Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw

pełni funkcję sygnalizującą istnienie ewentualnych luk natury prawnej lub
technicznej w istniejącym systemie rozliczeń. Na podstawie przedstawionego
rozróżnienia widać wyraźnie, że w projekcie ujęto szeroko obowiązki agenta
rozliczeniowego co do przekazywania informacji zagrażających
bezpieczeństwu systemu rozliczeń pieniężnych. Powyższe obowiązki będą
sprecyzowane w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw instytucji
finansowych (art. 14d). Sprecyzowano, że NBP przekazuje wskazane
informacje do Komisji Nadzoru Finansowego.
Przeniesiono z ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych art. 15
ust. 4 i art. 64 poprzez dodanie przepisów dotyczących obowiązków
informacyjnych wobec NBP dla wydawców instrumentów płatniczych oraz
wydawców pieniądza elektronicznego. Zamieniono zwrot „banki i instytucje
pieniądza elektronicznego” na szersze pojęcie „wydawcy pieniądza
elektronicznego”
(obejmujący
m.in.
także
spółdzielcze
kasy
oszczędnościowo-kredytowe).
14) Zmiana art. 15 polega na objęciu tym przepisem (uprawniającym do
wniesienia skargi do organu nadzoru) również działalności wydawcy
pieniądza elektronicznego.
15) Zmiana art. 16 ma związek z dodawanym art. 32a (przenoszonym z ustawy
o elektronicznych instrumentach płatniczych art. 23) i wyłączeniem
możliwości wyłączenia jego stosowania w stosunkach z użytkownikiem
niebędącym konsumentem.
16) Zmiana w art. 17 ust. 3 stanowi wyraz ujednolicenia w ustawie o usługach
płatniczych zapisu o opłatach i polega na zastąpieniu dotychczasowego
zapisu, zgodnie z którym opłata uwzględnia stopień pracochłonności usługi
oraz faktycznych kosztów ponoszonych przez dostawcę, ogólnym terminem
„koszty ponoszone przez dostawcę”. Zmiana ta ma na celu lepsze
odzwierciedlenie zapisu dotyczącego kosztów z PSD (koszty adekwatne
i zgodne z faktycznie poniesionymi) i generalnie nie ma na celu zmiany
zakresu kosztów.
17) Zmiana art. 19 ust. 1 pkt 1 lit. a ma związek z dodawanym art. 32a i ma na
celu zapewnienie, by w przypadku wydawania kart płatniczych
o ograniczonym limicie, informacja o sposobie oznaczenia akceptantów oraz
24


bankomatów i innych miejsc, w których mogą być dokonywane transakcje
płatnicze, była zawsze udostępniana przez dostawcę płatnikowi.
18) Proponowany ust. 1a w art. 28 nakłada na agentów rozliczeniowych
obowiązek przekazania akceptantowi (na jego żądanie) informacji dotyczącej
wysokości i rodzajów opłat nakładanych przez agenta na akceptanta
z wyszczególnieniem wchodzących w ich skład opłat na rzecz organizacji
kartowej oraz opłat na rzecz wydawcy karty. Ma to na celu udostępnienie
akceptantom pełnej informacji o kosztach związanych z przyjmowaniem
płatności kartą płatniczą. Przepis ten jest odpowiedzią na brak przejrzystości
w określaniu kosztów, którymi są obciążone transakcje wykonywane przy
pomocy kart płatniczych. Odniesienie się w tym przepisie wyłącznie do opłat
związanych z kartami płatniczymi wiąże się z sytuacją na polskim rynku,
charakteryzującym się wysokimi i nietransparentnymi kosztami obsługi
transakcji płatniczych wykonywanymi przy pomocy instrumentów
płatniczych będących kartami płatniczymi.
19) Art. 32a stanowi odpowiednik przenoszonego z ustawy o elektronicznych
instrumentach płatniczych art. 23 i utrzymuje tym samym obowiązek
wydawcy karty płatniczej informowania użytkownika o sposobie oznaczenia
akceptantów oraz bankomatów i innych miejsc, w których mogą być
dokonywane transakcje płatnicze przy użyciu karty płatniczej.
20) Zmiana w art. 36 ust. 2 stanowi wyraz ujednolicenia w ustawie o usługach
płatniczych zapisu o opłatach i polega na zastąpieniu dotychczasowego
zapisu, zgodnie z którym opłata uwzględnia stopień pracochłonności usługi
oraz faktycznych kosztów ponoszonych przez dostawcę, terminem ogólnym
„koszty ponoszone przez dostawcę”.
21) Nowy art. 39a jest wzorowany na przepisach ustawy – Prawo bankowe.
Reguluje wypłatę środków pieniężnych w postaci pieniądza elektronicznego
znajdujących się na instrumencie płatniczym oraz wypłatę środków
pieniężnych zgromadzonych na rachunku płatniczym w przypadku śmierci
użytkownika, z przeznaczeniem na koszty pogrzebu, zwrot świadczeń
nienależnie wypłaconych na ten instrument płatniczy lub rachunek płatniczy
przez organ wypłacający świadczenie z ubezpieczenia lub zabezpieczenia
społecznego albo uposażenie w stanie spoczynku (za okres po śmierci
25


użytkownika). Przepis ma zastosowanie do rachunków płatniczych,
w zakresie nieuregulowanym w ustawach regulujących działalność banków
i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Ustęp 3 zdanie drugie zawiera enumeratywnie wymienione dane, które mogą
być przekazywane przez dostawcę organowi wypłacającemu świadczenie.
22) Zmiana w art. 46 ust. 6 ma charakter korekty legislacyjnej, koniecznej
z uwagi na uchylenie ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych.
Podobny charakter mają pozostałe zmiany redakcyjne, które wprowadzono
w projekcie ustawy (zmiana pojęcia „operacja” na pojęcie „transakcja
płatnicza”).
23) Zmiana art. 52 ust. 5 wynika z rozszerzenia definicji karty płatniczej, która
obejmie podobne instrumenty płatnicze.
24) Proponowany art. 55b wynika z uchylanego w ustawie – Prawo bankowe
przepisu art. 63a i dotyczy czasu wykonywania transakcji płatniczych
związanych z wpłatami z tytułu składek pobieranych przez Zakład
Ubezpieczeń Społecznych. Przepis określa dodatkowy – w stosunku do
określonego w art. 54 ust. 1 – wymóg w odniesieniu do terminu
wykonywania transakcji wynikających z transferu składek na ubezpieczenia
społeczne i zdrowotne (niezwłocznie). Utrzymanie takiego zapisu
(przeniesionego z ustawy – Prawo bankowe) jest zgodne z motywem 43 PSD,
zgodnie z którym państwa członkowskie mają możliwość ustalania przepisów
określających krótszy termin od stosowanego co do zasady, w celu
zapobieżenia obniżeniu poziomu usług w porównaniu ze stanem obecnym.
Artykuł 55a ust. 1 polega na objęciu transakcji płatniczych wynikających
z należności, do których stosuje się ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.
z 2009 r. Nr 153, poz. 227, z późn. zm.) wyłączeniem możliwości
przedłużania ich realizacji o jeden dzień w przypadku otrzymania zlecenia
w postaci papierowej. Ustępy 2 i 3 art. 55a przenoszą odpowiedzialność
z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na dostawcę, w przypadku zwłoki
z wypłatą tych świadczeń świadczeniobiorcy, w razie niedochowania przez
dostawcę terminu, o którym mowa w art. 54 ust. 1.
26


25) Nowy rozdział 5 w dziale III („Karty płatnicze”) zawiera przeniesione
z ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych przepisy szczegółowe
w zakresie umowy o kartę płatniczą. Odstąpiono od definiowania umowy
o kartę płatniczą, gdyż ta zawiera się w ogólnej umowie o usługę płatniczą.
Art. 59a reguluje, że umowa o kartę płatniczą wskazuje osoby upoważnione
do jej używania (co stanowi odpowiednik art. 20 ustawy o elektronicznych
instrumentach płatniczych). Nie przeniesiono do projektu przepisu
stanowiącego, że wydawca jest właścicielem instrumentu płatniczego.
Pozostawiono to do regulacji umownych. Instrumentem płatniczym może być
„zbiór procedur”, co powoduje, że przedmiotowy przepis mógłby budzić
istotne problemy interpretacyjne. Przeniesiono natomiast przepis art. 70
ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych (i doprecyzowano jego
treść), zgodnie z którym (art. 59d) wydawca może wykonywać prawa
pokrzywdzonych – użytkowników karty płatniczej, w postępowaniu karnym.
Przepis art. 59c został przeniesiony z ustawy o elektronicznych instrumentach
płatniczych i określa, kiedy użytkownik może odstąpić od umowy o wydanie
karty płatniczej.
Kolejna zmiana polega na dodaniu w dziale III rozdziału 6 („Prawa
i obowiązki akceptanta i agenta rozliczeniowego”). Przepisy te stanowią
przeniesienie przepisów ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych
w odniesieniu do praw i obowiązków agentów rozliczeniowych
i akceptantów, jak również obowiązków akceptanta wobec innych
użytkowników usług płatniczych. Dokonano jednocześnie niezbędnych
zmian terminologicznych – zmiana pojęcia „operacja” na pojęcie „transakcja
płatnicza”, „nieważny instrument płatniczy” na „upływ terminu, do którego
możliwe jest korzystanie z instrumentu płatniczego”. Art. 59i stanowi
analogiczny przepis do art. 59d (będzie miał on zastosowanie do akceptanta
i agenta rozliczeniowego).
26) W nowym dziale IIIa („Wydawanie i wykup pieniądza elektronicznego”)
zawarto przepisy dotyczące wydawania pieniądza elektronicznego oraz jego
wykupu. Częściowo są to przeniesione z ustawy o elektronicznych
instrumentach płatniczych (już implementowane) przepisy dotyczące
określania w przejrzystej formie i w sposób wyraźny w umowie o wydanie
27


pieniądza elektronicznego warunków wykupu pieniądza elektronicznego,
w tym opłat za jego wykup.
Art. 59k ust. 2, art. 59l–59n dokonują implementacji uzupełniającej, przy
czym należy wskazać, iż art. 59m ust. 3 dokonuje implementacji motywu 18
zdanie 5 preambuły dyrektywy 2009/110/WE.
W art. 59k ust. 1 zastosowano określenie „jednoznacznie i w sposób
zrozumiały”, co jest zgodne z dyrektywą 2009/110/WE, która wprowadza
warunek informowania o warunkach wykupu w sposób jasny i wyraźny.
Art. 59o określa 5-letni termin przedawnienia roszczeń o wykup pieniądza
elektronicznego. W powiązaniu z tym przepisem wprowadzono 2 przepisy
przejściowe określające, na jakich zasadach przedawniają się roszczenia
o wykup pieniądza elektronicznego na podstawie umów sprzed wejścia
w życie niniejszej ustawy (art. 25 ust. 2 i 3).
Art. 59p ustanawia zasadę, że pieniądz elektroniczny nie może być
wydawany za pośrednictwem agentów ani innych podmiotów.
Zawarcie tego przepisu w rozdziale dotyczącym wydawania i wykupu
pieniądza elektronicznego wynika z faktu, iż będzie on miał zastosowanie do
wszystkich wydawców pieniądza elektronicznego.
27) Art. 60 ust. 3 wprowadza przepis, zgodnie z którym przy udzielaniu
zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie usługi, o której mowa
w art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy, KNF będzie zasięgał opinii Prezesa NBP.
Stanowi to doprecyzowanie sposobu wdrożenia art. 10 ust. 2 PSD,
umożliwiającego przeprowadzenie przez organy właściwe do wydania
zezwolenia konsultacji z krajowym bankiem centralnym. Zmiana ta wiąże się
z rezygnacją z obowiązku uzyskania zgody na prowadzenie systemu
autoryzacji i rozliczeń udzielanej dotychczas przez Prezesa NBP
i jednoczesną koniecznością utrzymania pewnej formy kontroli NBP nad
usługą acquiring’u, wynikającej m.in. z art. 127 ust. 2 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
28) Zmiana art. 61 ust. 1 pkt 6 jest wynikiem wprowadzenia nowego przepisu
art. 64a. Zmiany w pkt 8 i 9 wiążą się z przekazywaniem we wniosku
o wydanie zezwolenia dla krajowej instytucji płatniczej informacji o skazaniu
oraz toczących się postępowaniach wobec osób zarządzających lub
28