciąganie zobowiązań na rynku krajowym i rynkach zagranicznych.
Zakłada się, że zmiany kursu złotego będą czynnikiem powiększającym dług publiczny
wyrażony w złotych na koniec 2011 r. i pomniejszającym tę wartość na koniec 2012 r.
Podobnie jak w latach poprzednich, w 2012 r. znaczącą większość (powyżej 90%)
państwowego długu publicznego będzie stanowić dług Skarbu Państwa. Po dynamicznym
przyroście długu sektora samorządowego w latach 2009-2010, przewidywane jest
zmniejszenie tempa tego przyrostu spowodowane m.in. wejściem w życie mechanizmów
przewidzianych w ustawie o finansach publicznych.
2
08