Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw

1. Opcja z art. 1 ust. 3 dyrektywy 2009/110/WE przewiduje możliwość odstąpienia
od stosowania przepisów określających wymogi dotyczące podejmowania
i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz
nadzoru ostrożnościowego nad tą działalnością, w stosunku do instytucji
wyłączonych z zakresu stosowania dyrektywy dotyczącej instytucji kredytowych
(2006/48/WE), z wyjątkiem banków centralnych państw członkowskich oraz
instytucji świadczących żyro pocztowe. W projekcie proponuje się przyjęcie tej
opcji poprzez uwzględnienie w katalogu podmiotów uprawnionych do wydawania
pieniądza elektronicznego (art. 4 ust. 2a i 2b ustawy o usługach płatniczych)
spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (w zakresie upoważnienia
wynikającego z odrębnych ustaw, które również w ustawie wprowadzono) oraz
banków, co oznacza uwzględnienie w nim również objętego tą opcją Banku
Gospodarstwa Krajowego.
2. Artykuł 3 ust. 3 akapit szósty dyrektywy 2009/110/WE uprawnia państwo
członkowskie do zwolnienia podmiotów, które zamierzają nabyć lub zbyć
znaczny pakiet akcji hybrydowej instytucji pieniądza elektronicznego,
z obowiązków informacyjnych wynikających z przeciwdziałania koncentracji
znacznego pakietu akcji we władaniu jednego podmiotu oraz do wyłączenia
możliwości stosowania przez właściwe organy sankcji wobec hybrydowych
instytucji pieniądza elektronicznego w sytuacji nieprzestrzegania wymogów
ograniczających koncentrację znacznego pakietu akcji. Opcja ta nie została
zaimplementowana w projekcie. Fakt prowadzenia innej działalności
gospodarczej (kwalifikującej instytucję jako hybrydową) nie powinien zwalniać
jej z obowiązków wynikających z przeciwdziałania koncentracji znacznego
pakietu akcji we władaniu jednego podmiotu, które to obowiązki mają
umożliwiać sprawowanie wobec nich nadzoru ostrożnościowego.
3. Artykuł 5 ust. 5 dyrektywy 2009/110/WE (przepis dyspozytywny, dedykowany
KNF) stanowi, iż na podstawie oceny procesów zarządzania ryzykiem, bazy
danych związanych z ryzykiem strat i mechanizmów kontroli wewnętrznej
instytucji pieniądza elektronicznego, właściwe organy mogą wymagać od
instytucji pieniądza elektronicznego posiadania kwoty funduszy własnych do 20%
wyższej od kwoty, która byłaby wynikiem zastosowania odpowiedniej metody
zgodnie z ust. 2, lub pozwolić instytucji pieniądza elektronicznego na posiadanie
9


kwoty funduszy własnych do 20% niższej od kwoty, która byłaby wynikiem
zastosowania odpowiedniej metody zgodnie z ust. 2. W projekcie należy
implementować to rozwiązanie, gdyż nie jest to opcja narodowa i nastąpiło to
w art. 132m ust. 8 ustawy o usługach płatniczych. Pozwoli to organowi nadzoru
na zmniejszanie lub zwiększanie wymogów odnoszących się do obowiązku
posiadania funduszy własnych w zależności od dodatkowych okoliczności
dotyczących konkretnego podmiotu. Dzięki temu np. podmioty nieposiadające
wystarczającego kapitału przeznaczonego na fundusze własne będą mogły stać się
instytucją pieniądza elektronicznego, o ile organ nadzoru uzna, iż przedstawione
przez nie rozwiązania związane z zarządzaniem ryzykiem zapewniają
wystarczającą ochronę działalności, alternatywną do posiadania funduszy
własnych w pełnej wysokości wymaganej ustawą.
4. Opcja z art. 5 ust. 7 dyrektywy 2009/110/WE polega na możliwości odstąpienia
przez państwo członkowskie od wymogu stawianego instytucjom pieniądza
elektronicznego określającego minimalne fundusze własne w stosunku do tych
instytucji, które są objęte skonsolidowanym nadzorem dominującej instytucji
kredytowej na mocy dyrektywy 2006/48/WE, i spełniają warunki określone
w art. 69 tejże dyrektywy. Opcja ta nie została zaimplementowana w projekcie.
Takie rozwiązanie przyjęto także podczas prac dotyczących transpozycji
dyrektywy PSD po konsultacji z grupą roboczą ds. usług finansowych powołaną
przy Radzie Rozwoju Rynku Finansowego przy Ministrze Finansów –
analogiczna opcja nie została uwzględniona.
5. Artykuł 7 ust. 3 dyrektywy 2009/110/WE (przepis dyspozytywny, dedykowany
KNF) przewiduje, iż właściwe organy mogą na podstawie oceny bezpieczeństwa,
okresu zapadalności, wartości lub innych czynników ryzyka dotyczących
aktywów, w które mogą być inwestowane środki pieniężne instytucji pieniądza
elektronicznego, określić, które z nich nie stanowią bezpiecznych, obciążonych
niskim ryzykiem aktywów. Określenie kategorii bezpiecznych aktywów nastąpi
w akcie wykonawczym do ustawy o usługach płatniczych, zgodnie
z proponowanym art. 132o. Wydanie tego rozporządzenia nastąpi po zasięgnięciu
opinii KNF. Stanowi to implementację przepisu przyznającego organowi nadzoru
możliwość dokonania oceny, czy aktywa, o których mowa w dyrektywie
2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r.
10


w sprawie adekwatności kapitałowej przedsiębiorstw inwestycyjnych i instytucji
kredytowych, stanowią aktywa bezpieczne, obciążone niskim ryzykiem (Dz. Urz.
UE L 177, str. 201).
6. Artykuł 7 ust. 3 dyrektywy 2009/110/WE przewiduje, iż państwa członkowskie
lub właściwe organy mogą również ograniczyć wymogi ochronne z art. 7 ust. 1
dyrektywy 2009/110/WE do środków pieniężnych tych użytkowników usług
płatniczych, których indywidualne środki przekraczają próg 600 euro. Opcja ta
nie została zaimplementowana w projekcie w celu zapewnienia zgodności
z przepisami ustawy o usługach płatniczych implementującymi PSD oraz
zwiększenia ochrony posiadaczy pieniądza elektronicznego (bez względu na
wartość pieniądza elektronicznego znajdującego się na instrumencie płatniczym).
7. Artykuł 7 ust. 4 dyrektywy 2009/110/WE przewiduje, iż państwa członkowskie
mogą określić metodę ochrony środków pieniężnych otrzymanych w zamian za
wyemitowany pieniądz elektroniczny oraz środków pieniężnych przeznaczonych
na realizację usług płatniczych. W projekcie przewiduje się przyjęcie tej opcji
w art. 132n i art. 132q w zw. z art. 78 ustawy o usługach płatniczych, w celu
zapewnienia zgodności z podejściem do podobnej opcji wynikającej z PSD
w stosunku do krajowych instytucji płatniczych oraz w celu wprowadzenia
skutecznej ochrony środków pieniężnych.
8. Artykuł 9 ust. 1 dyrektywy 2009/110/WE (dwie opcje) daje możliwość państwom
członkowskim odstąpienia od konieczności spełnienia przez instytucje pieniądza
elektronicznego wymogów dotyczących podejmowania i prowadzenia
działalności określonych w tytule II tej dyrektywy, pod warunkiem łącznego
spełnienia dwóch wymogów. Pierwszy dotyczy dopuszczalnej maksymalnej
średniej wartości pieniądza elektronicznego pozostającego w obiegu, która może
wynosić maksymalnie 5 mln euro. Drugi wymóg dotyczy osób odpowiedzialnych
za zarządzanie przedsiębiorstwem, które nie mogą być skazane za przestępstwa
związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu lub za inne
przestępstwa finansowe. W projekcie przewiduje się przyjęcie tej opcji poprzez
umożliwienie świadczenia usług wydawania pieniądza elektronicznego
w ograniczonym zakresie, przewidzianym w tej opcji, przez krajowe instytucje
płatnicze przy limicie średniej wartości pieniądza elektronicznego w obiegu – 5
11


mln euro (art. 73a ustawy o usługach płatniczych). Przyjęcie tej opcji jest
motywowane potrzebą rozwoju pieniądza elektronicznego, a decyzja o przyznaniu
takich uprawnień podmiotom, które świadczą już inne usługi płatnicze, wydaje się
najwłaściwszą z punktu widzenia bezpieczeństwa i ochrony użytkowników.
9. Artykuł 9 ust. 4 dyrektywy 2009/110/WE uprawnia państwa członkowskie do
ograniczenia możliwości prowadzenia dodatkowych rodzajów działalności
określonych w art. 6 dyrektywy w stosunku do osób prawnych zarejestrowanych
zgodnie z art. 9, tj. mimo niespełnienia wymogów określonych w tytule II
(ogólnych zasad ostrożnościowych, wymogu posiadania minimalnego kapitału
założycielskiego w wysokości 350 000 euro, funduszu własnego wyliczonego na
podstawie art. 5 i specjalnych wymogów ochrony środków pieniężnych). Opcja ta
nie została zaimplementowana w projekcie, gdyż skorzystanie z opcji z art. 9
ust. 1 dyrektywy 2009/110/WE polegać ma na przyznaniu uprawnienia do
wydawania pieniądza elektronicznego podmiotom już uprawnionym do
świadczenia innych usług płatniczych (krajowym instytucjom płatniczym).
Odebranie im możliwości prowadzenia działalności, do których są uprawnione na
mocy wydanego już zezwolenia/wpisu do rejestru, skutkowałoby odebraniem
uprawnienia nabytego wcześniej.
10. Artykuł 18 ust. 2 dyrektywy 2009/110/WE daje możliwość wprowadzenia
przepisu pozwalającego na automatyczne udzielanie zezwolenia oraz
automatyczny wpis do rejestru instytucji pieniądza elektronicznego, w przypadku
gdy właściwy organ posiada dokumentację potwierdzającą spełnianie przez
instytucje pieniądza elektronicznego wymogów określonych w art. 3–5 dyrektywy
2009/110/WE. Opcja ta nie została zaimplementowana w projekcie. Takie
rozwiązanie przyjęto także podczas prac dotyczących transpozycji PSD –
analogiczna opcja nie została uwzględniona, przy poparciu KNF, jako organu
udzielającego zezwoleń
11. Artykuł 19 dyrektywy 2009/110/WE wprowadza zmiany w art. 11(5)d dyrektywy
2005/60/WE z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania
korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania
terroryzmu (Dz. Urz. UE L 309, str. 15). Opcja polega na możliwości stosowania
przez państwo członkowskie pewnych odstępstw od wymogów należytej
12


staranności w odniesieniu do pieniądza elektronicznego przez instytucje pieniądza
elektronicznego. W projekcie ustawy, w art. 11, który wprowadza zmiany do
ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 276, z późn. zm.)
przewidziano, że instytucje pieniądza elektronicznego będą zwolnione ze
stosowania względem użytkowników środków bezpieczeństwa finansowego
wymienionych w art. 8b ust. 3 pkt 1–3 tej ustawy w stosunku do pieniądza
elektronicznego w określonym w art. 9d ust. 1 pkt 2 lit. d tej ustawy zakresie
uzależnionym od wartości pieniądza elektronicznego przechowywanego na
instrumencie płatniczym. Nie będą jednak zwolnione ze stosowania względem
użytkowników środka bezpieczeństwa, o którym mowa w art. 8b ust. 3 pkt 4
(polegającym na bieżącym monitorowaniu stosunków gospodarczych
z użytkownikiem), co jest wynikiem generalnego przyjęcia przez ustawodawcę
nieodstępowania od obowiązku stosowania tego środka bezpieczeństwa
w stosunku do instytucji zobowiązanych w rozumieniu tej ustawy (art. 9d ust. 1).
Natomiast opcja polegająca na możliwości zwiększenia progu (z 250 euro do
500 euro), do którego instytucje byłyby zwolnione ze stosowania ww. środków
względem krajowych transakcji płatniczych, nie została zaimplementowana
w projekcie w celu niewprowadzania uprzywilejowań dla takich transakcji
względem transakcji wykonywanych na terenie innych państw członkowskich.
12. Opcja z art. 22 (3) PSD, do której odsyła dyrektywa 2009/110/WE, przewiduje
możliwość odpowiedniego uwzględnienia zasad dotyczących przestrzegania
tajemnicy przewidzianych w art. 44–52 dyrektywy 2006/48/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania
i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe, dalej „dyrektywa
2006/48/WE”. Opcja ta jest już transponowana, nastąpiło to poprzez zmianę art.
16 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U.
z 2012 r. poz. 1149, z późn. zm.). Ponadto art. 44–52 dyrektywy 2006/48/WE
zostały implementowane w ustawie o Narodowym Banku Polskim, w ustawie –
Prawo bankowe, w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu
Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711, z późn. zm.) oraz w ustawie
z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1112, z późn. zm.).
13