Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2012

Wykres 13. Zad u enie jednostek sektora finansów publicznych innych ni SP przed konsolidacj (mld z i
struktura)
76,8
77,3
80,0
100%
4%
3,3
3,0
8%
10% 9%
6%
5%
7%
3%
5%
6%
4%
70,0
62,1 12,9
13%
8%
7%
12,6
19%
80%
27%
20% 17% 16%
15%
60,0
3,6
30%
16%
7%
7%
5,2
5,3
43% 40%
17%
9%
12,5
18%
50,0
37,5 36,9 37,7
36,9
39,7 35,9
39,4
60%
16%
5,3
14%
40,0
30,7
2,8
1,2
1,8
3,6
3,3
2,3
1,8
2,8
2,7
10%
9%
2,4
30,0
40%
6,8
5,8
72% 74%
15,0 11,2 10,1
7,1
5,1
5,9
55,5 56,4
66% 72% 73%
13,2
20,0
40,7
3,5
5,1
6,2
6,7
2,9
20%
40% 41% 47% 51% 58% 63%
10,0
12,3 15,4 17,3 19,1 21,3 25,1 26,0 29,0
0,0
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
JST
ZOZ
ZUS i jego fundusze
Pozosta e podmioty
JST
ZOZ
ZUS i jego fundusze
Pozosta e podmioty
W dalszej cz
ci podrozdzia u przedmiotem analizy jest zad u enie innych ni SP jednostek
SFP przed konsolidacj .
1) Zad u enie jednostek samorz du terytorialnego
Zad u enie JST i ich zwi zków systematycznie ros o, na koniec 2010 r. wynios o 55,5 mld z
a w po owie 2011 r. 56,4 mld z wobec 40,7 mld z na koniec 2009 r. Roczna dynamika
zad u enia uleg a znacznemu zwi kszeniu w 2009 r. (wzrost o 40,3% przed konsolidacj i
45,7% po konsolidacji) i utrzyma a si na wysokim poziomie w 2010 r. (odpowiednio 36,1% i
39,1%). Zad u enie JST i ich zwi zków od ko ca 2008 r. do po owy 2011 r. wzros o
cznie o
94,1% przed konsolidacj i 107,7% po konsolidacji.
Wykres 14. D ug JST i ich zwi zków przed i po konsolidacji oraz roczna dynamika d ugu
mld z
50%
45,7%
55,5
56,4
60
50,6 51,8
45%
39,0%
50
40%
33,2%
40,7
35%
40,3%
36,4
40
36,2%
30%
29,0
30
25,1
26,0
25,0
25%
17,7%
21,3
16,5%
20,0
21,2
20%
25,2% 15,0%
15,4
17,3
19,1
20
11,3% 11,7%
12,3
12,0
13,8
15,4
17,2
15%
9,0
17,8%
6,1%
10
10%
12,5%
5%
10,6% 11,3%
11,7%
0
0%
3,7%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
D ug przed konsolidacj
D ug po konsolidacji
Dy namika przed konsolidacj
Dy namika po konsolidacji
Wykres 15. Wynik jednostek samorz du terytorialnego i ich zwi zków a zmiany w zad u eniu (mld z )
9,7
15,8
9,5
16
14,1
14,7
8,5
7,6
14
7,5
11,7
6,5
12
5,5
4,9
10
4,5
4,1
3,1
3,3
3,0
8
6,6
3,5
5,4
2,0
2,4
2,5
1,8
6
5,1
1,8
4,8
1,3
1,4
4,1
1,5
0,6
0,8
0,9
1,1
3,2
3,8
3,0
0,4
0,3
0,5
4
3,1
2,8
2,8
0,0
0,1
0,4
2,8
2,9
2,5
0,5
0,1
0,1
0,4
2,3
2,1
-0,3
-0,1
-0,4
1,9
1,8
2,2
1,1
-0,5
0,9
0,9
2
0,8
-0,5
-0,7
-0,8
-0,7
-0,4
-1,0
-1,1 -1,1
-0,9
0,9
1,0
0,9
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2
-1,5
Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
VI'11
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010 2011
Przyrosty d ugu
Nadwy ka na koniec okresu
Deficyt na koniec okresu
Przyrost d ugu
W 2010 r. cznie JST i ich zwi zki zanotowa y deficyt bud etowy w wysoko ci 15 mld z
wobec 13,2 mld z w 2009 r. Na wynik JST w 2010 r. z o y y si : deficyty poszczególnych
jednostek w cznej wysoko ci 15,8 mld z oraz nadwy ki w cznej wysoko ci 0,8 mld z . D ug
JST i ich zwi zków w 2010 r. wzrós natomiast o 14,7 mld z . Brak wyra nego zwi zku mi dzy
17
wynikiem JST a przyrostem d ugu w niektórych latach wynika z agregacji jednostek o ró nej
sytuacji bud etowej.
JST zaci ga y zobowi zania przede wszystkim w ostatnim kwartale roku, co ma zwi zek z
siln sezonowo ci ich wyników, cho w latach 2009-2010 r. istotny przyrost d ugu mia równie
miejsce w II i III kwartale roku. W I po owie 2011 r. d ug JST wzrós o 0,9 mld z (taki sam
przyrost d ugu odnotowano w I po owie 2010 r.) przy nadwy ce 5,5, mld z wobec nadwy ki w
wysoko ci 4,1 mld z w I po owie 2010 r.
Relacja
cznej kwoty d ugu JST do dochodów tych jednostek (wska nik zad u enia)
kszta tuje si znacznie poni ej ustawowego limitu 60%, cho 2010 r. by kolejnym rokiem jego
istotnego wzrostu, do 33,7% tj. o 7,6 p. proc. w porównaniu z 2009 r. W 2010 r. najwy szy
redni wska nik zad u enia wyst pi w miastach na prawach powiatu (43,5%) a najni szy w
powiatach (24,2%). W 2010 r. wydatki na obs ug d ugu JST i ich zwi zków wynios y 1,9 mld z
(tj. 1,0% wydatków ogó em) i by y wy sze o 31,6% w stosunku do 2009 r.
Wykres 16. Zad u enie i koszty obs ugi d ugu oraz ich relacja do dochodów dla JST i ich zwi zków
60
33,7%
34%
2,0
1,2%
1,1%
1,4%
1,8
1,1%
50
31%
1,0%
1,2%
26,1%
1,6
0,9% 1,0%
0,9% 0,9%
28%
40
1,4
1,0%
20,2%
21,7%
0,7% 0,8%
21,3%
25%
1,2
0,8%
30
19,0%
20,7%
19,7%
20,5%
55,5 56,4 22%
1,0
1,9
0,8
0,6%
20 15,3%
40,7
19%
1,3
1,4
0,6
1,2
0,4%
16%
1,0
0,4
0,9
1,0
0,8
0,9
1,0
0,8
10
12,3 15,4 17,3 19,1 21,3 25,1 26,0 29,0
13%
0,2%
0,2
0
10%
0,0
0,0%
2001 2002
2003 2004 2005
2006 2007 2008 2009
2010 VI'11
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
D ug
relacja d ugu do dochodów
Koszty obs ugi d ugu
relacja kosztów do dochodów
W
cznej kwocie zobowi za wszystkich JST najwi ksz cz
stanowi zobowi zania
miast na prawach powiatu (42,5% w 2010 r. oraz 43,4% w po owie 2011 r.). Udzia zobowi za
gmin w latach 2002-11 utrzymywa si na stosunkowo stabilnym poziomie ok. 36-40% (na
koniec 2010 r. udzia wzrós do 39,8%, po czym na koniec czerwca 2011 r. nieznacznie obni y
si do poziomu 39,4%), a udzia zobowi za województw i powiatów systematycznie wzrasta
(odpowiednio z 2,8% do 7,9% i z 5,8% do 9,4%).
Wykres 17. Struktura zad u enia jednostek samorz du terytorialnego w podziale na szczeble
2%
3%
4%
3%
4%
100%
4%
6%
8%
8%
8%
8%
8%
6%
7%
8%
9% 10% 10% 10% 10% 10% 9%
80%
42% 52% 51% 50% 49%
60%
45% 44% 44% 46% 43% 43%
40%
51%
20%
39% 38% 40% 38% 38% 38% 38% 36% 40% 39%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
Gminy
Miasta na praw ach pow iatu
Pow iaty
Wojew ództw a
W 2010 r. w 70 JST (wobec 17 w 2009 r.) wska nik zad u enia przekroczy 60%.
Najwi kszy wzrost liczby jednostek o wska niku zad u enia powy ej 60% nast pi w grupie
gmin (54 jednostki). Poziom ten zosta przekroczony równie w dwóch miastach na prawach
powiatu – w Toruniu i Wroc awiu, gdzie relacja zad u enia do dochodów wynios a odpowiednio
64,8% oraz 60,7%. Natomiast relacja zobowi za pomniejszonych o zobowi zania na
realizacj programów i projektów z udzia em
rodków z UE do dochodów, b d ca limitem
okre lonym w ustawie o finansach publicznych, przekroczona zosta a w 17 jednostkach
(gminach) wobec 7 jednostek (równie gmin) w 2009 r.
18
Tabela 5. Liczba zad u onych JST z uwzgl dnieniem relacji d ugu do dochodów w okresie 2009 - 2010
Liczba zad u onych JST
Liczba
Grupa jednostek
JST
Wska nik d ug/dochody
ogó em
ogó em i<10%
10%<i<30% 30%<i<50% 50%<i<60%
i>60%
Gminy
2 413
2 272
579
1 111
504
64
14 (7)*
Miasta na prawach powiatu
65
65
3
26
30
4
2 (0)
XII 2009 Powiaty 314
311
72
171
64
3
1
(0)
Województwa
16
15
6
8 1 0
0
Ogó em
2 808
2 663
660
1 316
599
71
17 (7)
Gminy
2 414
2 351
280
951
869
183
68 (17)
Miasta na prawach powiatu
65
65
3
16
36
8
2 (0)
XII 2010 Powiaty 314
311
47
163
90
11
0
Województwa
16
16
3
4 8 1
0
Ogó em
2 809
2 743
333
1134
1003
203
70 (17)
* Warto ci w nawiasach przedstawiaj liczb jednostek, w których relacja zad u enia do dochodów przekroczy a 60% równie po
wyeliminowaniu zobowi za na realizacj programów i projektów z udzia em rodków z UE.
Wykres 18. Udzia zad u enia w dochodach miast wojewódzkich w 2010 r.
70
60,7
58,8
59,2
60
56,7
55,4
50,7
52,1
54,6
51,3
48,0
52,1
48,1
49,7
46,5
50
42,3
44,9
44,9
42,3
36,9
38,4
39,0
40
33,3
33,3
36,9
38,4
33,3
27,3
30
22,2
22,6
22,3
22,2
20
11,4
10
0
e
e
l
e
k
i
n
w
n
sk
r
a
a
l
i
n
z
w
w
i
c
l
c
o
t
o
c
ó
t
y
ó
a
n
w
d
c
ó
b
z
ó
a
w
e
p
e
z
ys
z
z
k
s
a

G
z
a
u
s
c
t
o
Ki
O
l
s
d
z
L
a
c
e
a
o
r
a
z
O
G
n
Po
r
s
g
K
r
o
Ka
Bi
Sz
R
l
o
a
d
y
W
i
e
W
B
Z
Udzia zad u enia w dochodach
Udzia zad u enia bez programów UE w dochodach
Dominowa o zad u enie krajowe, cho udzia zad u enia zagranicznego stale si zwi ksza i
na koniec czerwca 2011 r. wynosi ok. 17,2%. W strukturze zobowi za JST i ich zwi zków
najwi kszy udzia stanowi y kredyty i po yczki.
Wykres 19. Struktura d ugu jednostek samorz du terytorialnego i ich zwi zków
2%
wg miejsca emisji
wg instrumentu
100%
3%
4%
100%
7%
5%
4%
2%
8%
11% 10% 11% 15%
10% 13%
8%
18% 17% 17%
10%
14% 16% 16% 16% 15% 15% 16%
80%
80%
60%
60%
98% 97% 96% 92% 89% 90% 89% 85%
40%
82% 83% 83%
40%
80% 80% 80% 82% 83% 84% 84% 90% 87% 92% 89%
20%
20%
0%
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
D ug krajow y
D ug zagraniczny
Kredy ty i po y czki
Papiery w arto ciow e
Pozosta e zobow i zania
19
2) Zad u enie samodzielnych publicznych zak adów opieki zdrowotnej
Zad u enie SPZOZ na koniec 2010 r. wynios o 5,2 mld z , a na koniec czerwca 2011 r. 5,3
mld z wobec 5,3 mld z w 2009 r. Od 2007 r. w strukturze zad u enia dominuj cym sk adnikiem
s kredyty otrzymane. Nadal znacz cy udzia w zad u eniu stanowi zobowi zania wymagalne
powsta e w wyniku nieterminowej regulacji zobowi za . Zmiany w strukturze zad u enia w
latach 2005-2008 wynika y z ograniczenia wzrostu zobowi za wymagalnych przy jednoczesnej
realizacji post powa naprawczych.
Wykres 20. Zad u enie i struktura przedmiotowa zad u enia SPZOZ (mld z )
8
100%
7%
8%
8%
8%
6,7
6,8
7
28%
6,2
1,0
1,2
5,9 5,8
80%
6
46%
5,1
5,3
0,9
5,2
5,3
55%
1,0
59% 56% 56% 54%
1,1
5
0,7
0,9
1,0
1,0
60%
4
3,5
2,9
93% 92% 92% 92%
0,5
3
5,8
40%
72%
0,5
5,2
5,6
4,4
4,9
4,7
4,4
2
4,2
4,4
53% 44%
20%
41% 44% 43% 46%
2,5
3,0
1
0
0%
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
ZOZ - samorz dow e
ZOZ - rz dow e
Zobow i zania w y magalne
Kredy ty otrzy mane
Pozosta e
W latach 2007-10 zmniejsza o si zad u enie SPZOZ wobec sektora finansów publicznych,
na koniec 2010 r. wynios o ono ok. 1,5 mld z . i utrzymywa o si na tym poziomie na koniec
czerwca 2011 r. Wp yw na to w szczególno ci mia a restrukturyzacja SPZOZ i cz
ciowo
umarzane po yczki z bud etu pa stwa, udzielane na mocy ustawy z 2005 r., oraz spadek
zobowi za wobec ZUS.
Wykres 21. Zad u enie SPZOZ w podziale na d ug wobec sektora finansów publicznych oraz pozosta ych
jednostek (mld z )
8
7
6,7
6,8
6,2
6
5,9
5,8
5,1
5,3
5,2
5,3
5
3,5
3,9
3,6
4
3,5
3,9
3,9
2,9
3,2
3,6
3,7
3,9
3
2,4
2
2,1
3,3
2,6
2,9
1
1,9
2,0
1,9
1,7
1,5
1,5
0,8
1,1
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
Sektor finansów publiczny ch
Pozosta e
3) Zad u enie pozosta ych jednostek
Spo ród pozosta ych podmiotów najwi ksz pozycj w latach 2001-10 stanowi o zad u enie
ZUS i zarz dzanych przez ZUS funduszy, na które niemal w ca o ci sk ada y si zobowi zania
FUS. W latach 2003-2008 zad u enie FUS systematycznie mala o w wyniku sp aty kredytów w
bankach komercyjnych oraz konwersji zobowi za wymagalnych na obligacje SP. W 2009 r.
nast pi znacz cy wzrost zad u enia FUS (do 12,5 mld z ). Na koniec 2010 r. d ug FUS wyniós
12,9 mld z . (odpowiednio 12,6 mld na koniec czerwca 2011 r.). Wzrost zad u enia FUS by
efektem znacz cej nierównowagi funduszu b d cej wynikiem niskiej dynamiki dochodów
zwi zanej z obni eniem w latach 2007-2008 sk adki rentowej i spowolnieniem gospodarczym
oraz istotnego wzrostu wydatków zwi zanych ze wiadczeniami rentowymi i emerytalnymi.
W 2010 r. w porównaniu do 2009 r. zmianie uleg a struktura zad u enia FUS. Sk ada y si
na nie po yczki z bud etu pa stwa w wysoko ci 10,9 mld z (wobec 5,5 mld z w 2009 r.) oraz
zobowi zania wymagalne w wysoko ci 2,0 mld z (wobec 3,0 mld z w 2009 r.). W I po owie
2011 r. zad u enie wobec bud etu pa stwa nie zmieni o si , natomiast zobowi zania
20
wymagalne uleg y obni eniu do 1,6 mld z . Zarówno na koniec 2010 r., jak i na po ow 2011 r.
FUS nie posiada zobowi za wobec banków komercyjnych.
Zad u enie innych podmiotów stanowi o znikom cz
d ugu publicznego (0,4% d ugu SFP
przed konsolidacj , zarówno w na koniec 2010 r. jak i w po owie 2011 r.) i by o wynikiem
g ównie zad u enia agencji rz dowych wobec SP.
Wykres 22. Zad u enie innych ni SP, JST i SPZOZ jednostek sektora finansów publicznych (mld z )
20
18,6
3,6
16,0 16,2
15,5
15,6
15
14,5
2,4
3,6
3,3
12,4
3,0
3,3
2,3
8,9
10
7,9
15,0
1,8
13,2
2,8
4,0
4,6
11,2
12,5 12,9 12,6
5
10,1
7,1
5,1
1,2
1,8
2,7
2,8
0
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI'11
ZUS i jego fundusze
Pozosta e
II.5. Gwarancje i por czenia udzielane przez jednostki sektora finansów publicznych
Potencjalne (niewymagalne) zobowi zania z tytu u por cze i gwarancji udzielonych przez
jednostki sektora finansów publicznych w uj ciu nominalnym na koniec I pó rocza 2011 r.
wynios y 83,1 mld z , wobec 76,0 mld z , tj. 5,4% PKB w 2010 r. oraz 50,9 mld z , tj. 3,8% PKB
w 2009 r.
Dominuj cy udzia w potencjalnych (niewymagalnych) zobowi zaniach z tytu u por cze i
gwarancji udzielonych przez jednostki sektora finansów publicznych mia y niewymagalne
zobowi zania z tytu u por cze i gwarancji udzielonych przez SP. Na koniec I pó rocza 2011 r.
wynosi y one 80,1 mld z wobec 73,2 mld z , tj. 5,2% PKB w 2010 r. oraz 48,9 mld z , tj. 3,6 %
PKB w 2009 r.
Dotychczasowa dzia alno
SP w zakresie por cze i gwarancji nie stwarza istotnych
zagro e dla finansów publicznych. Na koniec 2010 r. ponad 90% niewymagalnych zobowi za
z tytu u gwarancji i por cze SP nale a o do grupy niskiego ryzyka. D ugoterminowy
wspó czynnik ryzyka dla portfela por cze i gwarancji SP spad z ok. 8,1% na koniec 2010 r. do
ok. 6,2% na koniec I pó rocza 2011 r. Wzrost potencjalnych zobowi za SP przede wszystkim
by wynikiem du ego wolumenu gwarancji udzielonych na wsparcie rozwoju infrastruktury.
Wykres 23. Niewymagalne zobowi zania z tytu u por cze i gwarancji udzielonych przez SFP i SP
% PKB
5,5%
5,4%
5,2%
5,0%
4,5%
4,1%
4,0%
3,7%
3,8%
4,0%
3,6%
3,5%
3,6%
3,2%
3,3%
3,1%
3,2%
3,2%
3,0%
3,0%
2,8%
2,6%
2,7%
2,5%
2,5%
2,0%
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Niewymagalne zobowi zania z tytu u por cze i gwarancji udzielonych przez SP
Niewymagalne zobowi zania z tytu u por cze i gwarancji udzielonych przez jednostki SFP
21