Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

Zgodnie z projektowanym art. 16f ust. 5 – 8 ustawy o płatnościach Prezes ARR
prowadzi rejestr, do którego wpisuje zatwierdzonych pierwszych przetwórców oraz podmioty
wykonujące działalność w zakresie pierwszego przetwarzania poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, które złożyły wniosek o wpisanie do rejestru, dołączając do niego
dokument potwierdzający wykonywanie działalności w zakresie pierwszego przetwarzania
wydany przez właściwy organ państwa, w którym odbywa się to przetwarzanie.
Ww. rejestr będzie publikowany na stronie internetowej ARR oraz na stronie
internetowej ARiMR (projektowany art. 16f ust. 9 ustawy). Ponadto, zgodnie
z projektowanym art. 17 ust. 6 pkt 3 ustawy o płatnościach, wykaz podmiotów wpisanych do
rejestru będzie ogłaszany w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw
rynków rolnych.
Zamieszczenie rejestru na stronach internetowych obu agencji płatniczych (ARR
i ARiMR), jak również ogłoszenie wykazu podmiotów wpisanych do rejestru w drodze
obwieszczenia, ma zapewnić rolnikom i grupom producentów tytoniu jak najszerszy dostęp
do informacji o podmiotach znajdujących się w rejestrze. Informacja ta może bowiem mieć
wpływ na ich decyzje w zakresie wyboru przetwórców, z którymi zostaną zawarte umowy.
Dzięki uwzględnieniu w rejestrze podmiotów zagranicznych wyprodukowany
w Polsce surowiec tytoniowy sprzedawany zagranicznym przetwórcom będzie mógł zostać
objęty wsparciem. Jest to korzystne dla rolników, ponieważ oznacza to wzmożoną
konkurencję pomiędzy podmiotami skupującymi, co może przełożyć się na wyższe ceny
skupu.
Zgodnie z projektowanym art. 16g ust. 1 i 2 ustawy o płatnościach, w przypadku gdy
zatwierdzony pierwszy przetwórca surowca tytoniowego przestaje spełniać warunki
konieczne do uzyskania zatwierdzenia lub nie dopełnia nałożonych na niego obowiązków
informacyjnych, dyrektor oddziału terenowego ARR wydawałby decyzję o cofnięciu
zatwierdzenia, która podlegałaby natychmiastowemu wykonaniu.
Zgodnie z projektowanym art. 16g ust. 3 ustawy o płatnościach, podmiot, któremu
cofnięto zatwierdzenie, nadal wykonywałby prawa i obowiązki wynikające z zawartych
umów na uprawę tytoniu, ale nie miałby możliwości zawierania nowych umów. Podmiot ten
obowiązany byłby ponadto do wywiązania się z obowiązków informacyjnych, określonych
w projektowanym art. 16i ustawy o płatnościach.
Wymóg realizacji obowiązków wynikających z umów na uprawę tytoniu, również
w przypadku cofnięcia zatwierdzenia, ma na celu ochronę interesów rolników jako stron
12

umowy. Natomiast wymóg dopełnienia obowiązków informacyjnych wobec dyrektora
oddziału terenowego ARR ma na celu w szczególności umożliwienie przeprowadzenia
kontroli jakości dostarczonego surowca, co warunkuje objęcie tego surowca płatnością.
Obowiązki informacyjne pierwszego przetwórcy wobec dyrektora oddziału
terenowego ARR polegałyby na przekazywaniu informacji o planowanych terminach odbioru
surowca tytoniowego. Ponadto pierwsi przetwórcy są obowiązani do przekazywania
Prezesowi ARR informacji o wielkości dostaw surowca tytoniowego z danego roku zbioru,
średniej cenie ważonej za kilogram surowca tytoniowego oraz o wielkości zapasów surowca
tytoniowego, z podziałem na grupy odmian tytoniu.
Obowiązek przekazywania informacji o planowanych terminach odbioru surowca
tytoniowego ma na celu umożliwienie ARR przeprowadzenia sprawnej kontroli jakości
dostarczanego surowca tytoniowego (w szczególności przygotowanie planu kontroli
w punktach skupu). Natomiast pozostałe obowiązki informacyjne wynikają z konieczności
zebrania danych, które państwa członkowskie przekazują zgodnie z przepisami
rozporządzenia Komisji (WE) nr 2095/2005 z dnia 20 grudnia 2005 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2075/92 w odniesieniu do
przekazywania informacji dotyczących tytoniu (Dz. Urz. UE L 335 z 21.12.2005, str. 6,
z późn. zm.). Rozporządzenie to nakłada bowiem na państwa członkowskie obowiązek
przekazywania Komisji Europejskiej informacji umożliwiających monitorowanie rozwoju
sytuacji rynkowej w sektorze surowca tytoniowego, obejmujących m.in. wielkość dostaw,
średnie ceny skupu i wielkość zapasów zgromadzonych u pierwszych przetwórców.
Do 2009 r. wymagane informacje były pozyskiwane przez ARR na podstawie
regulacji zawartych w ustawie o organizacji rynków, dotyczących płatności do tytoniu
związanej z produkcją. Od 2010 r., z uwagi na całkowite odłączenie od produkcji płatności
w sektorze tytoniu, realizowana jest jedynie płatność uzupełniająca do tytoniu w formie
niezwiązanej z produkcją. W związku z tym część przepisów ustawy o organizacji rynków,
w tym przepisy nakładające na pierwszych przetwórców obowiązki informacyjne, została
uchylona.

Podmiot, któremu cofnięto zatwierdzenie, byłby wykreślany z rejestru prowadzonego
przez Prezesa ARiMR (projektowany art. 16g ust. 5 ustawy o płatnościach) i mógłby
ponownie ubiegać się o zatwierdzenie najwcześniej po upływie roku od dnia, w którym
decyzja o cofnięciu stała się ostateczna (projektowany art. 16g ust. 4 ustawy o płatnościach).
13

W projektowanym art. 16j ustawy o płatnościach ustanowiono przepisy dotyczące
punktów odbioru surowca tytoniowego, które mają umożliwić przeprowadzanie skutecznej
kontroli na miejscu jakości i ilości dostarczanego surowca tytoniowego, co z kolei jest
niezbędne dla zapewnienia prawidłowej realizacji wsparcia.
Zgodnie z projektowanym art. 16j ust. 1 ustawy o płatnościach, odbiór surowca
tytoniowego odbywałby się w zatwierdzonym punkcie odbioru w obecności upoważnionego
pracownika ARR. Przepis ten ma gwarantować obiektywną ocenę parametrów dostarczanego
surowca. O zatwierdzenie punktu mogą ubiegać się podmioty posiadające obiekty lub
pomieszczenia oraz urządzenia zapewniające prawidłowy odbiór i klasyfikację tytoniu
(projektowany art. 16j ust. 2 ustawy o płatnościach). Zatwierdzenia punktu dokonuje,
w drodze decyzji, na wniosek, dyrektor oddziału terenowego ARR właściwy ze względu na
miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy (projektowany art. 16j ust. 3 ustawy
o płatnościach).
Wniosek o zatwierdzenie punktu odbioru będzie miał, podobnie jak wniosek
o zatwierdzenie pierwszego przetwórcy, postać formularza opracowanego i udostępnionego
przez ARR. Składany byłby do dyrektora oddziału terenowego ARR właściwego ze względu
na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy. Wniosek zawierałby informacje
o położeniu obiektu lub pomieszczenia, w którym ma być prowadzony odbiór i klasyfikacja
surowca tytoniowego oraz o urządzeniach przeznaczonych do odbioru i klasyfikacji surowca
i ich rozmieszczeniu w obiekcie lub pomieszczeniu (projektowany art. 16j ust. 4 ustawy
o płatnościach).
Zgodnie z projektowanym art. 16j ust. 5 ustawy o płatnościach, do wniosku dołączany
byłby dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do obiektu lub pomieszczenia,
w którym ma być prowadzony odbiór i klasyfikacja surowca tytoniowego.
Informacje wymagane we wniosku oraz dołączane do niego dokumenty będą
niezbędne dla ustalenia, czy punkt odbioru surowca prowadzony przez wnioskodawcę spełnia
warunki konieczne do uzyskania zatwierdzenia.
Projektowany art. 16j ust. 6 ustawy o płatnościach stanowi, że dyrektor oddziału
terenowego ARR wydaje decyzję o zatwierdzeniu albo odmowie zatwierdzenia, w zależności
od tego, czy punkt odbioru spełnia warunki konieczne do uzyskania zatwierdzenia czy też nie.
Stosownie do projektowanego art. 16k ustawy o płatnościach, w przypadku gdy
zatwierdzony punkt odbioru surowca tytoniowego przestanie spełniać warunki konieczne do
14

uzyskania zatwierdzenia, dyrektor oddziału terenowego ARR wyda decyzję o cofnięciu
zatwierdzenia.
Należy zaznaczyć, że przyjęte rozwiązanie polegające na zatwierdzaniu pierwszych
przetwórców surowca tytoniowego i punktów odbioru tego surowca ma na celu zapewnienie
skutecznych mechanizmów wsparcia producentów tytoniu, a jednocześnie nie stanowi
nadmiernego obciążenia dla uczestników rynku, gdyż zostało opracowane na podstawie
sprawdzonych mechanizmów. Przyjęcie alternatywnego rozwiązania, tj. rezygnacja
z zatwierdzania przez dyrektorów oddziałów terenowych ARR pierwszych przetwórców oraz
punktów odbioru surowca tytoniowego i dopuszczenie jako podmiotów skupujących
wszystkich zainteresowanych bez żadnych ograniczeń, nie tylko utrudniałoby sprawną
i prawidłową realizację wsparcia, ale także spowodowałoby dodatkowe koszty dla ARR.
Zwiększone koszty wynikałyby z większej liczby podmiotów prowadzących skup surowca
tytoniowego, ponieważ w każdym z nich ARR musiałaby zapewnić obecność upoważnionego
pracownika w celu przeprowadzenia czynności poprzedzających wydanie zaświadczenia
potwierdzającego, że dana partia surowca tytoniowego spełnia wymagania dla objęcia
wsparciem określone przepisami.
Projektowany art. 16j ust. 7 ustawy o płatnościach określa sposób oznaczania partii
surowca tytoniowego. Natomiast, zgodnie z projektowanym art. 16j ust. 8 ustawy
o płatnościach, zaświadczenie potwierdzające dostarczenie partii spełniającego wymagania
jakościowe surowca tytoniowego wydawałby rolnikowi dyrektor oddziału terenowego ARR,
który wystawiałby ten dokument na podstawie danych udostępnionych przez pierwszego
przetwórcę surowca tytoniowego (art. 16j ust. 10 ustawy o płatnościach). Wykaz rolników,
którym wydano to zaświadczenie wraz z informacjami niezbędnymi dla obliczenia wysokości
przysługującej płatności Prezes ARR przekazywałby Prezesowi ARiMR do dnia 15 kwietnia
roku następującego po roku zbioru (projektowany art. 16j ust. 11 ustawy o płatnościach).
Konieczność przekazania wykazu wynika z podziału kompetencji między agencjami
w zakresie realizacji płatności do tytoniu (wypłata płatności leży w kompetencji ARiMR).
Termin przekazania został zaproponowany przy uwzględnieniu okresu skupu surowca
tytoniowego, który trwa od dnia 1 września roku zbioru do dnia 31 marca roku następującego
po roku zbioru.
W projekcie przewidziano zmianę brzmienia art. 19 ust. 6 ustawy o płatnościach,
który w brzmieniu obowiązującym obecnie stanowi, że decyzje w sprawie przyznania
płatności wydawane są od dnia określenia stawek płatności. Projekt zakłada, że, jeśli rolnik w
15

swoim wniosku ubiega się również o przyznanie płatności do tytoniu, decyzja w sprawie
przyznania płatności wydawana jest od dnia 15 kwietnia roku następującego po roku zbioru,
tj. od końcowej daty przekazania Prezesowi ARiMR wykazu rolników, którym wydano
zaświadczenie potwierdzające dostarczenie partii surowca tytoniowego spełniającego
wymagania jakościowe wraz z informacjami niezbędnymi dla obliczenia wysokości
przysługującej poszczególnym rolnikom płatności. Jednocześnie proponuje się dodanie art. 19
ust. 8 stanowiącego odstępstwo od przepisu ust. 7. Dotychczasowy obowiązek zawiadomienia
rolnika o przyczynach zwłoki w załatwieniu sprawy oraz wskazania nowego terminu jej
załatwienia, gdy do dnia 1 marca roku następującego po roku złożenia wniosku o płatności
nie wydano decyzji w tej sprawie (art. 19 ust. 7 ustawy o płatnościach), nie powinien mieć
zastosowania w przypadku niezałatwienia sprawy rolnika, który ubiega się o płatność do
tytoniu. Wyłączenie takie jest konieczne z uwagi na to, że załatwienie sprawy dotyczącej
przyznania płatności następuje w drodze jednej decyzji, natomiast skup surowca tytoniowego
odbywa się do dnia 31 marca roku następującego po roku zbioru (zgodnie z projektowanym
art. 7 ust. 2b pkt 3 lit. b ustawy o płatnościach jednym z warunków objęcia surowca
tytoniowego płatnością jest dostarczenie go pierwszemu przetwórcy do dnia 31 marca roku
następującego po roku zbioru).

W art. 1 pkt 11 lit. b i pkt 12 lit. a trzecie tiret projektu proponuje się dodanie
odpowiednio w art. 22 w ust. 1 pkt 1a i w art. 22a w ust. 1 pkt 1a ustawy o płatnościach, tj.
przepisów umożliwiających przyznanie płatności do tytoniu spadkobiercy lub następcy
prawnemu rolnika wnioskującego o płatność, o ile przejmie on zobowiązania wynikające
z umowy na uprawę tytoniu lub umowy kontraktacji zawartej przez spadkodawcę lub
poprzednika.

W art. 1 pkt 24 projektu ustawy proponuje się zmianę w art. 32 w ust. 1 ustawy
o płatnościach polegającą na dodaniu przepisów umożliwiających ARR przeprowadzanie
kontroli pierwszych przetwórców surowca tytoniowego i punktów odbioru surowca
w zakresie spełniania warunków koniecznych do uzyskania zatwierdzenia (czynności
kontrolne w ramach tych kontroli wykonywałyby, zgodnie z projektowanym art. 33 ust. 1
pkt 1 ustawy o płatnościach, osoby do tego upoważnione przez Prezesa ARR) oraz surowca
tytoniowego w zakresie spełniania wymogów jakościowych (czynności kontrolne w ramach
tych kontroli wykonywałby, zgodnie z projektowanym art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy
o płatnościach, osoby do tego upoważnione przez dyrektora oddziału terenowego ARR).
Powierzenie ww. zadań ARR związane jest z faktem, że wykonywała ona podobne zadania
16