Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

służby pożarniczej. Należy jednak zaznaczyć, że realne możliwości kadrowe, lokalowe
i organizacyjne SGSP pozwalają na kształcenie ok. 200 strażaków na każdym roku
studiów I stopnia (stacjonarnych i niestacjonarnych).
W projekcie ustawy wskazano ponadto podmioty odpowiedzialne za przeprowadzenie
szkoleń inspektorów ochrony przeciwpożarowej (szkoły Państwowej Straży Pożarnej,
ośrodki szkolenia, komórki organizacyjne realizujące zadania w zakresie szkoleń oraz
instytuty badawcze Państwowej Straży Pożarnej, a na potrzeby ochrony
przeciwpożarowej podmiotów organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony
Narodowej lub przez niego nadzorowanych, Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa)
i górną granicę opłaty za to szkolenie.
II. art. 6 i rozdział 2a „Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych”
(art. 11a–11l)
Zaproponowana zmiana dotyczy art. 6, w którym dodano ust. 6 stanowiący wypełnienie
delegacji określonej w art. 56 ustawy – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409
oraz z 2014 r. poz. 40), zgodnie z którą właściwość organów uprawnionych do zajęcia
stanowiska przed rozpoczęciem użytkowania obiektu budowlanego, w stosunku do
którego nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, określona jest
w przepisach szczególnych. Brzmienie projektowanego przepisu określa właściwość
organów Państwowej Straży Pożarnej do zajmowania przedmiotowych stanowisk
w stosunku do obiektów budowlanych wymagających uzyskania pozwolenia na
użytkowanie, które z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej są istotne ze względu
na konieczność zapewnienia ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed
pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem.
Z kolei w ust. 7 określono obowiązek podejmowania przez organ właściwy do zajęcia
stanowiska w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego określonych
czynności w przypadku stwierdzenia zastrzeżeń do rozwiązań zawartych w projekcie
budowlanym, których zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej potwierdził
rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. W takim przypadku
komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej zobowiązany będzie do
niezwłocznego zawiadomienia właściwego komendanta wojewódzkiego Państwowej
Straży Pożarnej, organu administracji architektoniczno-budowlanej oraz organu nadzoru
budowlanego o tych zastrzeżeniach.
15
Po art. 6 dodano art. 6a–6f, w których określono tryb uzgadniania rozwiązań
zamiennych do wymagań wynikających z przepisów dotyczących ochrony
przeciwpożarowej, obowiązek uzgadniania pod względem ochrony przeciwpożarowej
projektów budowlanych oraz projektów urządzeń przeciwpożarowych przez
rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz tryb i zasady działania
organu PSP w przypadku uzgodnienia przez rzeczoznawcę projektu budowlanego,
mimo występowania w tym projekcie rozwiązań niezgodnych z wymaganiami ochrony
przeciwpożarowej, mających istotny negatywny wpływ na stan bezpieczeństwa
pożarowego obiektu budowlanego.
Dotychczas tryb uzgadniania rozwiązań zamiennych i zastępczych regulował przepis
§ 16 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca
2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony
przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 121, poz. 1137 oraz z 2009 r. Nr 119, poz. 998).
Projektowane przepisy nie wprowadzają w omawianym obszarze istotnych zmian
w odniesieniu do funkcjonujących obecnie zasad. Właściwym do uzgodnień
w przedmiotowym zakresie jest tak jak dotychczas komendant wojewódzki Państwowej
Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji obiektu budowlanego, który dokonuje
ich w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie do Komendanta Głównego
Państwowej Straży Pożarnej. Taki tryb postępowania został utrwalony wieloletnią
praktyką i jest przejrzysty dla wszystkich podmiotów uczestniczących w procesie
budowlanym oraz właścicieli obiektów i terenów.
W celu zapewnienia akceptowalnego poziomu bezpieczeństwa pożarowego obiektów
i terenów projekty budowlane obiektów budowlanych istotnych z punktu widzenia
ochrony przeciwpożarowej (tj. takich obiektów, których nieprawidłowe
zaprojektowanie rozwiązań z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogłoby rodzić
nieakceptowalne skutki społeczne, np. śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu
osób) oraz projekty urządzeń przeciwpożarowych (tj. dokumentacja projektowa, na
podstawie której zostanie wykonane urządzenie mające na celu ograniczenie ryzyka
związanego z pożarem lub wybuchem; projekty te mogą być samodzielnymi
opracowaniami, np. gdy istniejący obiekt budowlany ma zostać wyposażony
w urządzenie przeciwpożarowe, lub stanowić fragment projektu budowlanego, co może
mieć miejsce w przypadku wznoszenia nowych obiektów) wymagają uzgodnienia pod
względem ochrony przeciwpożarowej z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń
16
przeciwpożarowych. Rodzaje obiektów budowlanych, których projekty budowlane
wymagają uzgodnienia, a zatem i tych, w stosunku do których Państwowa Straż
Pożarna ma prawo zająć stanowisko przed przystąpieniem do użytkowania (art. 6
ust. 6), określi, tak jak to było do tej pory, minister właściwy do spraw wewnętrznych,
w drodze rozporządzenia. Będą to obiekty takie, jak wymienione dotychczas w § 4
ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca
2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony
przeciwpożarowej. Należą do nich w szczególności:
− budynki przeznaczone przede wszystkim dla osób o ograniczonej zdolności
poruszania się (jak np. szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych),
− budynki zawierające pomieszczenia, w których mogą przebywać duże grupy ludzi
niebędących ich stałymi użytkownikami (jak np. hale wystawowe, hale sportowe,
hale widowiskowe, centra konferencyjne),
− budynki zamieszkania zbiorowego (jak np. hotele, motele, internaty, domy
akademickie),
− budynki użyteczności publicznej (jak np. szkoły, biurowce, sądy) o wysokości
powyżej 12 m,
− budynki mieszkalne posiadające więcej niż 4 kondygnacje nadziemne,
− budynki zawierające strefę pożarową produkcyjną lub magazynową o dużej
powierzchni i/lub gęstości obciążenia ogniowego, lub w której występuje
zagrożenie wybuchem,
− garaże wielopoziomowe oraz garaże zamknięte o dużej liczbie stanowisk
postojowych.
Ustawa reguluje przy tym zasady dokonywania uzgodnień oraz formę, jaką ma mieć
uzgodnienie. Podstawowe dane dotyczące warunków ochrony przeciwpożarowej
obiektu budowlanego, stanowiące podstawę uzgodnienia oraz szczegółowe zasady
i sposób dokonywania uzgodnień projektu budowlanego określone zostaną
w rozporządzeniu.
Określono ponadto zasady rozwiązania problemu związanego z uzgodnieniem przez
rzeczoznawcę projektu budowlanego z naruszeniem prawa, polegającym na
17
dopuszczeniu rozwiązań projektowych mających istotny negatywny wpływ na stan
bezpieczeństwa pożarowego obiektu budowlanego. W takim przypadku uzgodnienie
podlegać będzie unieważnieniu przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży
Pożarnej właściwego dla miejsca lokalizacji inwestycji, w drodze postanowienia, na
które przysługuje zażalenie do Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.
Projektowane przepisy określają zasady i tryb unieważniania przez organy Państwowej
Straży Pożarnej uzgodnienia dokonanego przez rzeczoznawcę, a ponadto, w celu
ochrony interesów inwestora, wprowadzają możliwość dokonania, w omówionej
powyżej szczególnej sytuacji, uzgodnienia pod względem ochrony przeciwpożarowej
projektu budowlanego (poprawionego lub opracowanego na nowo) dla obiektu przez
komendanta wojewódzkiego PSP właściwego dla miejsca lokalizacji inwestycji, który
dokonałby tej czynności zamiast rzeczoznawcy. W takim przypadku przewiduje się
również, że komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej będzie miał prawo,
w przypadkach szczególnie uzasadnionych, uzgodnić i dopuścić możliwość spełnienia
wymagań ochrony przeciwpożarowej w sposób inny niż określony w przepisach
dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jeżeli we wniosku inwestor wykaże, że
w obiekcie spełnione będą podstawowe wymagania z zakresu bezpieczeństwa
pożarowego, o których mowa w art. 6a ust. 1. Wprowadzenie takich regulacji ułatwi
inwestorowi zakończenie inwestycji.
W rozdziale 2a „Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych” ustalono
ogólne wymagania dotyczące działalności rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń
przeciwpożarowych. Są to osoby świadczące usługi z zakresu ochrony
przeciwpożarowej o kwalifikacjach potwierdzonych przez zdanie egzaminu przed
Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Komendanta Głównego Państwowej Straży
Pożarnej. Działalność rzeczoznawców odbywa się poza strukturami organów
administracji publicznej, jednakże odgrywają oni kluczową rolę w zapewnieniu
prawidłowości inwestycji budowlanych z punktu widzenia ochrony przeciwpożarowej
(m.in. uzgadniając projekty budowlane i projekty urządzeń przeciwpożarowych pod
względem ochrony przeciwpożarowej, rzeczoznawcy weryfikują przyjęte przez
projektantów rozwiązania oraz, gdy zachodzi taka potrzeba, opracowując ekspertyzy
techniczne, ustalają, w uzgodnieniu z organami Państwowej Straży Pożarnej,
rozwiązania zamienne w stosunku do rozwiązań wynikających wprost z przepisów
dotyczących ochrony przeciwpożarowej). Wobec dużej odpowiedzialności, jaka wiąże
18
się z przedmiotową działalnością, zasady jej prowadzenia oraz sprawowania nadzoru
nad nią przez organy państwa muszą być doprecyzowane na tyle szczegółowo, aby
zminimalizować ryzyko popełniania przez rzeczoznawców błędów podczas
wykonywanych przez nich czynności, a w przypadku ich wystąpienia, aby ograniczać
ich skutki. Wymagania w przedmiotowym zakresie zawarte są obecnie
w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca
2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony
przeciwpożarowej. Ponieważ przepisy dotyczące praw i obowiązków obywateli
powinny być uregulowane w aktach prawnych rangi ustawowej, kwestie dotyczące
rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych przenosi się do ustawy.
Zasadność takiego podejścia potwierdza stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich
z dnia 9 maja 2011 r. znak RPO-641772-IV/10/AT.
W projektowanych przepisach określono wymagania wobec osób, które mogą uzyskać
prawo do wykonywania zawodu
rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń
przeciwpożarowych. Wymagania te zostały zasadniczo zmodyfikowane w stosunku do
obecnie obowiązujących. Przedmiotowa zmiana dotyczy rezygnacji z wymaganej
dotychczas pięcioletniej praktyki zawodowej oraz ograniczenia wymagań w zakresie
kwalifikacji do wymogu posiadania wykształcenia na poziomie inżynierskim lub
posiadania kwalifikacji wymaganych do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa.
Spowoduje to zwiększenie grona osób, które będą mogły przystąpić do egzaminu na
rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Określono również zasady oceny przygotowania zawodowego kandydatów do
wykonywania zawodu rzeczoznawcy, przeprowadzania egzaminu i sprawdzianu oraz
funkcjonowania Komisji Egzaminacyjnej. W myśl projektowanych przepisów,
rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych powołuje, przy udziale
Komisji Egzaminacyjnej, i odwołuje Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej.
Projektowane przepisy przewidują w szczególności, że:
− egzamin przeprowadzany będzie co najmniej jeden raz w roku,
− opłata za przeprowadzenie egzaminu, która ma rekompensować koszty ponoszone
przy tej okazji, wynosi 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym egzamin dla osób przystępujących
do części egzaminu pisemnej i ustnej oraz 10% przeciętnego miesięcznego
19