Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw

płatniczych, zgodnie z obowiązkiem nałożonym tą ustawą na wszystkie
podmioty świadczące usługi płatnicze.
Usunięcie pojęcia system autoryzacji i rozliczeń spowoduje także zniesienie
podwójnego obowiązku licencyjnego nałożonego na podmioty świadczące
usługę acquiring’u (zezwolenie KNF na świadczenie usługi płatniczej i zgoda
Prezesa NBP na prowadzenie systemu autoryzacji i rozliczeń).
Zmiana definicji usługi, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5, nie będzie
wiązała się z koniecznością ubiegania się o nowe zezwolenia na świadczenie
tej usługi przez instytucje płatnicze, które uzyskały takie zezwolenie przed
wejściem w życie ustawy. W obecnym stanie prawnym obowiązują podwójne
obowiązki licencyjne (zezwolenie KNF i zgoda NBP), natomiast po wejściu
w życie ustawy zgoda NBP, wydawana na podstawie ustawy
o elektronicznych instrumentach płatniczych, zostanie zastąpiona wydaniem
przez NBP opinii w toku postępowania o wydanie zezwolenia na świadczenie
usługi, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 5. Ciągłość wpływu banku
centralnego na udzielenie zgody na świadczenie tej usługi pozostanie
zachowana. Zmiana art. 3 ust. 1 pkt 2 lit. b jest związana z rozszerzeniem
definicji karty płatniczej, która obejmie również instrumenty podobne.
Zmiana definiowania usługi płatniczej, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 7,
ma na celu dostosowanie definicji do definicji zawartej w dyrektywie
2007/64/WE oraz ma związek ze zmianą brzmienia art. 6 pkt 12 (w którym
zastępuje się pojęcie „pośrednik” pojęciem „dostawca usług
telekomunikacyjnych, cyfrowych lub informatycznych”).
4) Proponowane brzmienie art. 4 dostosowuje jego postanowienia do
rozszerzonego zakresu przedmiotowego ustawy o usługach płatniczych.
W szczególności dodawane ust. 2a i 2b wprowadzają zamknięty katalog
wydawców pieniądza elektronicznego. Uwzględniono w tym katalogu
również spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym Krajową
SKOK. Katalog uwzględnia również oddziały zagranicznych instytucji
pieniądza elektronicznego, zgodnie z przepisami dyrektywy 2009/110/WE.
Należy jednak wskazać, iż kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Poczta
Polska S.A. będą mogły świadczyć usługi związane z wydawaniem pieniądza
elektronicznego tylko w związku z upoważnieniem zawartym w ustawach
19


w sposób szczegółowo regulujących ich działalność. W tym celu proponuje
się dokonanie zmian ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych
kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 885 i 1166) –
zmiana objęta art. 21 projektu, oraz ustawy z dnia 5 września 2008 r.
o komercjalizacji państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej
„Poczta Polska” (Dz. U. Nr 180, poz. 1109 oraz z 2012 r. poz. 1529) –
zmiana objęta art. 19 projektu.
5) Uzupełnienie art. 5 ust. 2 o wskazanie art. 14a–14c, do których nie będzie się
stosowało ograniczenia, o którym mowa w tym przepisie, ma na celu
zapewnienie NBP dostępu do odpowiednich danych dotyczących rynku
płatniczego (bez ograniczeń wynikających ze stosowania ustawy wyłącznie
w przypadku, gdy dostawcy prowadzą działalność na terenie państw
członkowskich). Zmiana ust. 3 wynika z potrzeby uzyskiwania przez NBP na
podstawie art. 14a–14c informacji o usługach wykonywanych w każdej
walucie. Zmiana ust. 4 wynika z tego, iż dyrektywa 2009/110/WE nie
wprowadza ograniczenia walutowego (ma ona zastosowanie do pieniądza
elektronicznego wydawanego w każdej walucie).
Usunięto ust. 5, tj. przepis o stosowaniu Kodeksu cywilnego, ustawy
o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy – Prawo
bankowe. Przepisy tych ustaw stosuje się wprost; w tym zakresie zatem
istniejące odesłanie jest zbędne.
6) Zmiana w art. 6 (wprowadzenie do wyliczenia) w związku z nowym art. 6a
wynika z faktu, iż pewne przepisy będą stosowane do usług niestanowiących
usług płatniczych w rozumieniu ustawy o usługach płatniczych. W art. 6
zmodyfikowano pkt 8, m.in. poprzez dodanie zwrotu „pomiędzy”. Obecnie
obowiązujący przepis mógł prowadzić do wątpliwości interpretacyjnych,
a nawet sprzeczności, umożliwiając interpretację polegającą na wyłączeniu
wszystkich transakcji płatniczych we wszystkich systemach płatności spod
zakresu ustawy, stanowiąc tym samym szerszy (niż określony w PSD) zakres
wyłączenia. Wyłączenie określone w art. 3 pkt h PSD ma bowiem węższy
zakres, ograniczony do transakcji pomiędzy „profesjonalnymi” uczestnikami
systemów płatności. Poprzednia redakcja przepisu mogła przyczynić się do
powstawania daleko idących interpretacji wyłączających spod zakresu ustawy
20


również transakcje płatnicze inicjowane przez użytkowników (wszystkie
transakcje w systemach płatności dokonywane są w toku ich realizacji za
pośrednictwem jednego z wymienionych w przepisie podmiotów).
Zmiana pkt 11 wynika ze zmiany definiowania usługi acquiring’u.
Zmiana pkt 12 ma na celu poszerzenie wyłączenia stosowania ustawy
o usługach płatniczych o urządzenia, które tylko pozwalają na pobranie treści
cyfrowej lub na skorzystanie z niej. Dotychczasowe brzmienie uzależniało
bowiem wyłączenie od tego, czy urządzenie jest starszym, czy nowszym
modelem (użycie zwrotu „tego” decyduje bowiem obecnie, że wyłączenie
dotyczy urządzenia, które pobiera treść cyfrową i ją wykorzystuje). Nowe
brzmienie (użycie słowa „takiego”) jest zgodne z motywem szóstym PSD
oraz z oryginalnym brzmieniem dyrektywy.
7) Proponowany art. 6a jest związany z tym, że niektóre przepisy ustawy
dotyczące ochrony użytkownika i wykonywania obowiązków informacyjnych
wobec NBP będą stosowane także w przypadku usług dotychczas
wyłączonych (art. 6 pkt 11). Ma to na celu zapewnienie NBP dostępu do
odpowiednich danych dotyczących rynku płatniczego, m. in. na potrzeby
sprawowania funkcji nadzorczej nad systemami płatniczymi zgodnie
z art. 127 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz ma na celu
zapewnienie ochrony nie tylko użytkowników usług płatniczych, ale też usług
do nich zbliżonych, a wyłączonych z katalogu usług płatniczych. Wyłączenie
z PSD oznacza bowiem, iż ustawodawca unijny nie odnosi się do tego
zakresu, a ustawodawca krajowy może wprowadzić dowolny reżim prawny
w tym zakresie, w tym ochronny, np. zbliżony (jak w tym przypadku) do
reżimu zaprojektowanego w PSD. Przepis ten stanowi częściowo
odpowiednik art. 1 ust. 3 ustawy o elektronicznych instrumentach
płatniczych. Obowiązek stosowania przepisów ustawy o usługach płatniczych
przez podmioty prowadzące działalność wyłączoną spod jej zakresu będzie
wymagał okresu przejściowego na dostosowanie się do tych obowiązków, do
których na gruncie ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych nie
były one zobowiązane (art. 24).
8) Zmiana art. 7 jest zgodna z przepisami zarówno dyrektywy 2009/110/WE, jak
i dyrektywy 2000/46/WE; stanowi co do zasady przeniesienie przepisów
21


ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych. Określa zakres
obowiązków wydawcy pieniądza elektronicznego wynikających z zawarcia
umowy o wydanie pieniądza elektronicznego. Z art. 12 dyrektywy
2009/110/WE wynika zakaz oferowania odsetek lub jakichkolwiek innych
korzyści związanych z długością okresu, w jakim posiadacz pieniądza
elektronicznego posiada pieniądz elektroniczny. W związku z tym art. 7 ust. 4
stanowi, że środki pieniężne przekazane w zamian za pieniądz elektroniczny
wydawcy pieniądza elektronicznego nie mogą być oprocentowane ani nie
mogą przynosić żadnych innych pożytków uzależnionych od okresu
posiadania pieniądza elektronicznego. Ponadto instytucja pieniądza
elektronicznego (podobnie jak instytucja płatnicza) nie może prowadzić
działalności polegającej na przyjmowaniu depozytów lub innych środków
podlegających zwrotowi w rozumieniu ustawy – Prawo bankowe (art. 7 ust.
2). Pieniądz elektroniczny jest bowiem elektronicznym substytutem monet
i banknotów, służącym dokonywaniu płatności, zazwyczaj na ograniczoną
kwotę, a nie instrumentem oszczędnościowym. Ponadto w art. 7 ust. 3
poszerzono
istniejący
względem
instytucji
płatniczych
zakaz
oprocentowywania rachunków płatniczych o rachunki prowadzone przez
instytucje pieniądza elektronicznego.
Zmiana art. 8 wynika z przyjęcia przez projektodawcę założenia, że umowa
o wydanie pieniądza elektronicznego nie stanowi umowy o usługę płatniczą,
stąd konieczne było rozszerzenie przepisu ustanawiającego nieważność
postanowień umowy o wydanie pieniądza elektronicznego sprzecznych
z ustawą. Wprowadzenie pojęcia posiadacza pieniądza elektronicznego
(osoby posiadającej pieniądz elektroniczny) wymaga odpowiedniego
dostosowania przepisów odnoszących się do użytkownika usług płatniczych.
9) i 10) Zmiany art. 11 i 12 mają na celu objęcie obowiązkiem zachowania tajemnicy
zawodowej wszystkich wydawców pieniądza elektronicznego w zakresie
usług niestanowiących usługi płatniczej, tj. wydawania, wykupu i dystrybucji
pieniądza elektronicznego oraz wynikają z konieczności odniesienia
przepisów dotyczących tajemnicy zawodowej do informacji o posiadaczu
pieniądza elektronicznego. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej
obejmie też nowe podmioty (przedsiębiorców, innych niż agenci,
22


dokonujących wykupu lub prowadzących dystrybucję pieniądza
elektronicznego).
11) Artykuł 12a odpowiada przeniesionemu z ustawy o elektronicznych
instrumentach płatniczych art. 68. Uprawnia wydawców pieniądza
elektronicznego do wymiany między sobą informacji o użytkownikach
nienależycie wykonujących umowy o wydanie instrumentu płatniczego,
a także agentów rozliczeniowych do wymiany informacji o akceptantach
nienależycie wykonujących obowiązki umowne (z którymi umowy zostały
rozwiązane).
12) Zmieniony art. 14 dotyczący nadzoru uwzględnia rozszerzenie zakresu
podmiotowego ustawy o usługach płatniczych. Ponadto zmiana art. 14 polega
na określeniu, że nadzór KNF lub innego organu sprawującego nadzór nad
dostawcami jest wykonywany w zakresie zgodności ich działalności
z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiającego wymogi techniczne
i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz
zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 924/2009. Zgodnie bowiem z art. 10
rozporządzenia 260/2012 państwa członkowskie wyznaczają właściwe
organy odpowiedzialne za zapewnienie przestrzegania tego rozporządzenia.
13) Dodane art. 14a–14d powtarzają przepisy z uchylanej ustawy
o elektronicznych instrumentach płatniczych (z pewnymi modyfikacjami –
np. rezygnacja z przekazywania informacji o próbach przeprowadzenia
transakcji zmierzających do naruszenia prawa, natomiast dodanie informacji
o wartości przeprowadzonych transakcji naruszających prawo). Przepisy te
nakładają na agenta rozliczeniowego obowiązek przekazywania do NBP
informacji dotyczących liczby akceptantów, liczby urządzeń akceptujących
instrumenty płatnicze, liczby i wartości wykonanych transakcji płatniczych,
wykonanych transakcji płatniczych naruszających przepisy prawa albo reguły
uczciwego obrotu oraz wartości spowodowanych w związku z tym strat.
Informacje określone w art. 14a ust. 1 pkt 1–2 mają pomóc NBP w ustaleniu
rozmiarów działalności prowadzonej przez poszczególnych agentów
rozliczeniowych. Podając liczbę urządzeń akceptujących instrumenty
płatnicze, należy uwzględnić m.in. bankomaty. Z kolei art. 14a ust. 1 pkt 3
23