Rządowy projekt ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

– 160 – 
2.  Zarządzenia  dotyczące  Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego,  wydane  na 
podstawie: 
1) 
art. 9 ust. 4, art. 19 ust. 3, art. 20 ust. 1 i 2, art. 35 ust. 7, art. 38, art. 48 ust. 6, art. 70 
ust. 2, art.  71 ust.  2, art.  82 ust.  3, art.  85a ust.  2, art.  116 ust.  3 oraz art.  125 ust.  3 
ustawy, o  której mowa w  art.  246,  zachowują  moc  do  dnia  wejścia  życie  zarządzeń 
wydanych na podstawie art. 8 ust. 3, art. 13 ust. 4, art. 14 ust. 2 i 3, art. 28 ust. 5, art. 14 
ust. 5, art. 44 ust. 7, art. 79 ust. 7, art. 83 ust. 2, art. 89 ust. 3, art. 92 ust. 2, art. 127 ust. 9 
oraz art. 151 ust. 7 niniejszej ustawy, 
2) 
art. 35 ust.  8 i  9  ustawy, o  której mowa w  art.  246,  stosuje  się,  w  zakresie 
nieuregulowanym niniejszą ustawą, do dnia wejścia w życie zarządzenia wydanego na 
podstawie art. 28 ust. 6 niniejszej ustawy, 
3) 
art.  40 ust.  3 ustawy, o  której mowa w  art.  246,  stosuje  się  do  dnia  wejścia  w  życie 
zarządzeń wydanych na podstawie art. 37 ust. 7 i 8 oraz art. 38 ust. 2 niniejszej ustawy, 
4) 
art. 110 ust.  3  ustawy, o  której mowa w  art.  246,  stosuje  się  do  dnia  wejścia  w  życie 
rozporządzeń wydanych na podstawie art. 116 ust. 6 i art. 120 ust. 6 niniejszej ustawy 
– nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie. 
3. Zarządzenia, decyzje i upoważnienia wydane przez Szefa ABW na podstawie art. 19 
ust. 1 i 2, art. 20 ust. 4 i art. 47 ust. 2 ustawy, o której mowa w art. 246, stosuje się do czasu 
wydania nowych zarządzeń, decyzji i upoważnień na podstawie art. 13 ust. 2 i 3, art. 14 ust. 4 
i art. 42 ust. 5 niniejszej ustawy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia jej wejścia 
w życie. 
Art. 243.  Przepis  art.  105a  ust.  3  ustawy,  o  której mowa  w  art.  232  niniejszej ustawy, 
stosuje  się  do  funkcjonariuszy,  którzy  zostali  przyjęci  do  służby  w  CBA,  od  dnia  wejścia 
w życie niniejszej ustawy. 
Art. 244.  1.  Funkcjonariuszowi zwolnionemu na podstawie  art.  230 ust.  1,  3 lub  4 
ustawy wymienionej w art. 246, który nie złożył skargi do sądu administracyjnego na decyzję 
o  wypowiedzeniu  stosunku  służbowego,  a  którego  stosunek  służbowy  uległ  rozwiązaniu 
w terminie jednego miesiąca, do okresu służby dolicza się 5 miesięcy dla celów związanych 
z naliczaniem wysługi lat służby. 
2.  Funkcjonariuszowi zwolnionemu na podstawie  art.  230 ust.  1,  3 lub  4  ustawy 
wymienionej  w  art.  246, który do dnia 12  sierpnia 2004  r.  złożył  podanie  o  ponowne 
przyjęcie do służby lub złożył skargę do sądu administracyjnego na decyzję o wypowiedzeniu 
– 161 – 
stosunku  służbowego,  okres  pozostawania  poza  służbą  w  wymiarze  nieprzekraczającym 
okresu  od  dnia  zwolnienia  ze  służby  do  dnia  uprawomocnienia  się  wyroku  sądu 
administracyjnego uchylającego rozkaz o zwolnieniu funkcjonariusza ze służby albo do dnia 
ponownego przyjęcia do służby traktuje się jako okres równorzędny ze służbą w ABW dla 
celów związanych z naliczaniem wysługi lat służby. 
3. Przepisy  ust. 2  nie naruszają skutków korzystnego dla  funkcjonariusza zwolnionego 
na podstawie  art.  230 ust.  1,  3 lub  4  ustawy wymienionej  w  art.  246,  orzeczenia  sądu 
administracyjnego wydanego przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. 
4. Doliczenie okresów, o których mowa w ust. 1 lub 2, do wysługi lat służby następuje 
na wniosek funkcjonariusza. 
5.  Przepisy  ust.  1 i  2  nie  stanowią  podstawy  dochodzenia  przez  funkcjonariuszy 
zwolnionych na podstawie  art.  230 ust.  1,  3 lub  4  ustawy wymienionej  w  art.  246,  wypłaty 
uposażeń oraz innych roszczeń finansowych związanych ze zwolnieniem. 
Art. 245. Znosi się Kolegium do Spraw Służb Specjalnych. 
Art. 246.  Traci moc ustawa  z  dnia 24  maja 2002  r.  o  Agencji  Bezpieczeństwa 
Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.). 
Art. 247.  Ustawa wchodzi  w  życie  z  pierwszym  dniem  miesiąca  następującego  po 
miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia jej ogłoszenia. 
                                                 
23)  Zmiany  tekstu  jednolitego  wymienionej  ustawy  zostały  ogłoszone  w  Dz. U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 
i Nr 238, poz. 1578, z 2011 r. Nr 53, poz. 273, Nr 84, poz. 455, Nr 117, poz. 677 i Nr 230, poz. 1371, 
z 2012 r. poz. 627 i 908 oraz z 2013 r. poz. 628, 675, 1247 i 1351. 
 
03/44rch 
UZASADNIENIE 
 
 
I.  Punkt  wyjścia  do  zmian  i  główne  założenia  reformy  systemu  cywilnych  służb 
specjalnych 
Projektowana ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest rezultatem założeń 
reformy  systemu  służb  specjalnych  Rzeczypospolitej  Polskiej,  przedstawionych na 
forum Kolegium do Spraw Służb Specjalnych na posiedzeniu w dniu 29 maja 2013 r. 
Podstawą  tych  założeń  stała  się  analiza  działania  organów  administracji  rządowej 
przeprowadzona  w  efekcie  wydarzeń  związanych  z  tzw.  sprawą  „Amber  Gold” 
z 2012 r., która była punktem wyjścia do dyskusji na temat zmian w systemie cywilnych 
służb  specjalnych.  Okazało  się  wówczas,  że  kompetencje  Agencji  Bezpieczeństwa 
Wewnętrznego  (zwanej  dalej  „ABW”)  i  Policji  nie  są  precyzyjnie  określone 
i w znacznej  mierze  się  pokrywają,  przez  co  nie  można  było  wskazać  służby 
jednoznacznie  odpowiedzialnej  za  rozpoznanie  i  podjęcie  działań  wobec  zagrożenia, 
które się wówczas pojawiło. ABW, tak samo jak Policja, była zorientowana na działania 
śledcze  i  nie  realizowała  zadowalająco  właściwego  dla  służby  specjalnej  obowiązku 
wczesnego  rozpoznawania  i  informowania  o  zagrożeniach.  Problemem  okazał  się  też 
brak  mechanizmu  bieżącej  koordynacji  działań  Policji  podległej  ministrowi 
właściwemu do spraw wewnętrznych i ABW, której szef ministrowi temu nie podlega. 
Założenia tej reformy obejmują następujące główne obszary zmian: 
1.  Kompetencje 
Zakres  kompetencji  trzech  służb  zajmujących  się  zwalczaniem  najpoważniejszej 
przestępczości  gospodarczej  –  Policji,  Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego  oraz 
Centralnego Biura Antykorupcyjnego – powinien zostać na tyle precyzyjnie określony, 
aby odpowiedzialność tych służb za ściganie poszczególnych rodzajów przestępstw nie 
budziła  wątpliwości.  Pozwoli  to  na  bardziej  racjonalne  wydawanie  środków 
budżetowych, a  zarazem  będzie  zapobiegać  sytuacjom,  w  których  służby  prowadzą 
niepotrzebnie  działania  w  tych  samych  sprawach,  podczas  gdy  inne  ważne  kwestie 
pozostają poza obszarem ich zainteresowania. 
ABW  ma  stać  się  służbą  wyspecjalizowaną  w  przeciwdziałaniu  zagrożeniom 
terrorystycznym, w kontrwywiadzie i w ochronie informacji niejawnych. Ponadto ABW 
będzie odpowiedzialna za ściganie najpoważniejszych przestępstw przeciwko interesom 
ekonomicznym  państwa,  to  znaczy  przestępstw  zagrażających  Skarbowi  Państwa 
powstaniem  uszczerbku  w  wysokości  co  najmniej  16  mln  zł  (taka  wielkość  została 
zdefiniowana w Kodeksie karnym skarbowym jako znamię przestępstw skierowanych 
przeciwko istotnym interesom finansowym państwa polskiego). Wzmocniony zostanie 
pion informacyjny ABW nastawiony na wczesne rozpoznawanie zagrożeń. 
Policja,  a  w  szczególności  wzmocnione  Centralne  Biuro  Śledcze  (CBŚ),  przejmie  od 
ABW  realizację  zadań  związanych  ze  zwalczaniem  poważnych  przestępstw 
kryminalnych,  w  tym  handlu  narkotykami  i  działalności  zorganizowanych grup 
przestępczych,  a  także  tych  przestępstw  gospodarczych,  które  nie  znajdą  się  w  nowo 
zakreślonym obszarze zainteresowań ABW. ABW prowadzi obecnie ok. 200 śledztw, po 
zmianach  w  kompetencji  służby  pozostanie  mniej  niż  połowa,  a  przekazanie 
pozostałych  uwolni  siły  i  środki,  które  będzie  można  przeznaczyć  na  wzmocnienie 
najważniejszych kierunków działania służby. 
Centralne  Biuro  Antykorupcyjne  będzie  wiodącą  służbą  odpowiedzialną  za  ściganie 
najpoważniejszych,  zagrażających  państwu  przestępstw  korupcyjnych i przejmie od 
ABW zadanie ścigania tych przestępstw, których głównym znamieniem jest korupcja. 
2.  Podporządkowanie 
Fundamentalnym  założeniem  jest,  że  minister  właściwy  do  spraw  wewnętrznych 
powinien  ponosić  odpowiedzialność  za  cały  sektor  bezpieczeństwa  wewnętrznego 
państwa. W związku z tym minister właściwy do spraw wewnętrznych powinien objąć 
nadzór nad funkcjonowaniem ABW, co umożliwi mu bieżącą organizację współpracy 
wszystkich  służb  działających  w  obszarze  bezpieczeństwa  wewnętrznego  oraz 
racjonalne wykorzystanie środków budżetowych w tym sektorze. 
Zgodnie  z  tym  założeniem ABW  podlegać  będzie  ministrowi  właściwemu  do  spraw 
wewnętrznych,  natomiast  Agencja  Wywiadu  i  Centralne  Biuro  Antykorupcyjne 
pozostaną  w  gestii  bezpośredniego  nadzoru  Prezesa  Rady  Ministrów. Pozostawienie 
Agencji Wywiadu pod bezpośrednim nadzorem Prezesa Rady Ministrów wynika z jej 
ponadresortowego  charakteru  funkcjonalnego  i  wykonywania  zadań  dla  różnych 
organów państwa. 
3. Koordynacja 
Istotnym  elementem  reformy  jest  też  projektowany nowy skuteczniejszy mechanizm 
bieżącej  koordynacji  działań  służb,  którym  ma  stać  się  Komitet  Rady  Ministrów 
ds. Bezpieczeństwa  Państwa,  utworzony  zarządzeniem  Prezesa  Rady  Ministrów  – 
2 
w analogicznym  trybie  utworzono  Stały  Komitet  Rady  Ministrów  i  Komitet Rady 
Ministrów  ds.  Cyfryzacji.  Komitet  będzie  niewielkim  pomocniczym  organem 
wewnątrzrządowym  złożonym  z  przedstawicieli  resortów  nadzorujących  służby  oraz 
bezpośrednio zainteresowanych  wynikami ich pracy – Szefa Kancelarii Prezesa Rady 
Ministrów, Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, 
ministra właściwego do spraw zagranicznych, ministra właściwego do spraw finansów 
publicznych,  ministra  właściwego  do  spraw  instytucji  finansowych,  ministra 
właściwego do spraw sprawiedliwości  – i będzie forum inicjowania, przygotowywania 
i  uzgadniania  rozstrzygnięć  albo  stanowisk Prezesa Rady Ministrów w sprawach 
dotyczących  działalności  służb  specjalnych.  W  tej  sytuacji  zbędne  będzie  istnienie 
organów,  które  do  tej  pory  miały  odpowiadać  za  koordynację  służb  –  Kolegium do 
Spraw Służb Specjalnych i ministra odpowiadającego za koordynację służb specjalnych 
– przepisy dot. tych organów zostaną uchylone w ramach projektowanej ustawy. 
Planuje  się  także  utworzenie  Komisji  Kontroli  Służb  Specjalnych, której zadaniem 
będzie  zagwarantowanie  profesjonalnej  cywilnej  kontroli  działalności  służb 
specjalnych. 
Wobec stworzenia nowego mechanizmu koordynacji i rezygnacji z instytucji ministra 
odpowiadającego za koordynację służb specjalnych niezbędne będzie dokonanie zmian 
w  zakresie  umocowania  Ministra  Obrony  Narodowej  w  ramach  nadzoru  nad  Służbą 
Kontrwywiadu  Wojskowego  i  Służbą  Wywiadu  Wojskowego,  co  znalazło 
odzwierciedlenie w stosownych przepisach zmieniających projektu ustawy dotyczących 
ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r. poz. 392, z późn. 
zm.). 
 
II. 
Aktualny stan prawny i uzasadnienie wybranej koncepcji legislacyjnej 
Działalność  ABW  reguluje  obecnie  ustawa  z  dnia  24  maja  2002  r.  o  Agencji 
Bezpieczeństwa  Wewnętrznego  oraz  Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. Nr 29, 
poz. 154, z późn. zm.), zwana dalej „ustawą z 2002 r.”, wraz z aktami wykonawczymi 
wydanymi na jej podstawie (w tym ponad 40 rozporządzeniami). Należy jednak mieć na 
uwadze  fakt,  że  ustawa  ta  reguluje  łącznie  działalność  ABW  i  AW,  zatem  zakres 
projektowanej  reformy  systemu  służb  specjalnych  (przede  wszystkim  dotyczy  to 
planowanego  podporządkowania  ABW  ministrowi  właściwemu  do  spraw 
wewnętrznych, korekty jej zadań, a także specyfiki działalności obu Agencji) uzasadnia 
3