Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

- -
4
sądowy poucza nieletniego, zobowiązując go do poddania się badaniu,
o którym mowa w § 1.
§ 3. W razie ustalenia obecności alkoholu lub innego środka użytego w celu
wprowadzenia się w stan odurzenia w organizmie nieletniego albo w
wypadku, o którym mowa w § 2, kurator może wystąpić do sądu
rodzinnego z wnioskiem o zmianę środka wychowawczego.
§ 4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, warunki i sposób
przeprowadzania badań na obecność alkoholu lub innego środka użytego w
celu wprowadzenia się w stan odurzenia w organizmie nieletniego oraz
procedury dokumentowania badań oraz sposoby weryfikacji wyników testu,
uwzględniając w szczególności cel stosowanego nadzoru kuratora
sądowego oraz potrzebę powstrzymania dalszego procesu demoralizacji
nieletniego.
Art. 70c. Przepisy art. 70a stosuje się odpowiednio do organizacji młodzieżowej lub innej
organizacji społecznej, zakładu pracy lub osoby godnej zaufania w wypadku
powierzenia im nadzoru nad nieletnim.
Art. 70d. § 1. Sędzia rodzinny przyznaje, na wniosek przedstawiciela organizacji
młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy lub osoby
godnej zaufania, którym powierzono sprawowanie nadzoru, miesięczny
ryczałt z tytułu zwrotu kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanym
nadzorem, płatny do 20 dnia każdego miesiąca.
§ 2. Ryczałt za sprawowanie jednego nadzoru wynosi od 2% do 4% kwoty
bazowej ustalonej dla kuratorów zawodowych na podstawie przepisów
o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej.
Art. 70e. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb
wykonywania nadzoru nad nieletnim, szczegółowy sposób wykonywania
obowiązków i uprawnień przez kuratorów sądowych w zakresie sprawowania
nadzoru, kontrolowania wykonania przez nieletniego nałożonych na niego
obowiązków określonego postępowania, jak również kontrolowania obowiązków,
o których mowa w art. 7 § 1, nałożonych na rodziców lub opiekuna nieletniego, a
także szczegółowy sposób wykonywania obowiązków i
uprawnień przez
organizacje młodzieżowe lub inne organizacje społeczne, zakłady pracy albo
osoby godne zaufania, którym powierzono sprawowanie nadzoru, mając na
- -
5
względzie dobór właściwych metod wychowania resocjalizacyjnego wobec
nieletniego, prawidłowe wypełnianie przez rodziców lub opiekuna nieletniego
nałożonych na nich obowiązków oraz sprawność i
cele prowadzonego
postępowania wykonawczego.";
5) po art. 90 dodaje się art. 90a-90c w brzmieniu:
"Art. 90a. § 1. Dyrektor zakładu poprawczego może umieścić nieletniego na czas określony
w hostelu, jeżeli jest to uzasadnione prowadzonym procesem
usamodzielniania się wychowanka lub przygotowaniem do zwolnienia go
z zakładu, a nieletni w czasie pobytu w hostelu podejmie pracę bądź
naukę.
§ 2. W wypadkach, o których mowa w § 1, dyrektor zakładu poprawczego
może umieścić nieletniego także w hostelu prowadzonym przez
stowarzyszenie, fundację lub inną organizację społeczną, której celem
działania jest pomoc w readaptacji społecznej nieletnich.
§ 3. O decyzji w sprawie umieszczenia nieletniego w hostelu prowadzonym
przez stowarzyszenie, fundację lub inną organizację społeczną, jak
również o decyzji w sprawie pokrywania przez nieletniego wydatków
związanych z kosztami utrzymania go w hostelu, dyrektor zakładu
zawiadamia sąd rodzinny, który wykonuje orzeczenie, przedstawiając
uzgodnione z nieletnim zasady pobytu w hostelu.
§ 4. Kierownik hostelu prowadzonego przez stowarzyszenie, fundację lub
inną organizację społeczną informuje okresowo sąd rodzinny, który
wykonuje orzeczenie, o zachowaniu się nieletniego w hostelu, w tym
o przebiegu nauki i zatrudnienia.
§ 5. Nieletni przebywający w hostelu zobowiązany jest do częściowego
pokrywania wydatków związanych z kosztami utrzymania go w hostelu w
wysokości nieprzekraczającej 25% tych wydatków, ustalonej przez
dyrektora zakładu poprawczego zgodnie z regulaminem zakładu lub przez
kierownika hostelu, o którym mowa w § 2, zgodnie z regulaminem
pobytu w hostelu. Zasady zwalniania nieletnich z obowiązku pokrywania
wydatków związanych z kosztami utrzymania ich w hostelu określa
regulamin pobytu w hostelu.
§ 6. Dyrektor zakładu poprawczego lub kierownik hostelu, o którym mowa w
§ 2, może w każdym czasie stwierdzić brak podstaw do dalszego pobytu
- -
6
nieletniego w hostelu. W takim wypadku nieletni jest umieszczany w
zakładzie poprawczym, z którego został skierowany do hostelu.
§ 7. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, zasady
przyjmowania, pobytu i zwalniania nieletnich z hosteli, w tym
prowadzonych przez stowarzyszenie, fundację lub inną organizację
społeczną, a także sposób wykonywania nadzoru dyrektora zakładu
poprawczego nad nieletnimi umieszczonymi w hostelach, uwzględniając
konieczność zapewnienia właściwych warunków pobytu i przestrzegania
praw nieletnich.
Art. 90b. § 1. Na pokrycie wydatków związanych z pobytem nieletnich w hostelach,
o których mowa w art. 90a § 2, stowarzyszenia, fundacje lub inne
organizacje społeczne otrzymują środki finansowe z budżetu państwa.
§ 2. Finansowanie pobytu nieletnich w hostelach, o których mowa w art. 90a §
2, może odbywać się także z innych źródeł pozyskiwanych przez
stowarzyszenia, fundacje lub inne organizacje społeczne prowadzące
hostel. Przepis art. 90a § 5 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Wysokość środków finansowych, o których mowa w § 2, jak również tryb
i terminy ich przekazywania określa każdorazowo porozumienie zawarte
przez Ministra Sprawiedliwości z przedstawicielem organizacji
prowadzącej hostel.
§ 4. Umieszczenie nieletniego w hostelu prowadzonym przez stowarzyszenie,
fundację lub inną organizację społeczną może nastąpić wyłącznie po
zawarciu porozumienia, o którym mowa w § 3.
Art. 90c. § 1. Wobec nieletniego, który uciekł z zakładu poprawczego lub samowolnie
przedłużył urlop lub przepustkę, przepisów art. 90 lub 90a nie stosuje się
w okresie 6 miesięcy od dnia ponownego umieszczenia nieletniego
w zakładzie.
§ 2. Przepis § 1 nie wyłącza zastosowania środków dyscyplinarnych lub innych
środków przewidzianych w regulaminie zakładu poprawczego za
ucieczkę lub samowolne przedłużenie urlopu lub przepustki".
- -
7
Art. 2.
Do wykonywania orzeczeń, które stały się wykonalne przed dniem wejścia w życie ustawy,
stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
I. Uwagi ogólne
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (dalej
zwana "upn") stanowiła w chwili jej uchwalenia znaczące osiągnięcie legislacyjne,
a przewidziane w niej rozwiązania odpowiadały przyjmowanym w tym czasie na świecie
standardom. Stanowiła także wyraźny przejaw uznania konieczności odmiennego traktowania
spraw osób, które nie ukończyły 18 lat i które weszły w konflikt z prawem lub powszechnie
uznawanymi normami współżycia społecznego.
Od czasu wejścia w życie ustawy minęło już ponad 25 lat. Potrzeba jej nowelizacji
wynika przede wszystkim ze zmian w rzeczywistości społecznej, które następują w sposób
ciągły i mają charakter trwały, co wyraża się m.in. w rosnącej ilości spraw sądowych
związanych z różnymi przejawami demoralizacji nieletnich. Z danych statystycznych za 2009
rok wynika, że przybyło spraw nieletnich w postępowaniu wyjaśniającym (około 95.000 -
wzrost o 8,8% w stosunku do roku 2004) i w postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym
(około 60.000 - wzrost o 15,3% w stosunku do roku 2004), zaś ubyło w postępowaniu
poprawczym (1.570 - spadek o 37% w stosunku do 2004 roku). Za zmianą upn przemawia
także konieczność ciągłego podnoszenia poziomu sprawności postępowania i zapewnienia
skuteczności procesu wychowawczego.
II. Kierunki proponowanych zmian
Potrzebą uzyskania większej sprawności postępowania uzasadniona jest zmiana art. 25
§ 1 ustawy poprzez umożliwienie zlecania opinii biegłemu lub biegłym (np. zespołowi) obok
opinii rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych albo innych podmiotów
opiniujących w sprawach rodzinnych i nieletnich (np. powiatowe poradnie psychologiczno-
pedagogiczne). Powodem zmiany jest przedłużające się oczekiwanie na sporządzenie
i przedłożenie opinii sądowi przez rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne, przez co
dochodzi do przewlekłości postępowania oraz negatywnych skutków dla osób objętych
postępowaniem. Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości za rok 2009 wynika, że aż 60,21%
opinii opracowano w okresie przekraczającym 60 dni, licząc od daty wpływu sprawy do
ośrodka do daty wysłania opinii (w 2007 i 2008 roku wskaźnik ten wynosił odpowiednio 70,39
% i 69,04%).
Wybór podmiotu wykonującego opinię będzie każdorazowo zależał od decyzji sądu,
jak również uznanie, czy uzyskana opinia biegłego lub biegłych dostarcza sądowi
kompleksowej diagnozy osobowości nieletniego. Jednocześnie sądowi dano możliwość