Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

określającymi dla grup artystów warunki zatrudnienia. Dla takich dziedzin, jak
radio, film, teatr i muzyka, zawarte są następujące umowy zbiorowe:
• umowa zbiorowa dla muzyków w orkiestrach symfonicznych,
• umowa zbiorowa dla członków orkiestr zdrojowych,
• umowa zbiorowa dla muzyków i dyrektora zespołu,
• umowa zbiorowa dla artystów estradowych,
• umowa dla grup tanecznych,
• umowa dla członków chóru opery na scenach stacjonarnych,
• umowa o obowiązku przekazywania informacji (reguluje tzw. zwyczaje
sceniczne),
• umowa zbiorowa dla urzędników służby cywilnej Niemiec – dla
artystów pracujących na rzecz kultury komunalnej.

Kultura finansowana jest zasadniczo przez miasta i landy. Od 1998 r.
pośredniczy w tym Komisja Federalna ds. Kultury i Mediów (odpowiednik
ministerstwa kultury).

Funkcjonuje ok. 80 teatrów muzycznych, 30 orkiestr filharmonicznych
i 13 orkiestr radiowych finansowanych ze środków publicznych z udziałem
prywatnych. Co do zasady, po rocznym lub dwuletnim okresie próbnym
i pozytywnej ocenie (także pozostałych — członków orkiestry) muzycy
(instrumentaliści i chórzyści) zatrudniani są na czas nieokreślony.
Zespoły teatralne i baletowe, a także zespoły tańca współczesnego zatrudniają
artystów na kontrakty roczne lub dwuletnie, z tym że artyści sceniczni (w tym
artyści zespołów teatralnych, baletowych i tańca współczesnego) mają
możliwość zatrudnienia na czas nieokreślony po 14 sezonach pracy.
Soliści śpiewacy pracują w operach w systemie sezonowym i po 15 latach
w instytucji automatycznie przechodzą na umowę na czas nieokreślony.
W teatrach dominują stałe etaty.

4.3. Deregulacja dostępu do zawodu muzealnika
Zakres deregulacji zawodu muzealnika przedstawi

Tabela 23. Aktualne wymogi i proponowane zmiany w zakresie dostępu do zawodu muzealnika oraz
specjalistów zawodów dotyczących działalności muzealniczej zatrudnionych w muzeach
Stan obecny:
Stan postulowany:
Zawodową grupę muzealników tworzą:
Zawodową
grupę
muzealników
tworzą:
• asystenci,
pracownicy zatrudnieni
w muzeach na
• adiunkci,
stanowiskach, na których realizuje się zadania
• kustosze,
związane z:
• kustosze dyplomowani
• gromadzeniem i naukowym opracowywaniem
zatrudnieni
w muzeach
na stanowiskach
zbiorów,
związanych z działalnością podstawową.
• urządzaniem wystaw i udostępnianiem
zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych,
• organizowaniem badań i ekspedycji
naukowych, w tym archeologicznych,
• prowadzeniem działalności edukacyjnej,
artystycznej, upowszechniającej kulturę lub
wydawniczej.
29

W muzeach mogą być zatrudnieni specjaliści W muzeach mogą być zatrudnieni specjaliści
w innych zawodach związanych z działalnością zawodów dotyczących działalności muzealniczej
muzealną.
realizujący zadania związane z:

• przechowywaniem i katalogowaniem

gromadzonych zbiorów,

• zabezpieczaniem i konserwacją zbiorów,

w tym zabytków nieruchomych oraz

nieruchomych obiektów kultury materialnej

i przyrody,

• zapewnieniem
właściwych
warunków

zwiedzania i korzystania ze zbiorów.


Starszy konserwator: wykształcenie wyższe
Doprecyzowane
zostały
wymagania
na
wykonywanej specjalności
stanowisko starszego konserwatora (dyplom
Młodszy dokumentalista: wykształcenie średnie
ukończenia studiów drugiego stopnia lub
Młodszy renowator: wykształcenie średnie lub
jednolitych studiów magisterskich
zasadnicze zawodowe oraz 2-letni staż pracy
odpowiadających wykonywanej specjalności),
Przewodnik muzealny: wykształcenie średnie
zniesiono wymagania w odniesieniu do
oraz szkolenie specjalistyczne
młodszego
dokumentalisty,
młodszego

renowatora i przewodnika muzealnego.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, liczba zatrudnionych w muzeach
w 2010 r. wynosiła 11 586 osób. Liczba osób zatrudnionych w zawodzie muzealnika to 2225,
w tym 737 mężczyzn i 1488 kobiet.
Według danych za rok 2011 (nowsze dane nie są dostępne) liczba muzeów według
organizatorów w sektorze publicznym wynosiła 682, w tym 61 muzeów, dla których
organizatorem są organy administracji rządowej, a 558 to muzea samorządowe. Dane te
obejmują liczbę muzeów liczonych wraz z oddziałami. Jeśli liczyć muzea bez oddziałów to
liczba muzeów, dla których organizatorami są organy administracji rządowej wynosi 22,
a liczba muzeów samorządowych 300 (wyliczenia wg wykazu prowadzonego przez MKiDN
– stan bieżący).

Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych
Proponowane rozwiązania w zakresie wprowadzenia instytucji ochrony prawnej rzeczy
ruchomych nie będzie miało bezpośredniego wpływu na sektor finansów publicznych, w tym
budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego. Nie można jednak wykluczyć
wpływu pośredniego, jednak nie w aspekcie obciążeń, a wyłącznie zysków sektora finansów
publicznych. Jednym z celów projektowanej instytucji jest zwiększenie wymiany muzealnej
i pozyskiwanie rzeczy ruchomych na wystawy czasowe. Poszerzenie oferty wystawienniczej
polskich instytucji wpłynie na ilość i jakość planowanych wystaw, a co za tym idzie na
zwiększenie wpływów z tytułu opłat za wstęp. Instytucje kultury są jednostkami sektora
finansów publicznych, gospodarują samodzielnie przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz
30

prowadzą samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami
efektywności ich wykorzystania. Koszty bieżącej działalności i zobowiązania pokrywane są
z uzyskiwanych przychodów, które stanowią m.in. wpływy z prowadzonej działalności.
Zwiększenie wpływów z tytułu opłat za wstęp może pozytywnie wpłynąć na sytuację
finansową instytucji kultury.

Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowane rozwiązania nie będą miały bezpośredniego wpływu na rynek pracy. Nie można
jednak pominąć pozytywnego efektu w tym zakresie, który może zostać osiągnięty poprzez
wzrost wymiany muzealnej oraz liczby wystaw czasowych, które mogą skutkować
zaangażowaniem większej liczby pracowników w organizację i obsługę takich wystaw, jak
również stworzeniem nowych miejsc pracy w przemysłach kultury związanych
z działalnością wystawienniczą.

Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki
Proponowane rozwiązania nie będą miały wpływu na konkurencyjność gospodarki
i przedsiębiorczość.

Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Proponowane rozwiązania nie będą miały bezpośredniego wpływu na sytuację i rozwój
regionalny. Nie można jednak pominąć pozytywnego efektu w tym zakresie, który może
zostać osiągnięty poprzez wzrost wymiany muzealnej oraz liczby wystaw czasowych
organizowanych zarówno przez instytucje kultury, muzea niebędące instytucjami kultury, jak
i innych organizatorów w rozumieniu PGuSP. Powyższy efekt może się przejawiać przede
wszystkim we wzroście kapitału ludzkiego, co może być osiągnięte przede wszystkim
poprzez zapewnienie szerszego dostępu do dóbr kultury. Należy również zwrócić uwagę na
pozytywne efekty w sferze edukacji, jakie może przynieść zwiększenie liczby
organizowanych wystaw czasowych. Proponowane rozwiązania, ułatwiające pozyskiwanie
eksponatów na wystawy czasowe, mogą również skutkować rozwojem podmiotów je
organizujących i aktywizacją lokalnych społeczności. Ponadto, mogą mieć one wpływ na
rozwój przemysłów kultury związanych z działalnością wystawienniczą.

31

Przykładowe dobre praktyki w zakresie regulacji dostępu do wykonywania zawodu
w innych krajach
Przepisy regulujące dostęp do zawodu muzealnika oraz innych zawodów związanych
z działalnością muzealną w krajach Unii Europejskiej są zróżnicowane i trudno
porównywalne z regulacjami obowiązującymi w prawie polskim. Poniżej przedstawiono kilka
przykładowych regulacji:

Tabela 24. Regulacja zawodu muzealnika w innych krajach UE
Lp.
Kraj
Regulacja
1.
Wielka Brytania
W Wielkiej Brytanii podmiot zarządzający Muzeum sam określa
kwalifikacje, w tym rodzaj wykształcenia wymagany na danym
stanowisku.

Zasada ta obowiązuje w czterech muzeach brytyjskich, m.in. w Muzeum
Wiktorii i Alberta w Londynie (narodowa instytucja kultury). W Muzeum
istnieje system przepisów wewnętrznych regulujących kwalifikacje
pracowników do wykonywania poszczególnych funkcji w Muzeum.

W systemie tym pracownicy są zaszeregowani na podstawie
doświadczenia, umiejętności i zakresu obowiązków do jednej z siedmiu
wewnętrznych kategorii płacowych. Umowy o pracę na czas nieokreślony
są rzadko spotykane. Znaczna część pracowników zatrudnionych jest na
kontraktach terminowych, w trakcie których wykonanie pracy podlega
ocenie, a po których zakończeniu następuje ostateczna ocena i decyzja
Muzeum o podjęciu dalszej współpracy. Praca etatowa na czas
nieokreślony stanowi przywilej dla niewielkiego grona pracowników,
których wiedza i doświadczenie wpływa korzystnie na jakość pracy
Muzeum.

2.
Włochy
Zawód muzealnika nie należy do zawodów regulowanych. Nabór odbywa
się zwykle w drodze konkursowej.

We Włoszech istnieje kilka stowarzyszeń zrzeszających muzea: m.in.
Narodowe Stowarzyszenie Muzeów, Stowarzyszenie Muzeów Włoskiej
Sztuki Współczesnej, Narodowe Stowarzyszenie Muzeów Nauki, Komitet
Włoski Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM), które podejmują
starania m.in. na rzecz uregulowania tych zawodów. W 2007 r. została
opracowana Narodowa Karta Zawodów Muzealnych, podpisana przez
przedstawicieli ww. stowarzyszeń, która ustala kodeks zasad dla zawodów
muzealnych.
Karta nie ma mocy prawnej i jej zasady nie zawsze są stosowane.
3.
Czechy
Zawód nie znajduje się na liście zawodów regulowanych, nie jest też
zdefiniowany w przepisach prawnych.
4.
Francja
Francja wprowadziła system licencjonowania stanowisk muzealnych.
Zawód muzealnika ma wydzielone licencje (np. w zakresie konserwacji
dzieł sztuki, ochrony obiektów o specjalnej wartości). Na stanowisko
kustosza (fr. conservateur) wymagane są studia muzeologiczne (I lub II
32

i III stopnia). Uprawnienia do wykonywania zawodu są odnawialne.
5.
Niemcy
Każdy land ustala własne regulacje, zgodnie z federalną ustawą
o muzeach, w kwestii kwalifikacji umożliwiających podjęcie pracy
w muzeum.
6.
Szwecja
W Szwecji funkcjonuje muzealnik, specjalista od muzealnictwa. Kierujący
muzeum ogłasza np. konkurs na organizację wystawy lub projekt wystawy
czasowej. Osoba, która wygrała konkurs zostaje zatrudniona wyłącznie na
czas określony, służący realizacji przedsięwzięcia. Tak funkcjonujący
system wykazuje się małą ilością etatów w muzeach i brakiem możliwości
zapewnienia stałej pracy. Na ogół wymagane jest wykształcenie wyższe.

4.4. Deregulacja dostępu do zawodów rynku kapitałowego i towarowego

Przewidziana w projekcie ustawy deregulacja obejmuje następujące zawody:
– maklera papierów wartościowych,
– doradcę inwestycyjnego,
– agenta firmy inwestycyjnej,
– maklera giełd towarowych.


Zasady dostępu do zawodów maklera papierów wartościowych, doradcy
inwestycyjnego i agenta firmy inwestycyjnej określa ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384, z późn. zm.), zwana dalej
„ustawą o obrocie instrumentami finansowymi”, zaś warunki dostępu do zawodu maklera
giełd towarowych określa ustawa z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych
(Dz. U. z 2010 r. Nr 48, poz. 284, z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o giełdach towarowych”.

W obecnym stanie prawnym dostęp do powyższych zawodów uwarunkowany jest –
co do zasady – posiadaniem pełnej zdolności do czynności prawnych, korzystaniem z pełni
praw publicznych, niekaralnością za określone przestępstwa i złożeniem egzaminu
z wynikiem pozytywnym przed odpowiednią komisją egzaminacyjną. W przypadku osoby
nieposiadającej polskiego obywatelstwa do stwierdzenia pełni praw publicznych właściwe są
przepisy prawa państwa, którego obywatelstwo posiada dana osoba.

W przypadku ubiegania się o wpis na listę maklerów papierów wartościowych
z konieczności składania egzaminu zwolnione są osoby, których kwalifikacje zostały uznane
na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania
nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania
zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm.), zwaną dalej „ustawą
o zasadach uznawania kwalifikacji”.
33