Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

Ponadto:
1) grupy producentów rolnych, o których mowa w ustawie z dnia 15 września 2000 r.
o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw
(Dz. U. Nr 88, poz. 983, z późn. zm.), mogą być stronami transakcji giełdowych
zawieranych na rachunek własny, których przedmiotem są rzeczy oznaczone co do
gatunku (art. 9 ust. 7);
2) spółki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi mogą nabywać lub
zbywać rzeczy oznaczone co do gatunku w ramach świadczonych usług brokerskich
(w tym dokonywać rozliczeń transakcji) i prowadzić doradztwo w zakresie obrotu
tymi rzeczami (art. 9 ust. 8);
3) przedsiębiorstwa energetyczne mogą zawierać na giełdzie, we własnym imieniu,
transakcje, których przedmiotem są towary giełdowe będące: energią elektryczną,
limitami wielkości produkcji i emisji zanieczyszczeń, prawami majątkowymi
wynikającymi ze świadectw pochodzenia lub niebędącymi instrumentami
finansowymi prawami majątkowymi, których cena zależy bezpośrednio lub
pośrednio od ceny lub wartości energii elektrycznej (art. 50b ust. 1).
Warunkiem koniecznym wykonywania powyższych czynności jest zatrudnienie
maklera giełd towarowych w celu reprezentowania podmiotu w transakcjach
giełdowych. W przypadku przedsiębiorstw energetycznych, które wnioskują
o zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na prowadzenie rachunków lub rejestrów
towarów, będących przedmiotem transakcji zawieranych przez nie, konieczne jest
zamieszczenie we wniosku listy maklerów giełd towarowych, którzy mają zostać
zatrudnieni (art. 50b ust. 4 i 5 ustawy).
Maklerem giełd towarowych może zostać osoba, która posiada pełną zdolność do
czynności prawnych, korzysta z pełni praw publicznych, nie była karana za
przestępstwa wymienione w art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy o giełdach towarowych i zdała
egzamin przed komisją egzaminacyjną dla maklerów giełd towarowych. Szczególnym
obowiązkiem maklera giełd towarowych jest zachowywanie tajemnicy zawodowej.
Przestrzeganie prawa w związku z wykonywaniem zawodu przez maklera giełd
towarowych podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, która może zawiesić
uprawnienia maklera z chwilą wszczęcia postępowania administracyjnego. Po
przeprowadzeniu rozprawy administracyjnej, w której stwierdzono naruszenie prawa
60
lub nienależyte wykonywanie zawodu, Komisja Nadzoru Finansowego może zawiesić
uprawnienia maklera giełd towarowych do wykonywania zawodu na okres od 3 do
24 miesięcy lub skreślić go z listy maklerów.
Projekt ustawy dokonuje zmian w ustawie o giełdach towarowych polegających m.in.
na usunięciu przepisów regulujących status prawny i wykonywanie zawodu maklera
giełd towarowych. W tym celu został uchylony rozdział 6 wymienionej ustawy.
W związku z projektowaną deregulacją zawodu maklera giełd towarowych
zaproponowano jednocześnie w projektowanym ust. 9 w art. 9 nowelizowanej ustawy,
aby w transakcji giełdowej towarowy dom maklerski lub dom maklerski mógł być
reprezentowany przez osoby, które posiadają odpowiednią wiedzę, kwalifikacje
i umiejętności (zmiana brzmienia ust. 9 w art. 9).
Jednocześnie w art. 9 ust. 7 i 8 projektu przewidziano, że:
– grupy producentów rolnych oraz
– niebędące towarowymi domami maklerskimi spółki handlowe, prowadzące
działalność polegającą na nabywaniu lub zbywaniu towarów giełdowych na cudzy
rachunek i doradztwie w zakresie obrotu giełdowego
mogą być wyłącznie stronami transakcji giełdowych, których przedmiotem są
oznaczone co do gatunku rzeczy (o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a ustawy),
w związku z czym z uwagi na relatywnie nieskomplikowany charakter tych transakcji,
w ocenie projektodawcy, nie jest zasadne określanie w ustawie wymogów, jakie muszą
spełniać osoby zatrudnione przez wymienione podmioty przy ich wykonywaniu.
Ponadto przewiduje się w projektowanym art. 41a, że towarowy dom maklerski
posiadający zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej będzie obowiązany
zatrudniać do wykonywania czynności maklerskich, o których mowa w art. 38 ust. 2,
oraz do nabywania towarów giełdowych we własnym imieniu i na własny rachunek
(art. 38e) osoby:
1) dające rękojmię należytego wykonywania obowiązków, w szczególności mające
odpowiednią wiedzę, kwalifikacje, umiejętności i doświadczenie,
2) mające pełną zdolność do czynności prawnych,
3) korzystające z pełni praw publicznych,
61
4) nieuznane prawomocnym orzeczeniem za winnego przestępstwa skarbowego,
przestępstwa przeciwko mieniu lub dokumentom, przestępstwa gospodarczego,
fałszowania pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych, znaków
towarowych, przestępstwa określonego w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi, przestępstwa określonego w ustawie z dnia 29 lipca
2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych
do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, przestępstwa
określonego w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
lub przestępstwa określonego w ustawie o giełdach towarowych
– w liczbie odpowiedniej do rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności oraz
wewnętrznej struktury organizacyjnej.
Oznacza to zachowanie wymogu analogicznego do dotychczasowego obowiązku
zatrudnienia co najmniej dwóch maklerów giełd towarowych przez towarowy dom
maklerski. Ponadto towarowy dom maklerski będzie również obowiązany wprowadzić i
stosować regulacje wewnętrzne określające sposób weryfikacji spełniania tych
wymogów.
Projekt przewiduje również wprowadzenie do ustawy o giełdach towarowych zmian
służących poprawieniu funkcjonowania rynku towarów giełdowych oraz zwiększeniu
bezpieczeństwa obrotu na tym rynku. Zaproponowane zmiany, polegające na dodaniu
ust. 2d w art. 14, zmianie brzmienia ust. 2 w art. 15, ust. 3 w art. 18 oraz dodaniu
art. 18a, mają na celu:
1) umożliwienie giełdowej izbie rozrachunkowej świadczenia na rzecz jej członków
kompleksowej obsługi transakcji zawieranych poza giełdą towarową, w tym
zgłaszania transakcji członków izby do odpowiednich rejestrów lub systemów,
np. zgłaszania umów dotyczących energii elektrycznej do operatora systemu
elektroenergetycznego, umów dotyczących gazu ziemnego do operatora systemu
przesyłowego itp.; podmiot prowadzący giełdową izbę rozrachunkową będzie mógł
dokonywać rozliczeń transakcji przyjętych do systemu rozliczeń transakcji
pozagiełdowych, pośredniczyć w rozrachunku pieniężnym lub niepieniężnym
(rozrachunku przedmiotu transakcji przez zgłoszenia do odpowiednich rejestrów lub
systemów), a także zarządzać ryzykiem rozliczeniowym i administrować
62
zabezpieczeniami na podstawie regulaminu, który będzie podlegać zatwierdzeniu
przez Komisję Nadzoru Finansowego;
2) stworzenie możliwości uzyskania członkostwa w giełdowej izbie rozrachunkowej
przez podmioty, na rzecz których izba będzie świadczyła usługi wymienione
w art. 14 ust. 2c (w przypadku transakcji pozagiełdowych rozliczanych przez
giełdową izbę rozrachunkową prawidłowe rozliczenie tych transakcji nie wymaga
udziału, a tym bardziej członkostwa w giełdzie); proponowane zmiany w art. 15 są
spójne za zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie
ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 984),
w wyniku których – w związku z obsługą przez giełdową izbę rozrachunkową
transakcji pozagiełdowych – pojawi się nowa kategoria członków izby, wobec
których nie powinno być wymagane członkostwo w giełdzie, z uwagi na fakt, że
transakcje, których będą stroną, będą zawierane poza giełdą;
3) ujednolicenie zakresu usług, które mogą być świadczone przez giełdową izbę
rozrachunkową oraz – w ramach pełnienia tej funkcji – przez Krajowy Depozyt
i spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu
zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie
instrumentami finansowymi.
Dodanie ust. 7–13 w art. 38b ustawy o giełdach towarowych ma na celu wprowadzenie
rozwiązań analogicznych jak w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi (art. 73 ust. 5–5h), gwarantujących ochronę środków pieniężnych
przyjmowanych przez towarowe domy maklerskie w związku ze świadczeniem usług
brokerskich. Natomiast pkt 3a–3c dodane w ust. 2 w art. 39 wprowadzają obowiązek
załączania do wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej
przez towarowy dom maklerski regulacji wewnętrznych analogicznych do tych, jakie
obowiązane są stosować domy maklerskie działające na podstawie ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Zaproponowana zmiana brzmienia art. 50c pozwoli w większym stopniu zabezpieczyć
członków giełdowej izby rozrachunkowej, która to izba rozrachunkowa postrzegana jest
jako gwarant transakcji giełdowych, przed negatywnymi skutkami braku wypłacalności
innego członka izby. Jednocześnie wzmocnienie uprawnień podmiotu prowadzącego
giełdową izbę rozrachunkową w zakresie dysponowania środkami członka giełdowej
63
izby rozrachunkowej podniesie bezpieczeństwo rozliczeń transakcji realizowanych
zarówno w obrocie krajowym, jak i realizowanych w ramach rozwijającego się
Europejskiego Wewnętrznego Rynku Energii Elektrycznej (Internal Electricity Market
– IEM), czyli wspólnego rynku giełdowego na obszarze całej Unii Europejskiej.
Przyczyni się to do zwiększenia bezpieczeństwa rozliczeń i umożliwi faktyczne
wywiązywanie się ze zobowiązań wynikających z rozliczania transakcji wobec
partnerów (m.in. giełd) tworzących hurtowy handel transgraniczny energią elektryczną
i gazem ziemnym na obszarze Unii Europejskiej.
W związku z wejściem w życie art. 104 ustawy z dnia 25 marca 2011 r. o ograniczaniu
barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 106, poz. 622,
z późn. zm.) utraciła moc ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o domach składowych oraz
o zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw
(Dz. U. Nr 114, poz. 1191, z późn. zm.). W związku z powyższym proponuje się
usunięcie z ustawy o giełdach towarowych instytucji domów składowych przez
uchylenie pkt 6 w ust. 3 w art. 9 i usunięcie odwołania do tego punktu w ust. 7 w art. 9
oraz uchylenie pkt 15 w ust. 2 w art. 11.
Natomiast, z dniem 21 października 2009 r., tj. z dniem, w którym weszła w życie
nowelizacja ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
(Dz. U. Nr 183, poz. 1538, z późn. zm.), dokonująca w zakresie swojej regulacji m.in.
wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/39/WE z dnia 21 kwietnia
2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych zmieniającej dyrektywę Rady
85/611/EWG i 93/6/EWG i dyrektywę 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/22/EWG, zwanej dyrektywą MiFID, zmieniony
został m.in. model funkcjonowania rynku towarowego w Polsce, który powoduje, że
obrót wszystkimi instrumentami finansowymi w sposób zorganizowany może być
dokonywany od tej daty wyłącznie na rynkach regulowanych lub w alternatywnych
systemach obrotu. Konsekwencją tych zmian było również „przeniesienie” regulacji
dotyczących towarowych instrumentów pochodnych z ustawy o giełdach towarowych
do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Wskazane
powyżej zmiany spowodowały w efekcie ograniczenie materii ustawy o giełdach
towarowych wyłącznie do regulacji z zakresu rynku rzeczywistych towarów
giełdowych, którymi w jej rozumieniu są m.in. różne rodzaje energii, limity wielkości
produkcji lub emisji zanieczyszczeń, prawa majątkowe wynikające ze świadectw
64