Rządowy projekt ustawy o finansach publicznych

b) ukończyła średnią, policealną lub pomaturalną szkołę ekonomiczną
i posiada co najmniej 6-letnią praktykę w księgowości,
c) jest wpisana do rejestru biegłych rewidentów na podstawie odrębnych
przepisów,
d) posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia
ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do
usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydane na podstawie
odrębnych przepisów.
3. Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli, o której
mowa w ust. 1 pkt 3, jest jego podpis złożony na dokumentach dotyczących danej
operacji. Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok
podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:
1) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo
pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem;
2) nie
zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności
i prawidłowości dokumentów, dotyczących tej operacji;
3) zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się odpowiednio w planie
finansowym albo finansowo-rzeczowym jednostki.
4. Główny księgowy, w razie ujawnienia nieprawidłowości w zakresie określonym w
ust. 3, zwraca dokument właściwemu rzeczowo pracownikowi, a w razie
nieusunięcia nieprawidłowości odmawia jego podpisania.
5. O odmowie podpisania dokumentu i jej przyczynach główny księgowy zawiadamia
pisemnie kierownika jednostki. Kierownik jednostki może wstrzymać realizację
zakwestionowanej operacji albo wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji.
6. Jeżeli kierownik jednostki wyda polecenie realizacji zakwestionowanej operacji,
niezwłocznie zawiadamia o tym w formie pisemnej dysponenta części budżetowej,
a w przypadku jednostki samorządu terytorialnego i jednostki wymienionej w art. 9
pkt 3, 4, 9, 10 i 14, dla których organem założycielskim jest jednostka samorządu
terytorialnego – zarząd jednostki samorządu terytorialnego, uzasadniając realizację
zakwestionowanej operacji. W przypadku gdy polecenie wyda wójt, burmistrz,
prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa, zawiadamia się organ
stanowiący jednostki samorządu terytorialnego oraz właściwą regionalną izbę
obrachunkową.
7. W celu realizacji swoich zadań główny księgowy ma prawo:
1) żądać od kierowników innych komórek organizacyjnych jednostki udzielania
w formie ustnej lub pisemnej niezbędnych informacji i wyjaśnień, jak również
udostępnienia do wglądu dokumentów i wyliczeń będących źródłem tych
informacji i wyjaśnień;
2) wnioskować do kierownika jednostki o określenie trybu, według którego mają
być wykonywane przez inne komórki organizacyjne jednostki prace niezbędne
do zapewnienia prawidłowości gospodarki finansowej oraz ewidencji
księgowej, kalkulacji kosztów i sprawozdawczości finansowej.
8. Przepisy
dotyczące głównego księgowego stosuje się odpowiednio do głównego
księgowego budżetu państwa, głównego księgowego części budżetowej oraz
skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego).
9. Głównym księgowym placówki zagranicznej podległej ministrowi właściwemu do
spraw zagranicznych może być osoba, która spełnia wymagania określone w ust. 2

25

pkt 1-4, posiada wykształcenie średnie oraz ukończyła z wynikiem pozytywnym
kurs administracyjno-finansowy organizowany przez urząd obsługujący ministra
właściwego do spraw zagranicznych.

Art. 52.
1. Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom
administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym
funduszom celowym, mogą być umarzane w całości lub w części albo ich spłata
odraczana lub rozkładana na raty, z zastrzeżeniem ust. 7, gdy:
1) osoba fizyczna – zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku albo pozostawiła
majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów, albo
pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna
wartość nie przekracza kwoty stanowiącej wysokość 6.000 zł;
2) osoba prawna – została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy
jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność,
a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby
trzecie;
3) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie
uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności
lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;
4) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;
5) zachodzi
ważny interes dłużnika lub interes publiczny.
2. W przypadku gdy oprócz dłużnika głównego są zobowiązane inne osoby,
umarzanie należności, o których mowa w ust. 1, może nastąpić tylko wtedy, gdy
warunki umarzania są spełnione wobec wszystkich zobowiązanych.
3. W przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi,
w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym
interesem Skarbu Państwa, na wniosek dłużnika, mogą zostać odroczone terminy
spłaty całości lub części należności, o których mowa w ust. 1, albo rozłożona
płatność całości lub części należności na raty.
4. Do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłat należności, o których mowa
w ust. 1, są uprawnieni:
1) minister
właściwy do spraw Skarbu Państwa – w odniesieniu do należności
Skarbu Państwa, wynikających ze stosunków prawnych, w zakresie których
jest on właściwy;
2) kierownik
państwowej jednostki budżetowej – w odniesieniu do pozostałych
należności przypadających tej jednostce budżetowej, jeżeli wartość należności
głównej nie przekracza kwoty 40.000 zł;
3) minister lub organ dysponujący państwowym funduszem celowym – w
odniesieniu do należności tego funduszu;
4) dysponent
części budżetowej – w pozostałych przypadkach.
5. Umorzenie
należności oraz odroczenie terminu spłaty całości lub części należności
albo rozłożenie płatności całości lub części należności na raty następuje na
podstawie przepisów prawa cywilnego, w formie pisemnej.
6. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2 i 4, umorzenie należności
następuje w formie jednostronnego oświadczenia woli.

26

7. Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio do umarzania, odraczania lub rozkładania
na raty spłat odsetek od tych należności oraz do umarzania, odraczania lub
rozkładania na raty spłat innych należności ubocznych.
8. Przepisów ust. 1-7 nie stosuje się do należności, których umarzanie spłaty,
odraczanie spłaty oraz rozkładanie na raty określają odrębne przepisy.
9. Dysponent
części lub państwowego funduszu celowego może wyrazić zgodę na
niedochodzenie należności budżetu państwa z tytułu umowy cywilnoprawnej,
której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł.

Art. 53.
1. W przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem
publicznym należności pieniężne, mające charakter cywilnoprawny, przypadające
jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym mogą być
umarzane albo ich spłata odraczana lub rozkładana na raty, na zasadach
określonych przez organ stanowiący, z zastrzeżeniem ust. 4.
2. Organ
stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określi szczegółowe zasady,
sposób i tryb udzielania ulg, o których mowa w ust. 1, warunki dopuszczalności
pomocy publicznej dla przypadków, w których ulga stanowić będzie pomoc
publiczną, oraz wskaże organ lub osobę do tego uprawnioną.
3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w uchwale, może
postanowić o stosowaniu z urzędu ulg, o których mowa w ust. 1, w przypadku
wystąpienia okoliczności wymienionych w art. 52 ust. 1.
4. Do należności cywilnoprawnych powstałych w związku z realizacją zadań z
zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom
samorządu terytorialnego ustawami stosuje się przepisy art.
52, z tym że
uprawnienia kierownika państwowej jednostki budżetowej przysługują zarządowi
jednostki samorządu terytorialnego.

Art. 54.
rodkami publicznymi, stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o
charakterze publiczno-prawnym, są w szczególności następujące dochody budżetu
państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej
ustawie;
2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa;
3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;
4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;
5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;
6) należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów
finansowanych z udziałem środków europejskich;
7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na
podstawie odrębnych przepisów;
8) pobrane
przez
jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją
zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom
samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek

27

dochodów budżetu państwa.

Art. 55.
Jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej, przepisy art. 56-61 stosuje się wobec
dłużnika, będącego osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną
nieposiadającą osobowości prawnej.

Art. 56.
1. Właściwymi organami pierwszej instancji do wydawania decyzji w odniesieniu do
należności, o których mowa w art. 54, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej,
są:
1) w stosunku do należności budżetu państwa – minister, wojewoda oraz inni
dysponenci części budżetowych, a w przypadku płatności w ramach
programów finansowanych ze środków europejskich instytucje zarządzające
lub pośredniczące, jeżeli instytucja pośrednicząca posiada upoważnienie od
instytucji zarządzającej;
2) w stosunku do należności budżetów jednostek samorządu terytorialnego –
wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa.
2. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przysługuje odwołanie do organu
wyższego stopnia.
3. Organami
odwoławczymi są:
1) Minister Finansów – od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez
wojewodę;
2) organ
wyższego stopnia – od decyzji wydanej przez inny organ lub innego
dysponenta części budżetowej;
3) minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego – od decyzji instytucji
zarządzającej lub pośredniczącej, jeżeli instytucja pośrednicząca posiada
upoważnienie od instytucji zarządzającej;
4) samorządowe kolegium odwoławcze – od decyzji, o których mowa w ust. 1 pkt
2.
4. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra nie służy odwołanie,
jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z
wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

Art. 57.
1. Zobowiązania z tytułu należności, o których mowa w art. 54, oraz zobowiązania
wraz z odsetkami za zwłokę stanowiące dochód budżetu państwa podlegają, na
wniosek zobowiązanego, potrąceniu z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej
wierzytelności zobowiązanego wobec Skarbu Państwa z tytułu:
1) prawomocnego wyroku sądowego wydanego na podstawie art. 417 ustawy z
dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn.
zm.2)), zwanego dalej „Kodeksem cywilnym”;

2)
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122, z
1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99, z

28

2) prawomocnej
ugody
sądowej zawartej w związku z zaistnieniem okoliczności
przewidzianych w art. 417 Kodeksu cywilnego;
3) nabycia przez Skarb Państwa nieruchomości na cele uzasadniające jej
wywłaszczenie lub wywłaszczenia nieruchomości na podstawie przepisów o
gospodarce nieruchomościami;
4) odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub
zatrzymanie, uzyskanego na podstawie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r.
– Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.3));
5) odszkodowania uzyskanego na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne
orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz
bytu Niepodległego Państwa Polskiego;
6) odszkodowania orzeczonego w decyzji organu administracji rządowej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do wzajemnych, bezspornych i wymagalnych
wierzytelności zobowiązanego wobec państwowych jednostek budżetowych z
tytułu robót budowlanych, dostaw lub usług wykonanych przez niego w trybie
przepisów o zamówieniach publicznych, pod warunkiem że potrącenie jest
dokonywane przez tego zobowiązanego i z tej wierzytelności.
3. Potrącenia z tytułów wymienionych w ust. 1 i 2 można również dokonać z urzędu.
4. Potrącenie następuje z dniem:
1) złożenia wniosku, który został uwzględniony;
2) wydania z urzędu postanowienia o potrąceniu.
5. Odmowa
potrącenia następuje w drodze decyzji.
6. Potrącenie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
7. Jednostka budżetowa, której zobowiązanie zostało potrącone z wierzytelności
zobowiązanego, jest zobowiązana wpłacić równowartość wygasłego zobowiązania
do właściwego organu w terminie 7 dni od dnia dokonania potrącenia. Od
niewpłaconej w terminie równowartości wygasłego zobowiązania nalicza się
odsetki ustawowe.
Art. 58.
1. Uprawnienie, o którym mowa w art. 57 ust. 1, przysługuje również zobowiązanemu

1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464 i Nr
115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr
83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 115,
poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 758, z 1999 r. Nr 52,
poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114, poz. 1191, z 2001 r. Nr 11,
poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z
2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151, z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96,
poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r. Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316
i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935, z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287
oraz z 2008 r. Nr 116, poz. 731 i Nr 163, poz. 1012.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 50, poz. 580, Nr
62, poz. 717, Nr 73, poz. 852 i Nr 93, poz. 1027, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 106, poz. 1149, z 2002 r. Nr 74,
poz. 676, z 2003 r. Nr 17, poz. 155, Nr 111, poz. 1061 i Nr 130, poz. 1188, z 2004 r. Nr 51, poz. 514, Nr 69, poz.
626, Nr 93, poz. 889, Nr 240, poz. 2405 i Nr 264, poz. 2641, z 2005 r. Nr 10, poz. 70, Nr 48, poz. 461, Nr 77,
poz. 680, Nr 96, poz. 821, Nr 141, poz. 1181, Nr 143, poz. 1203, Nr 163, poz. 1363, Nr 169, poz. 1416 i Nr 178,
poz. 1479, z 2006 r. Nr 15, poz. 118, Nr 66, poz. 467, Nr 95, poz. 659, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1009
i 1013, Nr 167, poz. 1192 i Nr 226, poz. 1647 i 1648, z 2007 r. Nr 20, poz. 116, Nr 64, poz. 432, Nr 80, poz. 539,
Nr 89, poz. 589, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 123, poz. 849 i Nr 128, poz. 903 oraz z 2008 r. Nr 27, poz.
162, Nr 100, poz. 648, Nr 107, poz. 686 i Nr 123, poz. 802.


29