Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym egzamin dla osób
przystępujących bezpośrednio do części ustnej egzaminu,
− egzamin będzie składał się z części pisemnej i ustnej, warunkiem przystąpienia do
części ustnej egzaminu będzie uzyskanie przez kandydata oceny pozytywnej
z części pisemnej, o wyniku egzaminu decydowała będzie Komisja Egzaminacyjna
zwykłą większością głosów, a wynik egzaminu będzie mógł być „pozytywny” albo
„negatywny”,
− członkowie Komisji Egzaminacyjnej powoływani będą przez Komendanta
Głównego Państwowej Straży Pożarnej spośród rzeczoznawców.
Projektowane przepisy określają dodatkowo zasady składania wniosku o dopuszczenie
do egzaminu i sposób informowania o egzaminie. Wzór kwestionariusza osobowego
oraz szczegółowe zasady przeprowadzenia i oceny egzaminu na rzeczoznawcę oraz
sprawdzianu dla rzeczoznawców, określi minister właściwy do spraw wewnętrznych,
w drodze rozporządzenia.
Przewidziano ponadto możliwość zwolnienia z części pisemnej egzaminu osób
posiadających co najmniej 10-letnią praktykę w wykonywaniu czynności kontrolno-
-rozpoznawczych w Państwowej Straży Pożarnej lub sprawowaniu nadzoru nad
wykonywaniem tych czynności albo w prowadzeniu prac naukowych lub badawczych z
zakresu ochrony przeciwpożarowej w instytutach badawczych lub szkołach wyższych,
przy czym zwolnienia tego nie będzie stosować się do osób, które już choć raz uzyskały
wynik negatywny z egzaminu. Przedmiotowy przepis wynika z jednej strony
z dotychczasowych doświadczeń potwierdzających, że osoby te, przystępując do
egzaminu, cechują się dużą wiedzą z zakresu ochrony przeciwpożarowej, a z drugiej
strony ma stanowić zachętę do podejmowania pracy zawodowej na stanowiskach
związanych merytorycznie bezpośrednio z zagadnieniami dotyczącymi zapobiegania
pożarom.
Projekt zawiera także wymagania dotyczące prowadzenia i aktualizowania wykazu
rzeczoznawców przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej oraz jego
udostępniania zainteresowanym podmiotom. Dane z wykazu rzeczoznawców do spraw
zabezpieczeń przeciwpożarowych w zakresie imienia i nazwiska, nazwiska rodowego,
numeru uprawnień, daty wydania aktu powołania, tytułu zawodowego oraz
województwa właściwego dla miejsca zamieszkania z mocy ustawy będą publikowane
20
na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Komendy Głównej Państwowej Straży
Pożarnej, a w przypadku wyrażenia zgody przez rzeczoznawcę publikowany tam będzie
również adres korespondencyjny, adres e-mail lub telefon.
W projektowanych przepisach wyszczególniono ponadto enumeratywnie uprawnienia
i obowiązki rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Uprawnienia
zostały rozszerzone o możliwość wykonywania czynności z zakresu ochrony
przeciwpożarowej polegających na zapobieganiu powstaniu i rozprzestrzenianiu się
pożaru, w którym to zakresie rzeczoznawcy posiadają wyższe kwalifikacje zawodowe
oraz wiedzę i umiejętności pozwalające na wykonywanie tych czynności. De facto
rzeczoznawcy wykonują te czynności każdorazowo przy uzgadnianiu dokumentacji
projektowych, których integralnymi częściami są między innymi scenariusze rozwoju
zdarzeń na wypadek pożarów i odpowiednio do tego przez nich dobrane systemy
zabezpieczeń przeciwpożarowych, oraz przy opracowywaniu ekspertyz w zakresie
rozwiązań zastępczych i zamiennych.
Określone w ustawie obowiązki rzeczoznawcy nie różnią się w istotny sposób od
obowiązków wynikających z funkcjonujących obecnie przepisów rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie
uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Do
obowiązków tych należą:
− posiadanie za okres ostatnich 5 lat ewidencji uzgodnionych projektów oraz kopii
zawiadomień o uzgodnieniu projektów budowlanych, wraz z dowodami ich
wysłania,
− powiadamianie właściwych organów PSP o zmianie miejsca zamieszkania,
− samodzielne podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Obowiązki rzeczoznawców wynikają także z innych przepisów regulujących zasady ich
działalności. Takimi obowiązkami są np.:
− przesyłanie właściwym organom PSP zawiadomienia o uzgodnieniu projektu
budowlanego (art. 6d ust. 1),
− powiadamianie o zamiarze przystąpienia do sprawdzianu znajomości przepisów
i stanu wiedzy technicznej w celu potwierdzenia obowiązku samodzielnego
podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 11j ust. 6).
21
W projektowanych przepisach zawarto również bezwzględny zakaz uzgadniania przez
rzeczoznawcę opracowanych przez siebie projektów obiektów budowlanych i projektów
urządzeń przeciwpożarowych (art. 11i ust. 3).
Wprowadzono ponadto obowiązek ubezpieczenia rzeczoznawcy od odpowiedzialności
cywilnej za szkody wyrządzone w związku z:
− uzgadnianiem projektów budowlanych oraz projektów
urządzeń
przeciwpożarowych,
− wykonywaniem ekspertyz technicznych lub innych opracowań technicznych
z zakresu ochrony przeciwpożarowej.
Szczegółowy zakres ubezpieczenia oraz termin powstania obowiązku ubezpieczenia
określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw instytucji finansowych
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych. Obowiązkowe
ubezpieczenie powinno ułatwić dochodzenie odszkodowania przez podmioty
poszkodowane w związku z czynnościami podejmowanymi przez rzeczoznawców
(np. na skutek unieważnienia uzgodnienia przez komendanta wojewódzkiego PSP przed
uzyskaniem przez inwestora pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego).
Proponowane zmiany regulują także kwestie sprawowania przez organy Państwowej
Straży Pożarnej nadzoru nad działalnością rzeczoznawców. Nadzór nad działalnością
rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych będzie sprawował, tak jak
to było dotychczas, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, przy pomocy
komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej. Projektowane przepisy
przewidują, iż sprawowany on będzie w zakresie:
− uzgadniania przez rzeczoznawców projektów budowlanych oraz projektów
urządzeń przeciwpożarowych,
− wykonywania przez rzeczoznawców ekspertyz technicznych lub opinii, o których
mowa w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej,
− wywiązywania się przez nich z niektórych ustawowych obowiązków o charakterze
formalnym dotyczących prowadzonej przez nich działalności.
W celu usprawnienia działań organów PSP w zakresie wyjaśniania spraw związanych
z działalnością rzeczoznawców, w projekcie zawarto przepis dający możliwość
22
uzyskania od rzeczoznawcy wyjaśnień w zakresie objętym nadzorem, natomiast od
autora projektu, organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz organów
nadzoru budowlanego potwierdzonej kopii tego projektu. Dotychczasowe
doświadczenia organów PSP w sprawowaniu nadzoru nad działalnością rzeczoznawców
i współpracy w tym zakresie z organami administracji architektoniczno-budowlanej
wskazują, że organy administracji w niektórych przypadkach odmawiają udostępnienia
dokumentacji projektowej, wskazując na brak w tym zakresie podstawy prawnej, brak
przymiotu strony oraz na kwestie dotyczące ochrony praw autorskich.
Omawiane przepisy ustalają również kwestie odpowiedzialności zawodowej
rzeczoznawców. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w działalności
rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, Komendant Główny
Państwowej Straży Pożarnej będzie miał prawo, tak jak dotychczas, udzielić
rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych upomnienia, skierować go na
egzamin w celu ponownej oceny jego przygotowania zawodowego lub cofnąć prawa do
wykonywania przez niego czynności przewidzianych w ustawie dla rzeczoznawcy.
Projektowane przepisy, w odróżnieniu od obowiązującego obecnie stanu prawnego,
przewidują możliwość sprawowania nadzoru również przez komendantów
wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej, przez nadanie tym organom prawa do
udzielania rzeczoznawcom do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych upomnień.
Nadanie tym organom takiego uprawnienia w dużym stopniu usprawni omawiany
nadzór i da możliwość rozwiązania niektórych postępowań na poziomie komend
wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej. Udzielone rzeczoznawcy upomnienie na
piśmie będzie rejestrowane wyłącznie w wykazie rzeczoznawców prowadzonym przez
Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, z którego będzie ono usuwane po
upływie dwóch lat od udzielenia upomnienia.
Projektowane przepisy doprecyzowują funkcjonujące dotychczas zasady w zakresie
formy odwołania rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych lub
skierowania go na powtórny egzamin. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej
o skierowaniu rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych na powtórny
egzamin rozstrzyga w drodze postanowienia, zaś o cofnięciu prawa do wykonywania
zawodu rzeczoznawcy w drodze decyzji administracyjnej. Tak jak dotychczas,
skierowanie rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych na powtórny
egzamin będzie równoznaczne z zawieszeniem prawa do wykonywania przez niego
23
zawodu rzeczoznawcy do czasu uzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu. Uzyskanie
negatywnego wyniku ze sprawdzianu lub nieprzystąpienie do sprawdzianu
w wymaganym terminie jest równoznaczne z zawieszeniem w drodze postanowienia
prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy.
Omawiane propozycje przepisów ustalają również nowy obowiązek dotyczący
konieczności cofnięcia przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej
rzeczoznawcy prawa do wykonywania zawodu rzeczoznawcy, w przypadku gdy:
− pełni on tę funkcję pomimo zawieszenia prawa do jej sprawowania,
− po upływie okresu 2 lat od momentu zawieszenia, jeżeli w tym czasie nie ustały jego
przyczyny.
Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej będzie miał taki obowiązek również
w przypadku wnioskowania o to przez samego rzeczoznawcę.
Rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych odwołani przez
Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z powodu stwierdzenia
nieprawidłowości w ich działalności oraz w przypadku wykonywania przez nich
czynności ustawowo zastrzeżonych dla rzeczoznawców, mimo zawieszenia prawa do
wykonywania zawodu rzeczoznawcy, nie będą mogli przystąpić do egzaminu w okresie
3 lat od dnia ich odwołania. Wprowadzenie regulacji w omawianym zakresie jest
uzasadnione, ponieważ rzeczoznawcy odwołani z powodu wspomnianych powyżej
przyczyn powinni zostać ukarani w taki sposób, aby zastosowana kara była
wystarczająco dotkliwa dla samego rzeczoznawcy i przez to pełniła funkcję
prewencyjną.
Ponadto w ramach przedmiotowej nowelizacji przewiduje się, inaczej niż to było
dotychczas, limity czasowe odpowiedzialności za nieprawidłowości w działalności
rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Postępowanie wyjaśniające
w ramach nadzoru nad działalnością rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń
przeciwpożarowych nie będzie prowadzone po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia
wiadomości o możliwości wystąpienia nieprawidłowości w działalności rzeczoznawcy,
a postępowanie administracyjne nie będzie wszczynane po upływie 5 lat od:
− dnia zakończenia robót budowlanych albo zawiadomienia o zakończeniu budowy lub
wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego, w przypadkach
24