Rządowy projekt ustawy o bezpieczeństwie morskim

 

zanieczyszczaniu morza przez statki, z 1995 r.; oraz ustawie – Kodeks morski, z 2001 r.

W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, z pó n. zm.) zmiany polegają
na dodaniu nowego punktu 5, w art. 13a w ust. 3, w brzmieniu: „przewodniczenie Radzie
SAR, o której mowa w art. 121 ustawy z dnia … o bezpieczeństwie morskim (Dz. U. …)”
oraz zmianie brzmienia art. 13b ust. 2 pkt 2, na: „wykonywanie zadań Ministra Obrony
Narodowej w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej
Rzeczypospolitej Polskiej”.

Zmiana w ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczpospolitej
Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, z pó n. zm.) polega na
dodaniu w art. 42 ustępu 6 w brzmieniu: „W celu wymiany wiedzy i doświadczenia
w zakresie, o którym mowa w ust. 1, organy administracji morskiej odbywają regularne
spotkania, a w wyjątkowych okolicznościach odbywają także spotkania dora ne.”
Wprowadzenie tego przepisu podyktowane zostało wymaganiami dyrektywy 2009/17/WE,
zmieniającej artykułem 1 ust. 10 artykuł 20 dyrektywy 2002/59/WE, który w swoim nowym
brzmieniu narzucił obowiązek odbywania tego rodzaju spotkań właściwym władzom
w sprawach udzielania statkom potrzebującym pomocy miejsca schronienia. Ponieważ
sprawy takie należą do szerszego zakresu spraw związanych z korzystaniem z morza,
o którym mówi przepis art. 42 ust. 1 ustawy, cytowany wyżej zapis umieszczono właśnie
w ustawie o obszarach morskich w odnoszącym się do administracji morskiej dziale III,
w rozdziale traktującym o kompetencjach i terytorialnym zakresie działania organów tej
administracji.

Zmiany w ustawie z dnia 16 maja 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza
przez statki (Dz. U. z 2006 r. Nr 99, poz. 692, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238 oraz z 2009 r.
Nr

63, poz. 518) mają na celu implementację zmian do dyrektywy 2002/59/WE
wprowadzonych przez postanowienia dyrektywy 2009/17/WE, która zmieniła brzmienie jej
art. 15, dając możliwość (co zostało zapisane w art. 10a przedmiotowej ustawy) zwolnienia
niektórych statków (na wniosek armatora lub właściwego organu państwa członkowskiego
Unii Europejskiej) odbywających żeglugę regularną z obowiązku każdorazowego
informowania właściwego dyrektora urzędu morskiego o przewożonych ładunkach
niebezpiecznych, a także nakładając na kapitana statku obowiązek powiadamiania o zmianach
czasu przybycia do portu przeznaczenia wynoszących co najmniej trzy godziny.
30 
 
 

Zmiany w ustawie z dnia 18 września 2001 r. – Kodeks morski (Dz. U. z 2009 r.
Nr 217, poz. 1689 oraz z 2010 r. Nr 127, poz. 857 oraz z 2011 r. Nr 80, poz. 432) polegają na
nadaniu nowego brzmienia art. 23 § 5: „Statek, o którym mowa w art. 73, wpisuje się do
rejestru okrętowego na wniosek właściciela lub wszystkich współwłaścicieli, po
przedstawieniu decyzji dyrektora urzędu morskiego o spełnieniu przez statek warunków
technicznych wymaganych do uzyskania wpisu do rejestru” oraz rozszerzeniu treści art. 24
§ 1 na następującą: „Statek niestanowiący polskiej własności ani nieuważany za stanowiący
polską własność wpisuje się do rejestru okrętowego, na wniosek armatora, po spełnieniu
wymogów określonych w art. 13 § 1 i przedstawieniu decyzji dyrektora urzędu morskiego
o spełnieniu przez statek warunków technicznych wymaganych do uzyskania wpisu do
rejestru, z zastrzeżeniem § 2.”. Projektowana zmiana wynika z implementowania przepisu
art. 4 dyrektywy 2009/21/WE nakazującego państwom członkowskim podjęcie właściwych
środków zapewniających, aby nowo rejestrowane statki spełniały odpowiednie wymagania
i przepisy międzynarodowe dotyczące bezpieczeństwa.
Dodatkowo, aby zapobiec przypadkom eksploatowania pod polską banderą statków o bardzo
niskich standardach (tzw. statków substandardowych) i nie obniżać na arenie
międzynarodowej pozycji Polski jako państwa bandery, projekt ustawy dodaje w art. 31 po
§ 1 nowy § 1a o następującej treści: „Z rejestru okrętowego, na wniosek dyrektora urzędu
morskiego właściwego dla portu macierzystego statku, można wykreślić statek, który
w okresie ostatnich 24 miesięcy został dwukrotnie zatrzymany przez inspekcje państwa portu
z przyczyn leżących po stronie armatora, kapitana lub załogi statku.”. W konsekwencji
dodania tego przepisu zmieniona musiała być też treść kolejnego § 2, na następujący:
„W przypadkach określonych w § 1 i 1a wykreślenie statku z rejestru okrętowego wymaga
zgody wierzyciela hipotecznego wyrażonej na piśmie.”.
Ustawa zmienia również brzmienie art. 48 § 2 Kodeksu morskiego, na następującą: „Zadania
organu pomiarowego mogą zostać powierzone zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie
morskim”. Powyższa zmiana porządkuje przepisy w zakresie upoważniania uznanych
organizacji (instytucji klasyfikacyjnych) do wykonywania zadań administracji morskiej oraz
usuwa nieprawidłowości wykryte w ramach audytu polskiej administracji morskiej
przeprowadzonego w dniach 12 – 19 kwietnia 2010 r. przez Międzynarodową Organizację
Morską. W wyniku zmiany brzmienia art. 48 § 2 projektodawca zrezygnował ze wskazywania
na konkretne organy pomiarowe i ich upoważniania do tych celów w drodze rozporządzenia.
31 
 
 

Art. 135 ustawy stanowi, iż do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem
wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Projektowana ustawa przewiduje specjalne terminy dla wejścia w życie przepisów
dotyczących nowo utworzonej Centralnej Morskiej Komisji Egzaminacyjnej. Zgodnie z art.
136 projektu w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy egzaminy kwalifikacyjne
będą przeprowadzane przez komisje egzaminacyjne działające przy dyrektorach urzędów
morskich na podstawie przepisów dotychczasowych. W terminie 12 miesięcy od dnia wejścia
w życie ustawy komisje egzaminacyjne działające przy dyrektorach urzędów morskich
przekażą Centralnej Morskiej Komisji Egzaminacyjnej posiadaną dokumentację w zakresie
dotychczas prowadzonej działalności. Przepis tego artykułu stanowi również, iż minister
właściwy do spraw gospodarki morskiej powoła przewodniczącego oraz zastępców
przewodniczącego Centralnej Morskiej Komisji Egzaminacyjnej w terminie 3 miesięcy od
dnia wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 77 ust. 10 ustawy.

Art. 137 ustawy decyduje również o tym, iż dokumenty wydane na podstawie
przepisów dotychczasowych zachowują swoją ważność przez okres, na jaki zostały wydane.
Ustawa
nakłada też w art. 139 na armatorów jachtów komercyjnych obowiązek
dostosowania się do wymagań ustawy w terminie 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.

Na mocy art. 140 dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 11i,
art. 14 ust. 3, art. 15 ust. 1 pkt 1, art. 15 ust. 1 pkt 2, art. 16 ust. 5, art. 16a ust. 3, art. 16b
ust. 2, art. 16c ust. 4, art. 19 ust. 10, art. 19 ust. 10a, art. 25 pkt 1 i 3, art. 25 pkt 4, art. 26
ust. 2, art. 27c ust. 2, art. 29 ust. 1, art. 29 ust. 3, art. 29 ust. 4, art. 29 ust. 5, art. 29a ust. 1,
art. 30 i 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 34, art. 35 d, art. 36 ust. 7, art. 37a ust. 2, art. 43 ust. 4,
art. 49 ust. 1, art. 49 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 141, zachowują moc do dnia wejścia
w życie przepisów wykonawczych wydanych odpowiednio na podstawie art. 58, art. 23 ust. 4,
art. 12 ust. 2, art. 8 ust. 3, art. 13 ust. 7, art. 14 ust. 3, art. 15 ust. 2, art. 16 ust. 4, art. 76
ust. 4, art. 74 ust. 4, art. 68, art. 80 ust. 3, art. 83 ust. 2, art. 86 ust. 3, art. 86 ust. 6, art. 86
ust. 10, art. 86 ust. 12, art. 91 ust. 2, art. 94 ust. 3, art. 98 ust. 5, art. 99 ust. 2, art. 101 ust. 7,
art. 106, art. 107 ust. 9, art. 108 ust. 2, art. 118 ust. 4, art. 124 ust. 3, art. 124 ust. 4 niniejszej
ustawy, nie dłużej jednak niż przez okres 18 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.

Ponadto dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 19 ust. 8a
oraz art. 25 pkt 5 ustawy o bezpieczeństwie morskim z 2000 r. zachowują moc przez okres 12
miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Natomiast dotychczasowe przepisy wykonawcze
wydane na podstawie art. 10b ust. 3 ustawy o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez
32 
 
 
statki z 1995 r. zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych
na podstawie art. 10b ust. 3 tejże ustawy, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, nie dłużej
jednak niż przez okres 18 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.

W art. 140 i 141 wprowadzono przepisy przejściowe zapewniające ciągłość
funkcjonowania Narodowego Systemu Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania
Informacji oraz Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa, a także pełnienia funkcji
Koordynatora do Spraw Inspekcji Państwa Portu, Koordynatora Narodowego Systemu
Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania Informacji oraz Dyrektora Morskiej Służby
Poszukiwania i Ratownictwa.

W art. 143 wprowadzono przepisy dotyczące wydatkowej reguły dyscyplinującej,
zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U.
Nr 157, poz. 1240, z pó n. zm).

Projekt ustawy przewiduje, iż nowa ustawa o bezpieczeństwie morskim wejdzie
w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia, za wyjątkiem przepisów art. 70, które
wejdą w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia.

33 
 
 

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

I.
Cel wprowadzenia ustawy
Celem projektowanej regulacji jest implementacja do polskiego porządku prawnego
dyrektyw stanowiących pakiet Eryka III, w tym dyrektywy 2009/15/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych reguł i norm dotyczących organizacji
dokonujących inspekcji i przeglądów na statkach oraz odpowiednich działań administracji
morskich, dyrektywy 2009/16/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kontroli
przeprowadzanej przez państwo portu, dyrektywy 2009/17/WE Parlamentu Europejskiego
zmieniającej dyrektywę 2002/59/WE ustanawiającą wspólnotowy system monitorowania
i informacji o ruchu statków, dyrektywy 2009/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
w sprawie zgodności z wymaganiami dotyczącymi państwa bandery.
Projektowana ustawa oprócz wdrożenia prawa unijnego wynikającego z pakietu
dyrektyw Eryka III, wprowadzać będzie regulacje w zakresie kwalifikacji i składu załogi,
przepisy regulujące bezpieczne uprawianie żeglugi przez statki morskie przeznaczone do
uprawiania sportu lub rekreacji (turystyki) w celach niekomercyjnych oraz komercyjnych,
zapisy regulujące nadzór nad stacjami atestacji urządzeń i wyposażenia statków, zapisy
pozwalające na zatrzymanie statku o polskiej przynależności przez polski organ inspekcyjny
na ściśle określony czas, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że statek nie odpowiada
wymogom bezpieczeństwa, zapisy dotyczące nadzoru nad stanem technicznym jachtów
morskich o polskiej przynależności, przez podmioty lub osoby do tego upoważnione, zapis o
utworzeniu oraz określeniu warunków funkcjonowania morskiej służby asysty telemedycznej.

II.
Podmioty, na które oddziałuje ustawa
Skutki wdrożenia ustawy dotyczyć będą działalności:
1) organów administracji morskiej, tj. Ministerstwa Infrastruktury i Urzędów Morskich,
2) armatorów oraz właścicieli statków,
3) załóg statków morskich,
4) kapitanów statków morskich,
5) pilotów morskich,
6) podmiotów zarządzających portami i przystaniami morskimi,
34