Rządowy projekt ustawy o Agencji Wywiadu

zadaniach AW  wynika  ze  specyfiki  tej  służby.  Kwestia  ta  została  odmiennie 
potraktowana w projekcie ustawy o ABW.  
3)  Kolejną  proponowaną  zmianą  jest  ujednolicenie  terminu  przedstawiania  rocznego 
sprawozdania z działalności we wszystkich służbach specjalnych. W tej chwili Szef 
AW i  Szef  Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego  przedstawiają  swoje 
sprawozdania do 31  stycznia,  natomiast  Szefowie  Służby  Wywiadu  Wojskowego, 
Służby  Kontrwywiadu  Wojskowego  i  Centralnego Biura Antykorupcyjnego do 
31 marca.  Proponuje  się,  aby  terminem  obowiązującym  wszystkich  szefów  był 
31 marca. 
4)  Dotychczasowy art. 18, ustanawiający  zasady  przekazywania  przez  Szefa  AW 
informacji  innym  organom,  został  przeniesiony  z  rozdziału „Organizacja  Agencji 
Bezpieczeństwa  Wewnętrznego  oraz  Agencji  Wywiadu”  do  rozdziału 
z postanowieniami ogólnymi oznaczonego  jako  art.  5.  Zostały  w  nim 
zaproponowane zmiany polegające na: 
–  nadaniu Szefowi AW kompetencji do podejmowania decyzji o przekazywaniu 
informacji  innym  organom,  jeżeli  informacje  te  dotyczą  spraw  objętych 
zakresem  działania  danego  organu,  bez  uzyskiwania  każdorazowej  zgody 
Prezesa Rady Ministrów; ma to na celu usprawnienie i przyspieszenie obiegu 
informacji  mogących  mieć  istotne  znaczenie  dla  bezpieczeństwa  lub 
międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej, 
–  dodaniu  możliwości  przekazywania  informacji  przez  Szefa  AW  także 
bezpośrednio  osobom  upoważnionym  przez  Prezydenta  RP,  Prezesa  Rady 
Ministrów  lub  inne  organy,  co  ma  istotne  znaczenie  w  razie  konieczności 
przekazania ważnych informacji, w przypadku gdy Prezydent RP, Prezes Rady 
Ministrów lub inny organ jest nieobecny, np. w  związku z przebywaniem poza 
granicami państwa, 
–  ograniczeniu  możliwości  żądania  od  Szefa  AW  niektórych  kategorii  informacji 
przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prezesa Rady Ministrów przez 
wyłączenie  informacji  o  osobach  udzielających  Agencji  pomocy 
w wykonywaniu  czynności  operacyjno-rozpoznawczych oraz informacji 
o szczegółowych  formach  i  zasadach  przeprowadzania  czynności  operacyjno- 
-rozpoznawczych oraz o stosowanych w związku z ich prowadzeniem środkach 
i metodach; jest to spowodowane szczególną wrażliwością tego typu informacji 
3 
 
i koniecznością  dołożenia  najwyższych  starań  w  celu  ich  ochrony  przed 
nieuprawnionym ujawnieniem. 
5)  W  kwestii  współpracy  zagranicznej  Szefa  AW  (dotychczasowy  art.  8)  dokonano 
oczywistego  doprecyzowania  możliwości  współpracy  również  z  organizacjami 
międzynarodowymi (art. 6 ust. 1 projektu). 
6)  W  ramach  współpracy  krajowej  (dotychczasowy  art.  41,  projektowany  art.  7) 
dodano przepis o  możliwości  ograniczenia  lub  odmowy  przekazania  informacji 
Szefowi AW w  określonych  przypadkach;  ponadto  dodano  niezbędną,  w  ocenie 
projektodawcy,  możliwość  przekazania  otrzymanych  przez  Szefa  AW  informacji 
również Szefowi ABW. 
7)  W projektowanym art. 8 wskazano, że działalność AW finansowana jest z budżetu 
państwa,  natomiast  koszty  realizacji  zadań,  w  zakresie  których  ze  względu  na 
wyłączenia  ich  jawności  nie  mogą  być  stosowane  przepisy  o  finansach 
publicznych,  rachunkowości  i  zamówieniach  publicznych,  są  finansowane 
z utworzonego na ten cel funduszu operacyjnego,  którego  szczegółowe  zasady 
tworzenia i gospodarowania określi Szef AW, w drodze zarządzenia. 
W ramach zmian w  systemie  nadzoru  i  koordynacji  działalności  służb  specjalnych 
proponuje  się  likwidację  Kolegium  do  Spraw  Służb  Specjalnych,  którego  dotyczyły 
przepisy  rozdziału  2  (dotychczasowe  art.  11–13) ustawy z dnia 24 maja 2002 r. 
o Agencji  Bezpieczeństwa  Wewnętrznego  oraz  Agencji  Wywiadu; przepisy art. 13 
ust. 1 i 8 tej ustawy przeniesiono do ustawy z dnia 4  września  1997  r.  o  działach 
administracji rządowej  (Dz.  U.  z  2007 r. Nr 65, poz. 437, z  późn.  zm.).  Zmiany 
w przedmiotowym  zakresie  przewidują  przepisy  zmieniające  zawarte  w  projekcie 
ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.  
Organizacja Agencji Wywiadu 
1)  W  przepisach  dotyczących  powołania  i  odwołania  Szefa  Agencji  Wywiadu  i  jego 
zastępców (dotychczasowy art. 14, projektowany art. 9) wprowadzono następujące 
zmiany: 
–  w  związku  z  likwidacją  Kolegium  do  Spraw  Służb  Specjalnych,  Prezes  Rady 
Ministrów, zwracając się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wyrażenie 
opinii w  sprawie  powołania  Szefa  AW,  załączać  będzie  opinię  Komisji  do 
Spraw Służb Specjalnych Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, 
4 
 
–  dodano przepis ust. 4 dotyczący odstąpienia od wymogu zasięgania opinii przy 
odwoływaniu  Szefa  AW  i  jego  zastępców  w  przypadku  rezygnacji 
z zajmowanego stanowiska złożonej przez Szefa AW lub jego zastępcę, a także 
w  przypadkach:  zrzeczenia  się  obywatelstwa  polskiego  lub  nabycia 
obywatelstwa innego państwa przez Szefa AW bądź skazania go prawomocnym 
wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. 
2)  W  przepisach  dotyczących  wymogów,  które  powinien  spełniać  Szef  AW 
(dotychczasowy art. 15, projektowany art. 10), wprowadzono konieczne 
i racjonalne, w opinii projektodawcy, zmiany polegające na: 
–  dodaniu wymogu posiadania przez kandydata na stanowisko Szefa AW 
wyższego  wykształcenia  na  poziomie  studiów  drugiego  stopnia  w  rozumieniu 
przepisów o szkolnictwie wyższym, 
–  doprecyzowaniu  wymogu  związanego  z  wyłączeniem  z  grona kandydatów na 
Szefa AW osoby, która była sędzią i uchybiła godności urzędu. 
3)  W celu ujednolicenia we wszystkich służbach specjalnych – w miarę możliwości – 
kwestii  przesłanek  odwołania  szefa  służby,  przesłanki  odwołania  Szefa  AW 
(dotychczasowy art. 16, projektowany art. 11) podzielono na obligatoryjne 
i fakultatywne (dotychczas wszystkie były fakultatywne). Ponadto doprecyzowano 
kwestię odwołania Szefa AW w następstwie skazania go prawomocnym wyrokiem 
za przestępstwo  przez  wskazanie,  że  chodzi  o  przestępstwo  ścigane  z  oskarżenia 
publicznego. 
4)  Ze  względu  na  szczególny  charakter  zadań  wykonywanych  przez  Agencję 
Wywiadu, w dotychczasowym art. 19, a projektowanym art. 13, dodano przepis 
dotyczący  możliwości  określenia  przez  Szefa  AW  szczególnego  sposobu 
postępowania przy finansowaniu czynności wykonywanych w celu realizacji zadań 
AW,  określonych  w  art.  3  ust.  1.  Z  uwagi  na  niejawny  charakter  działań  oraz 
specyficzne  zasady  funkcjonowania  AW,  jak  również  fakt  wykonywania  przez 
funkcjonariuszy  AW  szczególnych  rodzajów  czynności,  głównie poza granicami 
Rzeczypospolitej  Polskiej,  konieczne  jest  określenie  wyjątkowego  sposobu 
postępowania  przy  finansowaniu  tych  czynności,  a  zwłaszcza  czynności 
operacyjno-rozpoznawczych. Jednocześnie należy podkreślić, że wydatki związane 
z  czynnościami  wykonywanymi  w  celu  realizacji  zadań  AW,  przy  finansowaniu 
których  konieczne  będzie  przyjęcie  szczególnego  sposobu  postępowania,  będą 
5 
 
pokrywane  ze  środków  znajdujących  się  w  dyspozycji  AW  i  nie  spowodują 
dodatkowych  skutków  finansowych  dla  budżetu  państwa,  a  w  szczególności 
upoważnienie  Szefa  Agencji  Wywiadu  do  wydania  zarządzenia  wymienionego 
w tym przepisie nie  będzie  stanowiło  podstawy  żądania  przez  Szefa  AW 
przekazania jakichkolwiek nowych środków finansowych do budżetu AW. 
5)  W art. 13 ust. 6  dodano generalny  przepis  o  tym,  że  akty  prawne  wydane  przez 
Szefa  AW  nie  podlegają  ogłoszeniu,  niezależnie  od  tego,  czy  są  jawne,  czy  nie; 
propozycja  jest  zgodna  z  praktyką  powszechnie  stosowaną  przez  służby 
wywiadowcze na świecie.  
6)  W projektowanym art. 14 wprowadzono  regulacje  normujące  status  Agencji 
Wywiadu w  zakresie  obsługi  Szefa  AW  jako  urzędu  administracji  rządowej.  Tym 
samym określenie struktury tego urzędu przesądzi strukturę AW jako służby.  
7)  W projektowanym art. 15 (dotychczasowy art. 20a)  unormowano zasady 
zatrudniania pracowników w AW, wskazując, że w tym zakresie zastosowanie będą 
miały  przepisy  ustawy  z  dnia  16  września  1982  r.  o  pracownikach  urzędów 
państwowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 269). 
Uprawnienia funkcjonariuszy Agencji Wywiadu 
1)  W kwestii  uprawnień  funkcjonariuszy  AW  do  żądania  pomocy  lub  zwracania  się 
o pomoc w celu realizacji zadań (dotychczasowy art. 24) wprowadzono konieczne, 
jak się wydaje, przepisy dotyczące warunków i zasad korzystania z tych uprawnień, 
przez przeniesienie do projektowanego art. 17 przepisów rozporządzenia wydanego 
na podstawie art. 24 dotychczasowej ustawy, z odpowiednią  zmianą  ich  redakcji 
w celu nadania im waloru przepisów rangi ustawowej.  
2)  W  zakresie  stosowania  przez  Agencję  Wywiadu  środków  przymusu 
bezpośredniego  usunięto  w  dotychczasowym  art.  24a,  a  projektowanym  art.  18, 
prawo przeprowadzania przez funkcjonariuszy AW doprowadzenia; ratio legis 
przedmiotowej zmiany stanowi fakt, że funkcjonariusze AW nie realizują tego typu 
czynności. 
3)  W projektowanym art.  20  proponuje  się  przyznanie  i  wypłatę  odszkodowania  dla 
osób niebędących  funkcjonariuszami  AW  i które w czasie udzielania pomocy 
utraciły  życie  lub  poniosły  uszczerbek  na  zdrowiu  na  zasadach  określonych 
w projekcie  ustawy  o  świadczeniu  odszkodowawczym  przysługującym  w  razie 
wypadku  lub  choroby  pozostających  w  związku  ze  służbą.  W  przypadku 
6 
 
poniesienia  przez  te  osoby  szkody  w  mieniu  tym  osobom  przyznaje  się 
odszkodowanie  w  wysokości  ustalanej  na  podstawie  orzeczenia  rzeczoznawcy 
powołanego  przez  Szefa  AW.  Odszkodowanie  to  wypłacone  będzie  ze  środków 
budżetowych jednostki  organizacyjnej AW, która korzystała z pomocy tych osób 
przy wykonywaniu swoich zadań. 
4)  Wprowadzono  następujące  zmiany  w  katalogu  osób,  z  których  tajnej  współpracy 
nie może korzystać AW (dotychczasowy art. 37 ust. 1, projektowany art. 21 ust. 1): 
–  w pkt 4 dodano radców prawnych (na podstawie art. 1 ust. 27 projektu ustawy 
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny oraz 
niektórych innych ustaw), 
–  w pkt 9 zdefiniowano  w  sposób  precyzyjny  osoby,  które  dotychczas  określano 
w ustawie mianem dziennikarzy, przez wskazanie,  że  AW  nie  może  korzystać 
z tajnej  współpracy  osób  zajmujących  się  redagowaniem,  tworzeniem  lub 
przygotowywaniem  materiałów  prasowych,  pozostających  w stosunku pracy 
z redakcją w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. –  Prawo 
prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, z  późn.  zm.)  albo  zajmujących  się  taką 
działalnością  na  rzecz  i  z  upoważnienia  tej  redakcji  na  podstawie  umowy 
o dzieło lub umowy zlecenia. 
W art. 21 ust. 2 wskazano, że Szef AW, w celu realizacji zadań AW, może wydać 
zgodę  na  korzystanie  z  tajnej  współpracy  z  osobami, o których mowa w ust. 1 
pkt 7–9,  jeżeli  jest  to  uzasadnione  względami  bezpieczeństwa  państwa,  po 
uzyskaniu zgody Prezesa Rady Ministrów. Zdaniem projektodawców zgoda ta  nie 
narusza zasady proporcjonalności, która jest wyrażona w art. 31 ust. 3 Konstytucji 
RP.  
Ograniczenie korzystania z wolności i praw obywatelskich, wynikające z realizacji 
przez AW zadania ochrony  wykorzystywanych  przez  siebie  urządzeń  oraz 
obszarów i obiektów, a także osób przebywających na tych obszarach lub w tych 
obiektach (art. 26 ust. 1 pkt 4), w zakresie unormowanym w art. 26 ust. 2 projektu, 
czyni  zadość  wszelkim  konstytucyjnym  wymaganiom  w  zakresie ustanawiania 
przedmiotowych ograniczeń.  
5)  W  przepisach  dotyczących  posługiwania  się  dokumentami  legalizacyjnymi 
(dotychczasowy art. 35, projektowany art. 22) dodano możliwość posługiwania się 
nimi przez funkcjonariuszy uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno- 
7