Rządowy projekt ustawy o zdrowiu publicznym

– 15 –

2.4. Koszty społeczne chorób
W 2012 r. wydatki na świadczenia związane z niezdolnością do pracy ogółem
wyniosły 30,4 mld zł i w stosunku do 2011 r. wzrosły o 888,9 mln zł. Kwota tych
wydatków w omawianym roku stanowiła 1,9% PKB i w porównaniu z 2011 r. udział
ten kształtował się na tym samym poziomie. Podobny wzrost, w porównaniu z
2011 r., odnotowano w przypadku wydatków na świadczenia związane z
niezdolnością do pracy z Żunduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wydatki te wzrosły o
921,7 mln zł i w 2012 r. wyniosły 26 mld zł.
W strukturze wydatków ogółem na świadczenia z tytułu niezdolności do pracy w
2012 r. grupami chorobowymi generującymi najwyższe wydatki były zaburzenia
psychiczne i zaburzenia zachowania – 16,7% ogółu wydatków, choroby układu
krążenia – 15,1%, choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej
– 12,9%, choroby związane z okresem ciąży, porodu i połogu – 10,5%, urazy,
zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych – 10,1%, choroby
układu nerwowego – 9,5% oraz choroby układu oddechowego – 7,1%. W 2012 r.
wyżej wymienione grupy chorobowe w 81,9% były przyczyną poniesionych wydatków
w związku z niezdolnością do pracy.19)
Najwyższy odsetek w wydatkach na świadczenia związane z niezdolnością do pracy
stanowiły wydatki związane z rentami. W 2008 r. wydatki na renty z tytułu
niezdolności do pracy stanowiły 56,3% ogółu wydatków, zaś w 2012 r. – 49,5%.
Drugą z kolei pozycją w wydatkach na świadczenia związane z niezdolnością do
pracy są wydatki na absencję chorobową finansowaną z Żunduszu Ubezpieczeń
Społecznych i funduszów zakładów pracy. Ich udział w 2012 r. wynosił 40,3%. Udział
wydatków na absencję chorobową z roku na rok wzrasta, gdyż w 2008 r. wydatki z
tego tytułu stanowiły ok. 5 punktów procentowych mniej.

3. CEL STRATEGICZNY PROGRAMU

Celem strategicznym Programu jest wydłu enie ycia, poprawa zdrowia i
związanej z nim jakości ycia ludności oraz zmniejszenie nierówności
społecznych w zdrowiu.

Wprowadzenie Programu umożliwi osiągnięcie wielu korzystnych efektów, wśród
których do najważniejszych należy zmniejszenie narażenia na czynniki ryzyka
odpowiedzialne za większość przewlekłych chorób niezaka nych. Zadania z zakresu
zdrowia publicznego, polegające na zwiększaniu świadomości zdrowotnej
społeczeństwa, edukacji zdrowotnej, promocji zdrowia i profilaktyce chorób,
tworzeniu środowisk sprzyjających zdrowiu, ułatwianiu podejmowania wyborów
prozdrowotnych przyczynią się do dalszego wydłużenia życia, w tym życia bez
choroby i niepełnosprawności, zmniejszenie zapadalności, chorobowości i
przedwczesnej umieralności – przede wszystkim z powodu przewlekłych chorób
niezaka nych. Interwencje muszą być prowadzone z uwzględnieniem konieczności
przeciwdziałania nierównościom społecznym w zdrowiu.

Efektem Programu będzie między innymi:
1) zatrzymanie wzrostu odsetka osób cierpiących na otyłość i cukrzycę do 2020 r.,
2) zmniejszenie liczby osób palących regularnie papierosy o 2% w ciągu 5 latś
3) spadek o 10% liczby osób pijących szkodliwie alkohol do 2020 r.ś

19) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Źepartament Statystyki i Prognoz Aktualnych. Wydatki na świadczenia
z ubezpieczeń społecznych związane z niezdolnością do pracy w 2012


– 16 –

4) ograniczenie nierówności społecznych w zdrowiu.

4. CELE OPERACYJNE
W ramach Programu realizuje się cele operacyjne, służące realizacji celu
strategicznego:
1) poprawa sposobu żywienia, stanu odżywienia oraz aktywności fizycznej
społeczeństwa, w ramach Narodowego Programu Profilaktyki Otyłościś
2) ograniczenie rozpowszechnienia używania alkoholu, tytoniu i innych substancji
psychoaktywnych oraz zapobieganie uzależnieniom behawioralnym, w ramach
Narodowego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Związanych z
Uzależnieniamiś
3) poprawa dobrostanu psychicznego, w ramach Narodowego Programu Ochrony
Zdrowia Psychicznegoś
4) ograniczenie narażenia na środowiskowe i biologiczne czynniki ryzyka dla zdrowia
somatycznego, w ramach Narodowego Programu Ograniczania rodowiskowych
Czynników Ryzyka Zdrowotnegoś
5) utrzymanie i poprawa zdrowia osób starszych, w ramach Narodowego Programu
Senioralnej Polityki Zdrowotnej.
W ramach każdego z celów operacyjnych realizuje się co najmniej zadania
dotyczące:
1) promocji zdrowia, w tym poprzez edukację zdrowotną i tworzenie warunków
sprzyjających utrzymaniu i poprawie zdrowiaś
2) zapobiegania chorobom i urazomś
3) monitorowania stanu zdrowia, jego zagrożeń i szkód z nimi związanymi.

4.1. Cel operacyjny A. Poprawa sposobu ywienia i stanu od ywienia
społecze stwa w ramach Narodowego Programu Profilaktyki Otyłości.

4.1.1. Podmiot odpowiedzialny: Minister Zdrowia we współpracy z Ministrem
Sportu i Turystyki i Ministrem Edukacji Narodowej.

4.1.2. Opis zada
Realizacja tego celu przyczyni się przede wszystkim do zatrzymania wzrostu liczby
osób z nadwagą i otyłością, czego konsekwencją będzie spadek obciążenia populacji
chorobami społecznymi. Przede wszystkim realizacja celu przyczyni się do
ograniczenia zapadalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób układu
krążenia, nowotworów, cukrzycy i innych chorób metabolicznych.

Przy realizacji zadań wpisujących się w ten cel operacyjny konieczna będzie
koordynacja i korzystanie z doświadczeń programów:


– 17 –

1) „Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych” (Szkoły promujące
europejski kodeks walki z rakiem);
2) „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację
społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej” współfinansowany
przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi
krajami członkowskimi Uni Europejskiej;
3) „Szkół promujących zdrowie” w ramach Europejskiej Sieci Szkoły dla Zdrowia w
Europie;
4) Programu „Trzymaj Żormę!”;
5) „Narodowego Programu Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym”, modułu I
pn. „Program Zapobiegania Nadwadze i Otyłości oraz Przewlekłym Chorobom
Niezaka nym poprzez Poprawę ywienia i Aktywności Żizycznej POL-HEALTH
na lata 2007–2011”ś
Dla realizacji zadań istotne będzie również korzystanie z wyników badania HBSC
(Health Behaviour in School-aged Children – A WHO Collaborative Cross-national
Study).
Aktywność fizyczna jest istotna na przestrzeni całego życia, jednak rola w
zapobieganiu nadwadze i otyłości wśród dzieci i młodzieży a także profilaktyce
chorób wieku podeszłego uzasadniają adresowanie zadań do tych dwóch grup
wiekowych.

– W realizacji zadań niezbędne będzie korzystanie z doświadczenia oraz danych
zgromadzonych przez Instytut ywności i ywienia, Instytut Matki i Dziecka, Instytut
– Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Ośrodek Rozwoju Edukacji oraz żłówny
Inspektorat Sanitarny.
– Dla realizacji zadań istotne będzie korzystanie z wyników badania HBSC (Health
Behaviour in School-aged Children – A WHO Collaborative Cross-national Study)
oraz OLAŻ (Opracowanie norm ciśnienia tętniczego dzieci i młodzieży w Polsce). Dla
uzyskania szczegółowych i porównywalnych międzynarodowo danych dotyczących
skali nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży konieczne będzie monitorowanie
sytuacji poprzez prowadzenie badania COSI (Childhood Obesity Surveillance
Initiative).
4.2.4. Wykaz zada do realizacji w ramach celu operacyjnego A.


A.ń. Promocja zdrowia

A.ń.ń. Kształtowanie polityki prozdrowotnej

 Kształtowanie prozdrowotnej polityki publicznej polegającej na:
– zapewnieniu większej dostępności ekonomicznej żywności sprzyjającej
zdrowiu i zmniejszaniu dostępności produktów niezalecanych do
nadmiernego spożycia,
– inicjowaniu zmian ukierunkowanych na zwiększenie dostępności produktów
spożywczych zalecanych do spożycia i zmniejszanie dostępności
produktów niezalecanych do nadmiernego spożycia,
– ograniczaniu presji marketingowej produktów niezalecanych do
nadmiernego spożycia, kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży,


– 18 –

– inicjowaniu zmian ukierunkowanych na tworzenie środowisk nauki, pracy i
wypoczynku umożliwiających kształtowanie i utrzymanie prawidłowych
wzorców odżywiania,
– inicjowaniu zmian ukierunkowanych na tworzenie środowisk nauki, pracy i
wypoczynku umożliwiających kształtowanie i utrzymanie prawidłowych
wzorców aktywności fizycznej,
– wspieraniu wyposażenia i infrastruktury sklepików i stołówek szkolnych.
– ograniczaniu społecznych nierówności w zdrowiu.
Realizator: Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Ministerstwem
Zdrowia oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki.

A.ń.2. Rozwój kompetencji osób uczestniczących w zadaniach na rzecz
ograniczenia wyst powania nadwagi i otyłości

 Edukacja pracowników ochrony zdrowia w zakresie zasad zdrowego
odżywienia i aktywności fizycznej.
 Kształcenie i doskonalenie zawodowe osób uczestniczących w edukacji
zdrowotnej i wychowaniu fizycznym, w tym: nauczycieli (przedszkoli i klas
nauczania początkowego, nauczycieli WŻ) i innych pracowników szkół.
 Poprawa kompetencji nauczycieli i animatorów orlików w zakresie
kształtowania prawidłowych wzorców aktywności fizycznej.
 Działania edukacyjne dla przedstawicieli wybranych obszarów administracji i
gospodarki – upowszechnianie wiedzy na temat obniżenia zawartości soli,
cukru i tłuszczu w produktach spożywczych wśród przedstawicieli przemysłu
spożywczego.
 Zwiększanie dostępności i kompetencji animatorów aktywności fizycznej.
Realizator: Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Ministerstwem Edukacji
Narodowej oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki.


A.ń.3. Promowanie kultury fizycznej

 Upowszechnianie kultury fizycznej u osób dorosłych.
 Zapewnianie dostępności do zajęć polegających na aktywności fizycznej,
 Promowanie ruchu pieszego i rowerowego oraz poprawa bezpieczeństwa tego
ruchu.
 Promowanie zwiększania liczby godzin WŻ pozalekcyjnych. Zachęcanie do
udziału w zajęciach z wychowania fizycznego w szkole poprzez zróżnicowanie
ich form.
 Przeciwdziałanie nieuzasadnionym zwolnieniom z zajęć wychowania
fizycznego kwesti kwalifikacji lekarskiej do zajęć WŻ.
 Promowanie zasad zdrowego żywienia i kultury fizycznej w szkołach i
przygotowanie do życia w zdrowiu i sprawności.
 Wzbogacanie programów kształcenia w szkołach wyższych kształcących
kadry dla kultury fizycznej.
Realizator: Ministerstwo Sportu i Turystyki we współpracy z Ministerstwem Edukacji
Narodowej oraz Ministerstwem Zdrowia.



– 19 –

A.ń.4. Edukacja zdrowotna

 Wdrożenie zajęć dotyczących edukacji zdrowotnej i konsumenckiej w szkołach
i przedszkolach.
 Rozwój treści prozdrowotnych w podstawie programowej kształcenia ogólnego
oraz zapewnienie ich realizacji poprzez promowanie edukacji zdrowotnej.
 Wzbogacanie programów kształcenia przed- i podyplomowego kadr
medycznych w zakresie edukacji zdrowotnej.
 Utworzenie i prowadzenie ogólnopolskiego centrum edukacji żywieniowej i
zdrowego stylu życia, którego zadaniem będzie:
– upowszechnianie wiedzy na temat zasad zdrowego odżywiania i aktywności
fizycznej w społeczeństwie, w tym poprzez stworzenie interaktywnej platformy
online udzielającej w czasie rzeczywistym porad dotyczących zdrowego
odżywiania i aktywności fizycznej,
– prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej, w tym w mediach oraz
prowadzenie bezpłatnej dla uczestników działalności szkoleniowej,
wydawniczej w zakresie powszechnej edukacji zdrowotnej.
 Promocja karmienia piersią.
 Prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych zachęcających do zmiany
stylu życia i promujących zdrowy styl życia.
 Promowanie inicjatyw dotyczących prawidłowego żywienia i aktywności
fizycznej wśród osób prowadzących siedzący tryb życia.
Realizator: Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Ministerstwem Edukacji
Narodowej oraz Ministerstwem Sportu i Turystyki.


A.2. Zadania profilaktyczne

 Zapewnianie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze
środków publicznych zawierających komponenty profilaktyczne, w tym
poradnictwo dietetyczne i wzmocnienie roli pielęgniarek i higienistek szkolnych
w działaniach profilaktycznych.
 Zapewnianie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej ukierunkowanych
na wczesne wykrywanie problemów zdrowotnych wynikających z
nieprawidłowego sposobu odżywiania oraz na zapobieganie powikłaniom
zdrowotnym związanym z otyłością.
 Tworzenie grup wsparcia dla osób z otyłością. Zadania profilaktyczne i
terapeutyczne dla osób z otyłością. Ogólnopolska szkoła zdrowia dla osób z
otyłością – stworzenie możliwości profesjonalnych porad i dyskusji dla chorych
z nadwagą i otyłością oraz upowszechnianie podstawowych zasad radzenia
sobie z problemem nadwagi i otyłości, związanych z dietą i aktywnością
fizyczną.
 Wsparcie rodzin z problemem otyłości: tworzenie zespołów terapeutycznych
dla rodzin z dwiema lub więcej osobami z otyłością, zapewniających
profesjonalną pomoc dietetyczną, psychologiczną i medyczną.
Realizator: Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Narodowym Żunduszem Zdrowia.