Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2012

Funkcja 13. Zabezpieczenie społeczne i wspieranie rodziny
Funkcja 13 wpisuje się w obszar strategiczny Kapitał ludzki (strategia dominująca – Strategia rozwoju kapitału
ludzkiego). Funkcja ta obejmuje swym zakresem obszar państwa odpowiedzialny za sprawy zabezpieczenia
społecznego, funduszy emerytalnych, rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych, sprawy kombatantów
i osób represjonowanych, działalności pożytku publicznego. Obejmuje również sprawy z zakresu rozwoju
i ochrony instytucji małżeństwa, dzieci i rodziny, rządowych programów wspierania rodziny, przeciwdziałania
patologiom i dyskryminacji w rodzinie, uwarunkowań demograficznych w kraju, organizacji pozarządowych
i instytucji w zakresie realizacji praw rodziny, dzieci i osób starszych potrzebujących wsparcia, współpracy
międzynarodowej w tym zakresie.
Państwo wspiera osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej w jej przezwyciężeniu oraz przeciwdziała
wykluczeniu społecznemu w ramach systemu pomocy i integracji społecznej. Polityka rodzinna jest realizowana
poprzez wsparcie materialne rodzin, pomoc rodzicom w sprawowaniu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych
jednocześnie z pracą zawodową, tworzenie podstaw formalno-prawnych i finansowych na rzecz zwiększenia
dostępu do placówek publicznych opieki nad dzieckiem, doskonalenie rozwiązań związanych z adopcją dziecka
oraz prowadzenie badań z zakresu polityki rodzinnej i równego statusu.
Zadanie związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie realizowane jest poprzez systematyczne
diagnozowanie tego zjawiska, podnoszenie wrażliwości społecznej wobec przemocy w rodzinie oraz
kompetencji służb zajmujących się problematyką przemocy, udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom
przemocy w rodzinie oraz oddziaływanie na sprawców przemocy.
Elementem realizacji polityki społecznej jest również aktywizacja społeczna ludzi częściowo lub całkowicie
niepełnosprawnych oraz przystosowanie ich do aktywnego życia w środowisku.
Jednym z podstawowych obszarów mieszczących się w funkcji 13. jest system ubezpieczeń społecznych.
Państwo gwarantuje pełną wypłatę świadczeń przysługujących z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla
pracowników i rolników. W związku z powyższym realizowane są dopłaty do systemów ubezpieczeń
społecznych. Bezpośrednio z budżetu finansowane są świadczenia dla niektórych grup zawodowych. Ponadto
realizowane są prace związane z wypracowaniem nowych regulacji prawnych w tym zakresie oraz
monitorowaniem systemu świadczeń ubezpieczeniowych.
Ponadto w ramach funkcji 13. finansowane są działania mające na celu umożliwienie kombatantom i osobom
represjonowanym korzystania z należnych im uprawnień, zapewnienie szacunku i honoru oraz pomocy i opieki.
Cele te realizowane są poprzez wydawanie decyzji i postanowień o przyznaniu szczególnych uprawnień dla tych
osób, przyznawanie doraźnej lub okresowej pomocy pieniężnej osobom w trudnej sytuacji materialnej, czy też
indywidualną pomoc w znalezieniu miejsca w domu opieki społecznej dla kombatantów.
Państwo wspiera rozwój instytucji wolontariatu i gospodarki społecznej, tworząc warunki do zwiększania
aktywności społecznej w funkcjonowaniu państwa.
Łączna kwota wydatków planowanych na 2012 r. wynosi 90 162,0 mln zł, w tym wydatki z budżetu środków
europejskich 9,0 mln zł. Wydatki w roku 2012 według zadań realizowanych w ramach funkcji 13 zostały
przedstawione na poniższym wykresie.
116
w tys. zł
0
20 000 000
40 000 000
60 000 000
80 000 000
Zadanie 13.1. Pomoc i
3 334 137
integracja społeczna
Zadanie 13.2. Aktywizacja
społeczna osób
82 488
niepełnosprawnych
77 053 236
Zadanie 13.3. Świadczenia
społeczne
Zadanie 13.4. Sprawy
kombatantów i osób
30 002
represjonowanych
Zadanie 13.5. Wspieranie
9 640 947
rodziny
Zadanie 13.6. Działalność
21 153
pożytku publicznego

Zadanie 13.1. Pomoc i integracja społeczna
Wydatki (w tys. zł)
2012
Część
Dysponent
plan
18
Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki
120 000
19
Minister Finansów
21 800
29
Minister Obrony Narodowej
5 700
44
Minister Pracy i Polityki Społecznej
16 707
85
Wojewodowie
3 169 930

Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, dysponent części 18, wykonuje zadania w
oparciu o przepisy ustawy z dnia 8 grudnia 2006 roku o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych,
mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 251, poz. 1844 z późn. zm.). Minister
Finansów w ramach zadania przekazuje dotacje do dopłat do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych,
które obniżają ceny posiłku. Minister Pracy i Polityki Społecznej, dysponent części 44, realizuje działania w
dziedzinie wspierania osób zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz wsparcia jednostek organizacyjnych
pomocy społecznej w realizacji zadań. Wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym realizowane
jest poprzez przeciwdziałanie bezdomności, wspieranie aktywnych form reintegracji społeczno-zawodowej oraz
osób z zaburzeniami psychicznymi. Jest odpowiedzialny za wdrażanie i realizację przepisów o pomocy
społecznej. W ramach tego zadania dysponent koordynuje programy wieloletnie „Pomoc państwa w zakresie

117
dożywiania” oraz „Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie”. Rola Wojewodów, dysponentów
części 85, w tym obszarze polega na nadzorze, kontroli jakości i standardu usług świadczonych w jednostkach
organizacyjnych pomocy społecznej oraz kwalifikacji kadr, finansowaniu zasiłków stałych, okresowych,
zapewnienie opieki osobom z zaburzeniami psychicznymi jak również pomoc osobom będącym w trudnej
sytuacji życiowej poprzez programy wieloletnie-‘ Pomoc Państwa w zakresie dożywiania’ oraz” Krajowy
Program Przeciwdziałania przemocy w rodzinie”.
Cele i mierniki
Cel
Dysponent
Miernik
2012
plan
Umożliwienie osobom
MTBiGM
Liczba lokali i miejsc noclegowych
3 900
i rodzinom przezwyciężenia
tworzonych w ramach rządowego
trudnych sytuacji życiowych
programu wsparcia budownictwa dla
najuboższych (w szt.)

MF
Procent wykorzystanych środków do
100%
kwoty przekazanej dotacji ogółem

MPiPS
Stosunek liczby osób korzystających
-
z pomocy niepieniężnej do ogólnej
liczby osób korzystających z pomocy
społecznej
Wspieranie weteranów działań
MON
Relacja liczby świadczeń wypłaconych
100%
poza granicami państwa w
w terminie do ogólnej liczby
przezwyciężeniu trudnych
wypłaconych świadczeń
sytuacji życiowych
Wspieranie osób zagrożonych
Wojewodowie Stosunek liczby osób korzystających
7,8%
wykluczeniem społecznym
z różnych form pomocy do ogólnej
w przezwyciężaniu trudnej
liczby mieszkańców w województwie
sytuacji życiowej
Podstawy metodologiczne i ocena ryzyka niewykonania wartości mierników
Miernik prezentowany przez MF został opracowany przez dysponenta w sposób analogiczny do roku
poprzedniego. Ryzyko jest związane ze zmianami kierunków polityki społecznej w trakcie realizacji zadania.
Miernik MTBiGM obrazuje efekty, jakie przynosi pomoc z budżetu państwa w zakresie objętym programem
(zwiększenie dostępności mieszkań i schronień dla osób bezdomnych). W odniesieniu do ryzyka niewykonania
zaplanowanej wartości miernika, należy podkreślić, że liczba lokali mieszkalnych utworzonych przy udziale
finansowego wsparcia zależy również od decyzji inwestorów (wybór realizowanego przedsięwzięcia ma
bezpośredni wpływ na wysokość finansowego wsparcia o jakie może się ubiegać inwestor). A zatem również
z uwagi na czynnik subiektywny mogą występować różnice wielkości faktycznych w odniesieniu do planu.
Zadanie 13.2. Aktywizacja społeczna osób niepełnosprawnych
Wydatki (w tys. zł)
2012
Część
Dysponent
plan
44
Minister Pracy i Polityki Społecznej
1 931
85
Wojewodowie
80 557

118
Minister Pracy i Polityki Społecznej, dysponent części 44, podejmuje działania mające na celu udzielanie
wsparcia oraz aktywizację osób niepełnosprawnych poprzez koordynację i wspieranie rehabilitacji społecznej,
realizowanej przez JST, prowadzenie nadzoru nad orzekaniem o niepełnosprawności i stopniu
niepełnosprawności oraz nadzór nad ośrodkami organizatorami turnusów rehabilitacyjnych. W ramach
omawianego zadania MPiPS prowadzi też dialog obywatelski w zakresie aktywizacji społecznej osób
niepełnosprawnych. Wojewodowie, dysponenci części 85, w ramach tego zadania są odpowiedzialni za
rozpatrywanie wniosków o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności,
rozpatrywanie odwołań od tych orzeczeń, kontrolę i nadzór nad funkcjonowaniem powiatowych zespołów
do spraw orzekania o niepełnosprawności, szkolenia członków składów orzekających powiatowych zespołów do
spraw orzekania o niepełnosprawności, nadzór i kontrolę ośrodków i organizatorów turnusów rehabilitacyjnych
dla osób niepełnosprawnych.
Cele i mierniki
Cel
Dysponent
Miernik
2012
plan
Zapewnianie aktywności
MPiPS
Liczba osób niepełnosprawnych objętych
620
społecznej osób
działaniami w zakresie rehabilitacji
tys.
niepełnosprawnych
społecznej, które korzystają z różnych form
wsparcia
Umożliwienie osobom
Wojewodowie
Stosunek liczby wydanych orzeczeń do
96,8%
niepełnosprawnym korzystania
złożonych wniosków
z ulg i uprawnień poprzez wydanie
orzeczeń o niepełnosprawności
i stopniu niepełnosprawności
Podstawy metodologiczne i ocena ryzyka niewykonania wartości mierników
Ryzykiem mającym wpływ na kształtowanie się wartości miernika jest sposób alokacji środków PFRON przez
samorządy, co skutkowałoby zmianą redystrybucji środków na niekorzyść realizacji zadań z zakresu aktywizacji
społecznej. Zmniejszyłaby się również liczba osób niepełnosprawnych korzystających z poszczególnych form
wsparcia. Miernik stanowi opracowanie własne dysponenta.
Zadanie 13.3. Świadczenia społeczne
Wydatki (w tys. zł)
2012
Część
Dysponent
plan
04
Sąd Najwyższy
21 212
05
Naczelny Sąd Administracyjny
27 431
06
Trybunał Konstytucyjny
4 702
13
Instytut Pamięci Narodowej
2 095
15
Minister Sprawiedliwości
197 449
29
Minister Obrony Narodowej
6 502 238
37
Minister Sprawiedliwości
1 172 911
42
Minister Spraw Wewnętrznych
7 241 627
44
Minister Pracy i Polityki Społecznej
3 365
72
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników
13 973 301
73
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
47 725 405
88
Prokuratura Generalna
181 500


119
W ramach tego zadania Sąd Najwyższy, dysponent części 04, jest odpowiedzialny za wypłatę świadczeń na
rzecz sędziów w stanie spoczynku oraz ich rodzin. Trybunał Konstytucyjny, dysponent części 06, wykonuje
zadanie poprzez zaspokajanie praw sędziów TK do świadczeń związanych z zakończeniem kadencji. Naczelny
Sąd Administracyjny, dysponent części 05, w tym zakresie realizuje zadanie mające na celu zapewnienie
środków dla osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń finansowanych z budżetu państwa (tj. uposażeń
dla sędziów w stanie spoczynku i uposażeń rodzinnych), w tym m.in. poprzez sprawną i terminową wypłatę
uposażeń. Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu,
dysponent części 13, jest odpowiedzialny za wypłatę uposażeń dla prokuratorów w stanie spoczynku i ich
rodzin. Rola Ministra Sprawiedliwości, dysponenta części 15 i 37, polega na zapewnieniu sprawnych,
terminowych wypłat świadczeń na rzecz uprawnionych osób, tj. sędziów przechodzących lub przeniesionych
w stan spoczynku, a także członków ich rodzin oraz funkcjonariuszy służby więziennej oraz ich rodzin,
w wysokości wynikającej z regulacji prawnych w omawianym obszarze. Minister Obrony Narodowej,
dysponent części 29, zapewnia efektywną realizację ustawowo określonych świadczeń żołnierzy zawodowych
oraz ich rodzin, sprawne realizowanie świadczeń społecznych na rzecz osób zwolnionych z zawodowej służby
wojskowej, utrzymanie zasobów osobowych i rzeczowych, w których ujęto wydatki w zakresie uposażeń
żołnierzy oraz wynagrodzeń i pochodnych dla pracowników wojska, wydatki bieżące związane
z zabezpieczeniem funkcjonowania Wojskowych Biur Emerytalnych. Minister Spraw Wewnętrznych,
dysponent części 42, jest odpowiedzialny za efektywną i terminową realizację ustawowo określonych świadczeń
dla byłych funkcjonariuszy zgodnie z ustawą z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu
Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura
Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67
z późn. zm.). Minister Pracy i Polityki Społecznej, dysponent części 44, realizuje działania wynikające z
wymogów konstytucyjnych, ustawowych, systemowych, oraz statutowych, związanych przede wszystkim z
nadzorem nad zgodnością działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z obowiązującymi przepisami prawa i
kształtowaniem systemu ubezpieczeń społecznych. Do zadań MPiPS należy również wykonywanie zadań
kontrolnych nad działaniami proceduralnymi, jak również bieżące oddziaływanie na realizację ustawowych
obowiązków nałożonych na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dysponent zapewnia także realizację zadań w
zakresie monitorowania efektywności zarządzania środkami w OFE i zwiększania dodatkowego dobrowolnego
zasobu oszczędności emerytalnych. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników, dysponent części
72, jest odpowiedzialna za sprawną realizację świadczeń wynikających z ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników oraz innych ustaw poprzez terminową i prawidłową wypłatę emerytur i rent oraz dodatków do nich,
dodatkowo zapewnienia środki na wypłatę pozostałych świadczeń. Do obowiązków Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, dysponenta części 73, należy realizacja ustawowo określonych zadań na rzecz osób objętych
powszechnym systemem ubezpieczenia społecznego poprzez wypłatę świadczeń realizowanych w ramach tego
systemu oraz świadczeń na rzecz inwalidów wojennych, wojskowych i kombatantów. W ramach tego zadania
ZUS zapewnia prawidłową i terminową wypłatę świadczeń zleconych i wypłacalność świadczeń z FUS i FEP.
Prokuratura Generalna, dysponent części 88, realizuje cel poprzez zapewnienie sprawnych i terminowych
wypłat świadczeń na rzecz osób uprawnionych.

120