Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

pogodzić wymóg dokonania wszechstronnej oceny wpływu mo liwo ci ponoszenia przez
planowanych działań na zabytek, przy jednoczesnym wyłączeniu wnioskodawcę dodatkowych
mo liwo ci ponoszenia przez wnioskodawcę dodatkowych kosztów, ale nie ma te
kosztów. Istnienie takiego ograniczenia
jakichkolwiek powodów, aby
de facto skutkować będzie
niemo no cią
dokonania
wszechstronnej
oceny,
która koszty oceny dokonywanej przez
wojewódzkiego konserwatora
niejednokrotnie wymaga sporządzenia dodatkowych studiów, zabytków ponosił
badań lub analiz, których nie sposób finansować jedynie ze wnioskodawca.
rodków posiadanych przez wła ciwego WKZ.

Ponadto sformułowanieŚ „konieczno ć wskazania warunków
prowadzenia tych działań, które zapewniłyby jak najlepszą
ochronę zabytku" jest wadliwe w tym sensie, e wprowadza
czasownik „zapewniać" w trybie przypuszczającym a nie w trybie
oznajmującym, co powoduje, i wymóg wskazania warunków
prowadzenia działań nie ma charakteru kategorycznego.
Jednocze nie postuluje się usunięcie terminu „ochrona zabytku",
gdy w ww. przepisie pojęciu temu przypisano inne znaczenie, ni
w art. 4 u.o.z.o.z., wyznaczającym zakres przedmiotowy tego
pojęcia.

c.d.

art. 37d ust. 1 u.o.z.o.z.
Uwaga nieuwzględniona.
Proponowane brzmienie:
(Departament Ochrony
Badaniami architektonicznymi zabytków wpisanych do rejestru Zabytków MKiŹN)
kieruje osoba, któraŚ
Odnosząc się do uwag
dotyczących osób, które
1) posiada tytuł zawodowy magistra lub magistra in yniera
uzyskany po ukończeniu studiów wy szych na kierunku, posiadają przygotowanie do

w ramach którego zaliczyła przedmiot kierunkowy obejmujący wykonywania badań
tre cią kształcenia prowadzenie badań architektonicznych, w architektonicznych, warto
zaznaczyć, e w projekcie
wymiarze nie mniejszym ni 60 godzin, lub
2) ukończyła studia podyplomowe
rozporządzenia, jak te w
w zakresie prowadzenia badań
architektonicznych oraz po ukończeniu tych studiów przez co obecnie obowiązującym
najmniej 6 miesięcy brała udział w badaniach architektonicznych rozporządzeniu, pojęcie „badania
architektoniczne” dotyczy badań
prowadzonych przy zabytkach nieruchomych wpisanych do
rejestru lub inwentarza muzeum będącego instytucją kultury."
mających na celu przede


90

wszystkim pomiar obiektu
Uzasadnienie : proponowana zmiana dotyczy likwidacji pkt. l, budowlanego oraz opis jego
dającego uprawnienia do prowadzenia i kierowania badaniami konstrukcji, a co ka dy architekt
architektonicznymi
przy
zabytku
wszystkim
absolwentom jest władny dokonać. Inną
kierunku Architektura, bez względu na ich przygotowanie sprawą jest za kwestia
merytoryczne w tym kierunku po skończeniu kształcenia w toku wyodrębnienia poszczególnych
studiów wy szych. Szczegółowa analiza programów studiów na faz budowy obiektu,
kierunku Architektura na krajowych uczelniach państwowych i historycznego i ich
prywatnych wykazuje, e na adnym z nich nie występuje stylistycznego
samodzielny przedmiot realizujący kształcenie w kierunku badań przyporządkowania. Jednak e
architektonicznych, a jedynie w przypadku czterech uczelni tego rodzaju badania to ju
(Politechniki Wrocławskiej, Lubelskiej, żdańskiej i ląskiej) bardziej domena dokumentacji
zagadnienia te realizowane są wyłącznie jako jeden z elementów historycznej.
ogólniejszych przedmiotów dotyczących metodyki prac
badawczych i dokumentacji obiektów zabytkowych. Powy szy
problem braku wystarczającego kształcenia w kierunku badań
architektonicznych w toku nauczania na kierunkach Architektura
został ju zauwa ony przez czę ć uczelni, czego przykładem mo e
być np. powołanie od roku akademickiego 2012-13 na Wydziale
Architektury Politechniki Krakowskiej specjalistycznych studiów
podyplomowych z zakresu badań i analiz architektury
historycznej.
Proponowana zmiana podyktowana jest realną obawą (mającą
swoje uzasadnienie w obecnej praktyce konserwatorskiej), e
pozostawienie art. 37d w proponowanym dotychczas brzmieniu
spowodować mo e nadanie uprawnień do wykonywania badań
architektonicznych grupie osób, nie mających w tym kierunku
adnego przygotowania merytorycznego nabytego w toku studiów
wy szych.

c.d.

Art. 37e ust. 1
Uwaga uwzględniona.
Zaleca się utrzymanie prawnego wymogu odbycia praktyki w
zakresie badań archeologicznych na dotychczasowych zasadach, Zachowuje się prawny wymóg
lub ewentualne skrócenie jej długo ci, analogicznie do odbycia praktyki w zakresie
rozwiązania zaproponowanego wobec prac konserwatorskich, prac badań archeologicznych .

91
restauratorskich i badań konserwatorskich.
UzasadnienieŚ w ród zawodów przeznaczonych do deregulacji w
projekcie ustawy jedynie w odniesieniu do archeologów zakłada
się likwidację wymogu odbycia praktyki zawodowej, podczas gdy
w pozostałych przypadkach przewidziano wyłącznie skrócenie jej
długo ci. Takie rozwiązanie mo e wskazywać na to, e zabytki
archeologiczne traktowane są przez ustawodawcę jako mniej
wa ne, a przez to wymagające mniejszych umiejętno ci przy
prowadzeniu badań, co jest niezgodne z podstawowymi zasadami
ochrony dziedzictwa kulturowego. Powy sze prowadzi tak e do
nieuzasadnionego merytorycznie zró nicowania w zakresie
dostępu do poszczególnych zawodów związany h z o hroną
za ytków i opieką nad zabytkami. Nale y przy tym podkre lić,
e spo ród wszystkich badań prowadzonych przy zabytkach
jedynie
archeologiczne
badania
wykopaliskowe
w
ka dym przypadku prowadzą do całkowitego zniszczenia
przedmiotu badań. Źziedzictwo
archeologiczne
jest
nieodnawialne, co winno się wiązać ze szczególną
odpowiedzialno cią oraz zapewnieniem wysokich kwalifikacji i
do wiadczenia osób prowadzących badania archeologiczne.
Zgodnie z proponowanym w projekcie ustawy rozwiązaniem
niezbędne do wiadczenie w zakresie prowadzenia badań
archeologicznych ograniczałoby się jedynie do odbycia praktyk
objętych
programem
studiów
wy szych.
Nale y
zauwa yć, i praktyki te nie gwarantują odpowiedniego
przygotowania do samodzielnego prowadzenia badań a ich
wymiar i zakres jest odmiennie ustalany na poszczególnych
uczelniach, jednocze nie nale y zwrócić uwagę, i obecnie
obowiązujące przepisy ju osiągnęły cel w postaci deregulacji
zawodu archeologa, umo liwiając odbycie wymaganej 12-
miesięcznej praktyki w zakresie badań archeologicznych tak e w
okresie odbywania studiów wy szych na kierunku archeologia.
53
Stowarzyszenie
art. 37
Art. 37e. ust. 1.
Uwaga uwzględniona.
Naukowe Archeologów
(u.o.z.o.z.)
Źo tej pory archeolog, aby uzyskać pozwolenie na prowadzenie

92
Polskich
badań, musi wykazać się 12-miesięczną praktyką zawodową Zachowuje się prawny wymóg
zdobytą poprzez udział w badaniach wykopaliskowych.
odbycia praktyki w zakresie
Wymóg ten nie jest w adnej mierze ograniczeniem dostępu do badań archeologicznych .
wykonywania zawodu archeologa, ale wynika z konstytucyjnej i
ustawowej konieczno ci ochrony dziedzictwa kulturowego
ludzko ci, a tak e z realizacji zobowiązań międzynarodowych
Polski, przyjętych poprzez ratyfikację źuropejskiej konwencji o
ochronie dziedzictwo archeologicznego (poprawionej), która m.in.
zobowiązuje nasz kraj do ustanowienia takiego porządku
prawnego, w którym „wykopaliska i inne potencjalnie szkodliwe
techniki były wykonywane jedynie przez wykwalifikowane,
specjalnie upowa nione osoby".
Źo wykonywania zawodu archeologa wystarczy ukończenie
studiów wy szych na kierunku archeologia. Zawód ten
wykonywać mo na poprzez pracę na wy szych uczelniach, w
muzeach, instytutach badawczych. Jednak e czym zupełnie
odmiennym jest upowa nienie danego archeologa do stosowania
przez niego destrukcyjnych metod wykopaliskowych wobec
dziedzictwa archeologicznego, które jest wspólnym dobrem
narodu i ludzko ci. W tym przypadku niezbędne jest wykazanie
się przez kandydata do prowadzenia takich niszczących i
potencjalnie niebezpiecznych dla dziedzictwa archeologicznego
metod odpowiednimi kwalifikacjami.
Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich nie widzi
adnych powodów do rezygnacji z tego wymogu. Widzi natomiast
ogromne zagro enia dla dziedzictwa kulturowego, które powstaną
wskutek ewentualnego wprowadzenia proponowanych obecnie
zapisów.
W Uzasadnieniu projektodawcy twierdzą, e wystarczające jest
do wiadczenie nabyte podczas praktyk odbywanych w trakcie
studiów (zob. równie komentarz w punkcie 2). Jest to pogląd
niesłuszny z wielu względów. Po pierwsze, obecnie obowiązujący
system nauczania na studiach wy szych (tzw. boloński)
wprowadził dwa sposoby uzyskania tytułu magistra archeologiiŚ

93
1. Po 3-letniach studiach licencjackich na kierunku archeologia
mo na podjąć 2-letnie studia magisterskie na kierunku
archeologia;
2. Po 3-letniach studiach licencjackich na innych kierunkach
mo na podjąć 2-letnie studia magisterskie na kierunku
archeologia.
O ile w pierwszym przypadku osoba kończąca studia
archeologiczne z tytułem magistra ma zazwyczaj mo liwo ć
odbycia obowiązkowych praktyk wykopaliskowych w wymiarze
kilkumiesięcznym, to w drugim przypadku mo e ju posiadać
zazwyczaj tylko około jednomiesięczną obowiązkową praktykę
wykopaliskową.
Po drugie, w dobie kryzysu ekonomicznego wy szych uczelni,
uniwersytety polskie wykazują tendencję do radykalnego
ograniczania praktyk wykopaliskowych, których organizowanie
łączy się zazwyczaj z wysokimi kosztami dla uczelni. W
obowiązujących niegdy standardach kształcenia dla kierunku
archeologia,
opracowanych
przez
Ministerstwo
Nauki
i
Szkolnictwa Wy szego, zawarty był wymóg odbycia ogółem 18
tygodni praktyki przez studenta archeologii w czasie studiów I i II
stopnia. Obecnie jednak standardy ministerialne nie obowiązują i
uczelnie mają prawo do samodzielnego tworzenia programów
nauczania. Z naszego rozeznania wynika, e długo ć praktyk
wykopaliskowych na wszystkich uniwersytetach została ju
radykalnie ograniczona, a na niektórych uczelniach zmierza się do
ich likwidacji w ogóle. Źoprowadzić to mo e do sytuacji, w której
absolwent studiów archeologicznych nie będzie w ogóle miał za
sobą jakiegokolwiek udziału w badaniach wykopaliskowych albo
te udział ten będzie minimalny.
Tymczasem, osoba kierująca badaniami archeologicznymi musi
posiadać odpowiednie do wiadczenie, gdy jej opiece podlega
materia, której ju nigdy nie będziemy w stanie odtworzyć.
Źlatego tak istotne jest prowadzenie badań archeologicznych z jak
największą staranno cią i zgodnie z etyką zawodową.

94