eGospodarka.pl
eGospodarka.pl poleca

eGospodarka.plPrawoAkty prawneProjekty ustawRządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw

projekt dotyczy poprawy warunków realizacji konstytucyjnego prawa do nauki oraz obowiązku zapewnienia przez władze publiczne obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia przez zwiększenie dostępności podręczników dla uczniow

  • Kadencja sejmu: 7
  • Nr druku: 2315
  • Data wpłynięcia: 2014-04-18
  • Uchwalenie: Projekt uchwalony
  • tytuł: Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw
  • data uchwalenia: 2014-05-30
  • adres publikacyjny: Dz.U. poz. 811

2315

 
Możliwość ograniczenia kosztów zakupu podręczników poprzez np. korzystanie z podręczników używanych 
jest  istotnie  utrudniona  ze  względu  na  łączenie  podręczników  z  materiałami  ćwiczeniowymi  wymagającymi 
uzupełniania w egzemplarzu podręcznika. Sytuacja taka ma miejsce w szczególności w przypadku podręczników 
do  kształcenia  zintegrowanego  w  klasach  I–III szkoły  podstawowej  oraz  podręczników  do  języków  obcych 
nowożytnych, w mniejszym i zróżnicowanym stopniu w przypadku podręczników do pozostałych przedmiotów. 
Obrót  używanymi  podręcznikami  w  danej  szkole  jest  również  utrudniony,  w sytuacji gdy  w poszczególnych 
oddziałach nauczyciele stosują różne podręczniki.  
 
Do  Ministerstwa  Edukacji  Narodowej  docierają  również  sygnały  o  praktykach  związanych  ze  sprzedażą 
podręczników,  które  również  mają  wpływ  na  koszty  ich  zakupu  przez  rodziców  (sprzedaż  podręczników 
w zestawie  z  innymi  materiałami  niepodlegającymi  dopuszczeniu  do  użytku  szkolnego,  ograniczenia 
w możliwości zakupu pojedynczych elementów zestawu). Przypadki stosowania przez wydawców oraz podmioty 
dokonujące  obrotu  podręcznikami  praktyk  marketingowych,  polegających  na  oferowaniu  szkołom  różnego 
rodzaju  korzyści  rzeczowych,  np.  sprzętu  komputerowego,  w  związku  z  dokonaniem  wyboru  określonego 
podręcznika, także w konsekwencji mają wpływ na koszty zakupów podręczników ponoszone przez rodziców. 
 
2.  Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt 
Proponowane zmiany polegają na: 
1)  nałożeniu  na  ministra  właściwego  do  spraw  oświaty  i  wychowania  zadania  wyposażenia  szkół 
podstawowych  w  bezpłatny  podręcznik  do  zajęć  z  zakresu  edukacji:  polonistycznej, matematycznej, 
przyrodniczej i społecznej dla uczniów klas I–III. Zmiana będzie wdrażana stopniowo, począwszy od roku 
szkolnego: 
−  2014/2015 – w stosunku do uczniów klas I szkół podstawowych, 
−  2015/2016 – w stosunku do uczniów klas II szkół podstawowych, 
−  2016/2017 – w stosunku do uczniów klas III szkół podstawowych; 
2)  wprowadzeniu  dotacji  celowej  dla  organów  prowadzących  szkoły  podstawowe  i  gimnazja 
z przeznaczeniem  na  zakup:  podręczników  do  nauczania  języka  obcego  nowożytnego,  materiałów 
edukacyjnych  do  nauczania  języka  obcego  nowożytnego  lub  materiałów  ćwiczeniowych  dla  klas  I–III 
szkoły  podstawowej,  podręczników,  materiałów  edukacyjnych  lub  materiałów  ćwiczeniowych  dla  klas 
IV–VI szkoły podstawowej i podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla 
wszystkich  klas  gimnazjum.  Zmiana  będzie  wdrażana  stopniowo,  poczynając  od  2014  r.,  w  którym 
dotacja celowa będzie udzielana na wyposażenie szkół podstawowych w podręczniki do nauczania języka 
obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne do nauczania tego języka oraz materiały ćwiczeniowe dla 
klas I. W kolejnych latach dotacja obejmie następne klasy szkoły podstawowej i klasy gimnazjum;  
3)  nałożeniu  na  szkoły  podstawowe  i  gimnazja  obowiązku  zapewnienia  uczniom  bezpłatnego  dostępu  do 
podręczników,  materiałów  edukacyjnych  oraz  materiałów  ćwiczeniowych.  Zmiana  będzie  wdrażana 
sukcesywnie, począwszy od 2014 r. w odniesieniu do uczniów klasy I szkoły podstawowej. Egzemplarze 
podręczników  oraz  materiałów  edukacyjnych  będą  własnością  organu  prowadzącego  szkołę  i  będą 
wypożyczane  uczniom,  zaś  egzemplarze  materiałów  ćwiczeniowych  zostaną  przekazane  uczniom  bez 
obowiązku zwrotu po zakończeniu zajęć w danym roku szkolnym;  
4)  modyfikacji warunków dopuszczania do  użytku  szkolnego  podręczników  poprzez wprowadzenie zakazu 
zamieszczania  w  podręczniku  ćwiczeń,  zadań  i  poleceń  wymagających  wypełniania  w  egzemplarzu 
podręcznika,  tak  aby  mógł  on  być  przeznaczony  do  wieloletniego  użytku,  oraz zakazu zamieszczania 
w podręczniku odesłań i poleceń do dodatkowych, opracowanych przez określonego wydawcę materiałów 
dydaktycznych przeznaczonych dla ucznia;  
5)  wprowadzeniu wymogu, aby szkolny zestaw podręczników obejmował po jednym podręczniku do danego 
przedmiotu danej klasy (przewidziane są wyjątki od tej zasady);  
6)  umożliwieniu  rodzicom  wpływu  na  ustalanie  szkolnego  zestawu  podręczników  lub  materiałów 
edukacyjnych  poprzez  zobowiązanie  rady  pedagogicznej  do  zasięgnięcia  opinii  rady  rodziców  przed 
ustaleniem  zestawu  podręczników  lub  materiałów  edukacyjnych  oraz  materiałów  ćwiczeniowych 
obowiązujących w szkole; 
41 
 
 
7)  wprowadzeniu norm porządkujących praktyki marketingowe stosowane przez niektórych wydawców oraz 
podmioty  dokonujące  obrotu  podręcznikami  w  celu  nakłonienia  szkoły  do  wyboru konkretnego 
podręcznika, materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych, a także eliminujących sytuacje, 
w których nabycie podręcznika jest możliwe wyłącznie w pakiecie z innymi dodatkowymi materiałami 
dydaktycznymi, wbrew woli konsumenta. 
3.  Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?  
Poszczególne  kraje  członkowskie  OECD/UE  mają  w  tym  zakresie  własne,  zróżnicowane  rozwiązania. 
W większości krajów UE uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów (lower secondary schools) mają zapewniony 
bezpłatny dostęp do podręczników, które są kupowane ze środków publicznych (budżet państwa, budżety organów 
prowadzących  szkoły),  a  ich  dysponentem  są  szkoły.  Systemy  zapewniania  uczniom  dostępu  do  bezpłatnych 
podręczników  są  bardzo  zróżnicowane,  począwszy  od  centralnych  zakupów  zamówionych  przez  szkoły 
podręczników (np. Słowacja, Chorwacja), poprzez zdecentralizowane systemy zakupu podręczników przez organy 
prowadzące lub szkoły (np. niektóre landy w Niemczech, Finlandia, Czechy, Anglia, Irlandia Północna). Podobne 
zróżnicowanie występuje, jeżeli chodzi o dopuszczanie podręczników do użytku szkolnego. W Finlandii, Wielkiej 
Brytanii nie dopuszcza się podręczników do użytku szkolnego – o wyborze podręcznika decydują nauczyciele wraz 
z dyrektorami szkół. Podobnie w niektórych krajach związkowych RFN, gdzie wymagane jest jedynie oświadczenie 
wydawcy, że dany podręcznik jest zgodny z podstawą programową i konstytucją. Z drugiej strony są kraje, gdzie 
obowiązuje system dopuszczania podręczników, wśród nich są: Włochy, Chorwacja, Czechy, Słowacja. 
4.  Podmioty, na które oddziałuje projekt 
Grupa 
Wielkość 
Źródło danych  
Oddziaływanie 
Minister właściwy 

 
Minister Edukacji 
do spraw oświaty 
Narodowej: będzie 
i wychowania 
zapewniał bezpłatny 
dostęp do podręczników 
do kształcenia 
zintegrowanego w klasach 
I–III szkoły podstawowej  
 
Wydawcy 
80, w tym 13 podmiotów  MEN 
Konieczność 
podręczników 
wydających podręczniki 
uwzględniania w planach 
szkolnych 
do kształcenia 
wydawniczych w 
zintegrowanego w 
szczególności efektu 
klasach I–III, z czego 3 – 
podręcznika 
tylko podręczniki do 
opracowanego przez 
kształcenia 
Ministerstwo Edukacji 
zintegrowanego  
Narodowej 
Podmioty zajmujące  2 510 (6 700 miejsc 
Łukasz Gołębiewski, Kuba Farłow  Zmniejszenie wartości 
się sprzedażą i 
pracy)  
„Rynek książki w Polsce 2008”; 
rynku podręczników 
dystrybucją nowych  oraz 230 hurtowni 
Instytut Książki „Rynek książki w 
podręczników,  
książek 
Polsce 2012” 
w tym hurtownie 
książek 
Rodzice uczniów 
Rodzice ok. 4,6 mln 
SIO/GUS 
Zmniejszenie kosztów 
uczniów szkół dla dzieci 
utrzymania rodzin 
i młodzieży 
Nauczyciele 
650 tys. nauczycieli 
SIO 
Realizacja wyboru 
 
podręczników dla ucznia 
oraz materiałów 
edukacyjnych, zgodnie 
z nowymi zasadami 
42 
 
 
Szkoły 
Ponad 28 tys. szkół dla 
SIO 
Wprowadzenie szkolnych 
dzieci i młodzieży 
zestawów podręczników 
z jednym podręcznikiem 
do danego przedmiotu 
Rzeczoznawcy 
350 
MEN 
Zmiana zasad 
opiniujący 
dopuszczania 
podręczniki  
podręczników do użytku 
szkolnego 
5.  Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji 
Raport z konsultacji w załączniku. 
6.   Wpływ na sektor finansów publicznych 
(ceny stałe z 2014 r.) 
Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln zł] 










10 
Łącznie  
(0–10) 
Dochody ogółem 












budżet państwa 












JST 












pozostałe jednostki 












(oddzielnie) 
Wydatki ogółem 
33 
234 
247 
291 
336 
342 
359 
395 
392 
339 
261 
3 228 
budżet państwa* 
33 
234 
247 
291 
336 
342 
359 
395 
392 
339 
261 
3 228 
JST 












pozostałe jednostki 












(oddzielnie) 
Saldo ogółem
-33 
-234 
-247 
-291 
-336 
-343 
-359 
-395 
-392 
-339 
-261 
-3 228 
 
budżet państwa 
-33 
-234 
-247 
-291 
-336 
-343 
-359 
-395 
-392 
-339 
-261 
-3 228 
JST 












pozostałe jednostki 












(oddzielnie) 
* oszczędności w ramach programu „Wyprawka szkolna” wpisano do wydatków budżetu państwa ze znakiem ujemnym 
Budżet  państwa.  Minister Edukacji Narodowej w ramach rezerwy celowej pozycja 26 „Środki  na  zadania 
w zakresie  wyrównywania  szans  edukacyjnych  dzieci  i  młodzieży  oraz  6.000  tys.  zł  na  zadania  związane 
Źródła 
z bezpieczną  i  przyjazną  szkołą”  posiada  łącznie  800  mln  zł.  Z  tego  po  zabezpieczeniu  środków  na  stypendia 
finansowania   szkolne  i  inne  działania  do  tej  pory  realizowane  przez  MEN  (w tym wyprawka szkolna dla dzieci 
niepełnosprawnych), na zakup podręczników pozostanie docelowo kwota ok. 341 mln zł. Szczegółowe rozliczenie 
rezerwy celowej poz. 26 przedstawia poniższa tabela: 
43 
 
 
Rok
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
Wysokość rezerwy celowej 
poz. 26 
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
800,0
Wydatki związane z projektem 
niniejszej ustawy
61,8
289,6
316,0
353,2
387,6
391,9
409,2
446,1
444,0
390,0
311,7
Wydatki na "Wyprawkę 
szkolną" - docelowo tylko dla 
158,0
65,0
40,0
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
uczniów niepełnosprawnych
Wydatki na stypendia i zasiłki 
szkolne
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
404,0
Wydatki na pozostałe działania 
finansowane z rezerwy
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
Wydatki na zadania związane z 
bezpieczną i przyjazną szkołą
6,0
6,0
6,0
6,0
6,0
6,0
6,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Bilans środków rezerwy 
150,2
celowej poz. 26 
15,4
14,0
-18,2 
-52,6 
-56,9 
-74,2 
-105,1 
-103,0 
-49,0 
29,3
 
Przejściowo,  w  latach  2017–2023,  konieczne  będzie  zapewnienie  finansowania  rozwiązań  przewidzianych 
w projekcie ustawy z budżetu państwa poza środkami z rezerwy celowej poz. 26. Związane jest to z wdrażaniem 
reformy obowiązku szkolnego i efektem zwiększonej liczby dzieci w klasach IV–VI szkół podstawowych oraz, 
później, w klasach I–III gimnazjów, gdzie wydatki budżetu państwa będą, w przeliczeniu na ucznia, wyższe niż 
w klasach I–III szkół podstawowych. Łącznie w latach 2017–2023 przewiduje się, że budżet państwa przeznaczy 
na  finansowanie  rozwiązań przewidzianych  w  projekcie  ustawy  ok.  459  mln  zł  (średnio  ok.  66  mln  zł  rocznie 
w latach 2017–2023)  ponad  wysokość  środków  przewidzianych  w  rezerwie  celowej  poz.  26.  Obecna  wysokość 
środków zaplanowanych w rezerwie celowej poz. 26 będzie wystarczająca ponownie od 2024 r. 
Dodatkowe 
Główne założenie: wartości finansowe pokazane są w cenach z 2014 r. 
informacje, 
 
w tym 
Wpływ  na  budżet  państwa  –  rozwiązania  dla  klas  I–III  szkół  podstawowych  w zakresie zapewnienia 
wskazanie 
podręcznika dla klas I–III przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. 
źródeł 
 
danych i 
Szacując koszty opracowania, wydania i dystrybucji podręcznika przez MEN dla klas I–III, założono, że trwałość 
przyjętych 
podręcznika  wynosi  3  lata.  Jeśli  liczba  uczniów  w  danym  roku  jest  większa  niż  w  poprzednim,  założono 
do obliczeń 
konieczność  dodruku  podręczników.  Jeżeli  natomiast  w  danym  roku  liczba  uczniów  jest  mniejsza  niż  liczba 
założeń 
podręczników, którymi dysponuje szkoła, nadmiar podręczników jest przechowywany w magazynie (w bibliotece 
szkolnej), tak aby w kolejnych latach mogły z nich skorzystać kolejni uczniowie. Założono dodatkowo, że pewna 
część  uczniów  klas  I–III  nie  zwróci  podręczników  w  stanie  umożliwiającym  ich  ponowne  wypożyczenie 
kolejnym uczniom.  
 
Dostarczenie  podręcznika  przez  ministra  zmniejszy  wydatki  ponoszone  w  ramach  programu  rządowego 
„Wyprawka szkolna”. Uczniowie klas I–III, spełniający kryteria dochodowe określone w ustawie o świadczeniach 
rodzinnych,  oraz  do  5%  uczniów  niespełniających  tych  kryteriów,  byliby  objęci  programem  w  postaci 
dofinansowania  do  zakupu podręcznika  w  wysokości  225  zł.  Po  wprowadzeniu  proponowanych  rozwiązań  nie 
będą  już  musieli  uzyskiwać  dofinansowania.  Wyjątek,  ze  względu  na  przewidziany  harmonogram  wdrażania, 
będzie dotyczył wyprawki szkolnej dla dzieci klas II i III szkół podstawowych w 2014 r. i dzieci klas III szkół 
podstawowych w 2015 r. 
 
Łączny efekt kosztów opracowania, wydania i dystrybucji podręcznika przez MEN, zmniejszonych wydatków na 
program  rządowy  „Wyprawka  szkolna”  przedstawia  poniższa  tabela  (wartość  ujemna  –  negatywny  wpływ  na 
budżet państwa). 
 
 
 
 
 
 
44 
 
 
 w mln zł 
Opracowanie, 
Program 
wydanie 
rządowy 
Rok 
i dystrybucja 
RAZEM 
podręcznika  „Wyprawka 
szkolna” 
przez MEN  
2014 
-17,1  
28,5  
11,4  
2015 
-23,8  
55,5  
31,8  
2016 
-23,1  
69,3  
46,2  
2017 
-13,1  
62,5  
49,4  
2018 
-12,6  
51,4  
38,7  
2019 
-15,9  
50,0  
34,2  
2020 
-16,1  
50,6  
34,6  
2021 
-13,4  
51,4  
38,0  
2022 
-13,7  
52,0  
38,3  
2023 
-13,3  
51,2  
37,9  
2024 
-12,9  
50,3  
37,4  
 
Łączny  efekt  dla  budżetu  państwa  jest  dodatni,  głównie  z  powodu  oszczędności  w  programie  rządowym 
„Wyprawka szkolna”. 
 
Wpływ  na  budżet  państwa  –  rozwiązania  dla  uczniów  szkół  podstawowych  oraz gimnazjów w  zakresie 
udzielania  dotacji  organom  prowadzącym  na  sfinansowanie  zakupu  podręczników, materiałów 
edukacyjnych innych niż podręcznik oraz materiałów ćwiczeniowych 
 
Projekt  ustawy  zakłada  sfinansowanie z dotacji celowej  wyposażenia  uczniów  klas I–III  szkół  podstawowych 
w materiały ćwiczeniowe oraz podręcznik do nauczania języka obcego nowożytnego, a dla uczniów klas IV–VI 
szkół podstawowych i gimnazjów w podręczniki, materiały edukacyjne oraz materiały ćwiczeniowe. 
 
Dotacja będzie udzielana do wysokości następujących kwot na ucznia szkoły prowadzonej lub dotowanej przez 
jednostkę samorządu terytorialnego: 
 
1)  klas I–III szkół podstawowych w podręcznik do nauczania języka obcego nowożytnego – do wysokości 25 zł 
oraz materiały ćwiczeniowe do wysokości 50 zł; 
2)  klas IV–VI szkół podstawowych w podręczniki lub materiały edukacyjne – do wysokości 140 zł oraz materiały 
ćwiczeniowe do wysokości 25 zł;  
3)  gimnazjów  w  podręczniki  lub  materiały  edukacyjne  –  do  wysokości  250  zł  oraz  materiały  ćwiczeniowe  do 
wysokości 25 zł. 
Harmonogram wprowadzania dotacji przedstawia tabela poniżej: 
45 
 
strony : 1 ... 13 . [ 14 ] . 15 ... 20 ... 30 ... 35

Dokumenty związane z tym projektem:



Eksperci egospodarka.pl

1 1 1

Akty prawne

Rok NR Pozycja

Najnowsze akty prawne

Dziennik Ustaw z 2017 r. pozycja:
1900, 1899, 1898, 1897, 1896, 1895, 1894, 1893, 1892

Monitor Polski z 2017 r. pozycja:
938, 937, 936, 935, 934, 933, 932, 931, 930

Wzory dokumentów

Bezpłatne wzory dokumentów i formularzy.
Wyszukaj i pobierz za darmo: