Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze

2) ogólna wiedza o statku powietrznym: podstawowe wiadomości o statkach powietrznych, wyposażenie
elektryczne statków powietrznych, wyposażenie do łączności radiotelegraficznej i radiotelefonicznej;
3) człowiek - możliwości i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii człowieka oraz wpływie
warunków lotu, chorób, higieny, medykamentów i środków psychotropowych na wydolność psychofizyczną
pilota, czynnik ludzki w lotnictwie;
4) meteorologia: podstawowa wiedza o czynnikach meteorologicznych i zjawiskach atmosferycznych,
terminologia;
5) nawigacja: podstawowa wiedza o nawigacji lotniczej, terminologia związana z nawigowaniem;
6) procedury operacyjne: terminologia związana z procedurami operacyjnymi i ruchu;
7) zasady lotu: podstawowe zasady lotu odnoszące się do samolotów, śmigłowców i sterowców;
8) łączność: znajomość praw fizycznych dotyczących propagacji fal radiowych, pasm częstotliwości
radiokomunikacyjnych przeznaczonych dla lotnictwa, ich właściwości wpływających na zasięg łączności,
regulaminu radiokomunikacyjnego oraz:
a) radiotelegrafii: przepisów dotyczących radiotelefonii, procedur radiokomunikacyjnych dotyczących prób
radiostacji, nawiązywania, prowadzenia i kończenia łączności, kodu Q, alfabetu Morse'a, procedur oraz
kodów i skrótów dotyczących korespondencji w niebezpieczeństwie i naglącej, procedur w razie utraty
łączności;
b) radiotelefonii: frazeologii radiotelefonicznej w języku polskim i angielskim, procedur radiotelefonicznych
stosowanych przy próbach naziemnych radiostacji, nawiązywaniu łączności we wszystkich rodzajach ruchu
lotniczego, zezwoleń, instrukcji, ostrzeżeń i informacji, łączności w niebezpieczeństwie i sytuacjach
naglących, procedur w razie utraty łączności.
4.4.3. Umiejętności. Kandydat powinien wykazać podczas praktycznego egzaminu państwowego, że posiada
następujące umiejętności:
1) przygotowanie do lotu dokumentacji zawierającej informacje o łączności na trasie lotu albo przelotu;
2) obsługa, sprawdzanie i posługiwanie się radiostacjami nadawczo-odbiorczymi radiotelegraficznymi i
radiofonicznymi wraz ze sprawdzeniem i obsługą instalacji elektrycznej statku powietrznego, służącej do
zasilania urządzeń radiowych, łącznie z usuwaniem usterek urządzeń radiowych, niewymagających narzędzi
lub przyrządów specjalistycznych;
3) wykorzystywanie odpowiednich dla wysokości i obszaru wykonywanego lotu zakresów częstotliwości i
częstotliwości korespondencyjnych;
4) nadawanie i odbiór, nieprzerwanie w okresie co najmniej 5 minut, radiotelefonicznych depesz kodu Q i tekstu
otwartego z zastosowaniem alfabetu Morse'a z szybkością 20 grup na minutę;
5) prowadzenie dziennika korespondencji radiowej;
6) właściwa współpraca w załodze w sposób niebudzący wątpliwości pozostałych członków załogi, skuteczne
porozumiewanie się z nimi przy wykorzystaniu standardowej frazeologii;
7) prowadzenie w zakresie zleconym przez dowódcę statku powietrznego korespondencji z organami ruchu
lotniczego lub statkami powietrznymi.
4.4.4. Praktyka. Kandydat powinien wykazać, że:
1) podczas szkolenia lotniczego wykonał co najmniej 20 godzin lotu na statku powietrznym wyposażonym w
radiostacje łączności radiotelegraficznej i radiotelefonicznej, wykonując czynności radiooperatora pokładowego
pod nadzorem upoważnionego przez ośrodek szkolenia lotniczego radiooperatora posiadającego uprawnienia
dotyczące typu;
2) nie więcej niż 10 godzin lotu wymienionego w pkt 1 może być zastąpione lotami na symulatorze albo
ćwiczeniami na innym urządzeniu treningowym aprobowanym przez Prezesa Urzędu.
4.4.5. Uprawnienia lotnicze wpisywane do licencji
Do licencji radiooperatora pokładowego mogą być wpisane uprawnienia lotnicze na poszczególne typy statków
powietrznych tej kategorii, której dotyczy licencja. Po spełnieniu wymagań określonych w ust. 4.4.5.1 uprawniają
one do wykonywania czynności operatora pokładowego na tych typach statków powietrznych.
4.4.5.1. Uprawnienie dotyczące typu:
1) może być wydane radiooperatorowi pokładowemu, który ukończył szkolenie teoretyczne i praktyczne,
obejmujące:
a) tematykę określoną w ust. 4.4.2 i 4.4.3, dotyczącą danego typu statku powietrznego, podczas szkolenia do
licencji albo podczas szkolenia na dany typ,
b) tematykę współpracy w załodze wieloosobowej;

88
2) może być wydane radiooperatorowi pokładowemu, który wykaże znajomość języka, w którym są wydane
instrukcje obsługi urządzeń radiowych i instalacji zasilających te urządzenia, w które wyposażony jest dany typ
statku powietrznego;
3) jest ważne 12 miesięcy i jego ważność może być przedłużona, jeżeli w okresie ważności uprawnienia jego
posiadacz wykonał co najmniej 10 przelotów jako radiooperator pokładowy na tym typie albo jeden taki przelot
pod nadzorem upoważnionego egzaminatora oraz zaliczył sprawdzenie umiejętności;
4) może być wznowione po odbyciu szkolenia wznawiającego wiadomości i umiejętności w z zakresie ustalonym
przez Prezesa Urzędu z uwzględnieniem lotniczej praktyki kandydata, przerwy w ważności uprawnienia i
właściwości statku powietrznego oraz po zaliczeniu egzaminu teoretycznego i praktycznego.
Rozdział 5
Szczegółowe wymagania dla licencji członków personelu lotniczego, niewchodzących w skład załóg lotniczych
5.1. Zasady ogólne
5.1.1. Do szkolenia kandydatów ubiegających się o wydanie licencji członków personelu lotniczego,
niewchodzących w skład załóg lotniczych, mają odpowiednie zastosowanie przepisy zamieszczone w:
a) ust. 2.1.1 pkt 1,
b) ust. 2.1.2,
c) ust. 2.2,
d) ust. 2.5.2 pkt 1 lit. a-c, g oraz pkt 2 lit. a,
e) ust. 2.5.3.1,
f) ust. 2.5.3.3.
5.1.2. Prezes Urzędu, kierując się ogólnymi zakresami szkolenia oraz zakresami wymaganych wiadomości i
umiejętności, określonymi ogólnie w niniejszym załączniku dla poszczególnych licencji i uprawnień, aktualnymi
wymaganiami Aneksu 1, a także potrzebami bezpieczeństwa lotów i wynikającymi z rozwoju lotnictwa, ustala i
ogłasza w PEL szczegółowe wytyczne dotyczące :
1) wymaganych liczb godzin zajęć i poszczególnych ćwiczeń praktycznych, w tym podziału tych zajęć na
szkolenie symulatorowe i w warunkach rzeczywistych, jeżeli nie zostały określone w niniejszym załączniku;
2) zmniejszania liczby godzin zajęć i poszczególnych ćwiczeń praktycznych uczestnikom szkolenia posiadającym
licencje i uprawnienia lotnicze, które uzasadniają tego rodzaju skróty szkoleniowe;
3) wymaganych zakresów umiejętności praktycznych wymaganych na wydanie licencji i wydawanie
poszczególnych uprawnień lotniczych;
4) zakresów egzaminów praktycznych: wymagany czas i jego wykorzystanie na sprawdzenie poszczególnych
umiejętności, dopuszczalne lub obowiązkowe wykorzystanie urządzeń treningowych, rodzaje urządzeń, które
mogą być zastosowane przy sprawdzaniu poszczególnych umiejętności, zakres uzupełniającego sprawdzenia
stosowania wiedzy teoretycznej.
5.1.2.1. Zamiast ustalenia wytycznych, o których mowa w ust. 5.1.2, Prezes Urzędu może dla rodzajów
szkolenia niemających charakteru powszechnego zatwierdzać instrukcje i programy szkolenia zawierające
odpowiednie postanowienia w sprawach wymienionych w ust. 5.1.2 pkt 1-3.
5.2. Licencja mechanika poświadczenia obsługi statku powietrznego i uprawnienia lotnicze do niej
wpisywane
5.2.1. Rodzaje licencji mechanika poświadczania obsługi statków powietrznych innych niż samoloty i
śmigłowce
1. Prezes Urzędu wydaje licencje mechanika obsługi statków powietrznych innych niż samoloty i śmigłowce
(szybowce, motoszybowce, wiatrakowce, sterowce, balony wolne) oraz statków powietrznych wymienionych w
Załączniku II do rozporządzenia nr 216/2008 według standardów określonych w Aneksie 1 oraz według wymagań
przepisów niniejszego załącznika.
2. Przepisu pkt 1 nie stosuje się do statków powietrznych, o których mowa w § 4 ust.1 pkt 2.
5.2.3. Szczegółowe wymagania dla licencji mechanika poświadczenia obsługi, wydanej według
standardów Aneksu 1 i wymagań niniejszego rozporządzenia
5.2.3.1. Ograniczenia dotyczące wieku
Uprawnienia do poświadczania obsługi technicznej wykonanej przez inną osobę nie mogą być wydane posiadaczowi
licencji, który nie ukończył 21 lat, oraz nie może mu być powierzane szkolenie do licencji lub uprawnień lotniczych
mechanika poświadczenia obsługi.
5.2.3.2. Wymagania dotyczące ośrodka szkolenia mechaników poświadczenia obsługi
Szkolenie lotnicze do licencji mechanika poświadczenia obsługi może być prowadzone w:
1) certyfikowanym na dany rodzaj i zakres szkolenia ośrodku szkolenia mechaników poświadczenia obsługi;

89
2) certyfikowanej organizacji obsługi technicznej statków powietrznych, która uzyskała dodatkową certyfikację na
szkolenie mechaników poświadczenia obsługi na dany rodzaj i zakres szkolenia.
5.2.3.3. Wiadomości. Kandydat powinien podczas teoretycznego egzaminu państwowego wykazać, że posiada
wiadomości w zakresie następujących przedmiotów na poziomie oraz w zakresie niezbędnym dla licencji i
wpisanych do niej uprawnień lotniczych:
1) prawo lotnicze: prawo lotnicze międzynarodowe i krajowe, organizacje lotnicze międzynarodowe, przepisy
licencjonowania mechaników poświadczenia obsługi, przepisy dotyczące certyfikacji typu i zdatności
egzemplarza, organizacji obsługi technicznej i szkolenia mechaników poświadczenia obsługi, dotyczące
organizacji i wykonywania obsługi technicznej statku powietrznego oraz jej poświadczania, przepisy dotyczące
napraw strukturalnych;
2) nauki przyrodnicze i ogólna wiedza o statku powietrznym: matematyka, jednostki miar, fizyka i chemia w
zakresie niezbędnym w obsłudze statku powietrznego, kategorie statków powietrznych, ich zasadnicze zespoły;
3) technika lotnicza (dotycząca kategorii statku powietrznego): rodzaje i właściwości materiałów stosowanych w
konstrukcji statku powietrznego, zasady konstrukcji i funkcjonowania struktur statku powietrznego, łączenia
zespołów statku powietrznego, zespoły napędowe i systemy z nimi współdziałające, systemy mechaniczne,
hydrauliczne, powietrzne, elektryczne i elektroniczne, źródła mocy, systemy przyrządów, awionika, systemy
kierowania lotem, systemy sterowania statkiem powietrznym, systemy ciśnieniowe i klimatyzacyjne, systemy
awaryjne i ratownicze;
4) obsługa techniczna statku powietrznego: podstawowe technologie mające zastosowanie w obsłudze i drobnych
naprawach statków powietrznych, czynności obsługowe wymagane dla zapewnienia ciągłej zdatności statku
powietrznego do lotu, obejmujące również metody i procedury przeglądów, napraw, inspekcji, wymiany części,
modyfikacji i usuwania usterek i wad w strukturze i w zespołach, częściach i systemach zgodnie z metodami
opisanymi w instrukcjach obsługi technicznej i standardach zdatności do lotu;
5) człowiek - możliwości i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii człowieka oraz wpływie
warunków pracy przy obsłudze statku powietrznego, wysiłku fizycznego i umysłowego na wydolność, wpływie
zmęczenia na możliwość popełniania błędów, sposobach ich unikania, o wpływie stanów chorobowych,
używania medykamentów i środków psychotropowych na wydolność psychofizyczną, wpływie promieniowania
na stan zdrowia, higiena życia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie;
6) zasady lotu odpowiednie do kategorii statku powietrznego: aerodynamika i mechanika lotu samolotu,
szybowca, wiropłatów, aerostatyka i mechanika lotu balonów wolnych i sterowców; obciążenia w locie statków
powietrznych i zespołów, funkcjonowanie usterzeń i innych elementów statku powietrznego, wykorzystujących
zjawiska aerodynamiki i aerostatyki;
7) bezpieczeństwo obsługi statku powietrznego: przeciwdziałanie zagrożeniom dla ludzi, obsługiwanego statku
powietrznego lub jego zespołu i otoczenia ze strony procesu technologicznego, zastosowanych źródeł energii i
zasilania, urządzeń i materiałów promieniotwórczych, wykorzystywanych innych materiałów, w tym paliw,
zapobieganie pożarowi i eksplozji.
5.2.3.4. Umiejętności. Kandydat powinien wykazać podczas praktycznego egzaminu państwowego, że posiada
następujące umiejętności odpowiednie do rodzaju licencji lub uprawnienia:
1) wykorzystania instrukcji obsługowych oraz narzędzi i sprzętu kontrolno-pomiarowego odpowiednich dla typu
w taki sposób, że może wykonać inspekcję lub kontrolę bez ominięcia jakiejkolwiek usterki;
2) identyfikacji i umiejscowienia podzespołów oraz ich demontażu, montażu i dopasowania, a następnie właściwej
inspekcji prawidłowości tych czynności;
3) posługiwania się odpowiednimi narzędziami i urządzeniami kontrolno-pomiarowymi oraz obrotu
technologicznego, narzędziami, materiałami, częściami i podzespołami zamiennymi w sposób wykluczający
możliwość pozostawiania obcych przedmiotów na obsługiwanym statku powietrznym lub w jego zespole;
4) skutecznego utrzymywania właściwego poziomu porządku na stanowisku pracy oraz zachowania czystości;
5) zachowania odpowiednich środków ostrożności chroniących podzespoły i materiały podczas posługiwania się
nimi;
6) zachowania wymagań bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa przeciwpożarowego;
7) dbałości o zdatność statku powietrznego i bezpieczeństwo lotów, do których ma być on wykorzystany;
8) dokonania przeglądu po zakończeniu obsługi;
9) dokumentowania poszczególnych operacji przeglądu lub obsługi oraz wpisywania poświadczeń obsługi do
dokumentów obsługi statku powietrznego.
5.2.3.5. Praktyka. Kandydat powinien wykazać, że posiada następującą praktykę w obsłudze:

90
1) elementów (płatowca, zespołu napędowego, awioniki) samolotów albo śmigłowców, o których mowa
Załączniku II do rozporządzenia nr 216/2008, oraz wiatrakowców o maksymalnej masie do startu
nieprzekraczającej 5.700 kg, jeżeli ma być uprawniony do poświadczenia obsługi wykonywanej:
a) wyłącznie osobiście - 1 rok,
b) przez inne osoby pod jego nadzorem - 2 lata;
2) statku powietrznego jako całości: samolotu albo śmigłowca, o którym mowa w Załączniku II do rozporządzenia
nr 216/2008, oraz wiatrakowca o maksymalnej masie do startu nieprzekraczającej 5.700 kg - 4 lata w
charakterze mechanika poświadczenia obsługi wszystkich elementów statku powietrznego, a jeżeli ukończył
szkolenie teoretyczne i praktyczne w tym zakresie - 2 lata;
3) statku powietrznego jako całości: sterowca, balonu wolnego, szybowca i motoszybowca, jeżeli ma być
uprawniony do poświadczenia obsługi wykonywanej:
a) wyłącznie osobiście - 2 lata,
b) przez inne osoby pod jego nadzorem - 4 lata.
5.2.3.6. Uprawnienia lotnicze, które mogą być wpisane do licencji. Do licencji mechanika poświadczenia
obsługi musi być wpisane co najmniej jedno z następujących uprawnień lotniczych do poświadczenia obsługi:
1) elementów samolotów i śmigłowców, o których mowa w Załączniku II do rozporządzenia nr 216/2008, oraz
wiatrakowców o maksymalnej masie do startu nieprzekraczającej 5.700 kg, odrębnie dla:
a) płatowca,
b) zespołu napędowego (silniki: tłokowe, turbośmigłowe, turboodrzutowe),
c) awioniki;
2) statku powietrznego jako całości: samolotu albo śmigłowca, o których mowa w załączniku II do rozporządzenia nr
216/2008 oraz wiatrakowca o maksymalnej masie do startu nieprzekraczającej 5.700 kg;
3) statku powietrznego jako całości: sterowca, balonu wolnego, szybowca, motoszybowca.
5.2.3.6.2. Szkolenie lotnicze - specjalistyczne mechanika poświadczenia obsługi statku powietrznego,
dotyczące typu statku powietrznego, w zakresie określonym w ust. 5.2.3.6, może być przeprowadzone wyłącznie w
organizacji obsługi technicznej statków powietrznych albo w ośrodku szkolenia mechaników poświadczenia obsługi,
określonych w § 11 ust. 2 rozporządzenia.
5.2.3.6.2.1. Potwierdzenia szkolenia specjalistycznego, o którym mowa w ust. 5.2.3.6, przedłużenie i
wznowienie tych uprawnień jest wpisywane do osobistego dokumentu praktyki lotniczej mechanika poświadczenia
obsługi przez organizacje obsługi technicznej albo ośrodki szkolenia mechaników poświadczenia obsługi.
5.2.3.6.3. Prezes Urzędu:
1) ogłasza w PEL wytyczne i instrukcje techniczne, dotyczące:
a) szkolenia lotniczego - specjalistycznego, dotyczącego typu statku powietrznego,
b) trybu potwierdzania szkolenia specjalistycznego oraz przedłużania i wznawiania ważności tych potwierdzeń,
a także rejestracji tych czynności;
2) zatwierdza programy szkolenia specjalistycznego dotyczące typu statku powietrznego;
3) uznaje albo odmawia uznania, zawiesza lub cofa uznanie potwierdzeń szkolenia specjalistycznego wydanych za
granicą, bez względu na to, do jakiego dokumentu zostały wpisane.
5.2.3.6.4. Każde z uprawnień wymienionych w ust. 5.3.3.6, z wyjątkiem uprawnienia wymienionego w tym
ustępie w pkt 3, zostaje czasowo ograniczone do poświadczania obsługi wykonywanej wyłącznie osobiście, jeżeli
posiadacz licencji:
1) nie posiada praktyki w wymiarze wymaganym do wydania uprawnienia bez ograniczenia;
2) nie ukończył 21 lat.
Ograniczenie zostaje zniesione, jeżeli posiadacz licencji spełni warunki na wydanie tego uprawnienia bez
ograniczenia.
5.2.3.7.
Uprawnienia posiadacza licencji. Posiadacz licencji mechanika jest uprawniony, w zakresie
posiadanych uprawnień lotniczych oraz ograniczeń wpisanych do jego licencji, a także, jeżeli ma to zastosowanie w
odniesieniu do typu wpisanego do jego osobistego dokumentu praktyki lotniczej mechanika obsługi, do:
1) wykonywania obsługi technicznej statku powietrznego;
2) poświadczania obsługi technicznej statku powietrznego wykonanej osobiście;
3) poświadczania obsługi technicznej statku powietrznego, wykonanej przez inną osobę pod jego nadzorem, albo
prowadzenia szkolenia praktycznego w zakresie obsługi technicznej statków powietrznych lub jej
poświadczania.
5.2.3.7.1. Ważność uprawnień lotniczych posiadacza licencji

91
Ważność każdego z uprawnień lotniczych wpisanych do licencji wynosi 24 miesiące i może być przedłużona, jeżeli
w tym okresie jej posiadacz w ciągu 6 miesięcy wykonywał czynności, do których to uprawnienie upoważnia, albo
zaliczył sprawdzian umiejętności w tym zakresie przy odpowiednim zastosowaniu § 16 ust. 4 rozporządzenia.
5.3. Licencja kontrolera ruchu lotniczego i praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego oraz uprawnienia
lotnicze i uzupełniające do nich wpisywane
5.3.1. Podstawowe wymagania do wydania licencji
5.3.1.1. Licencja kontrolera ruchu lotniczego może być wydana tylko wraz z co najmniej jednym uprawnieniem
lotniczym, operacyjnym i, jeżeli dla tego uprawnienia jest to wymagane, z odpowiednim uprawnieniem
uzupełniającym, posiadaczowi licencji praktykanta kontrolera ruchu lotniczego, który w okresie ważności tej licencji
ukończył szkolenie praktyczne na operacyjnym stanowisku pracy wymaganym do tego uprawnienia lotniczego i
uzupełniającego, a następnie zdał egzamin państwowy na to uprawnienie.
5.3.1.2. Licencja praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego może być wydana kandydatowi, który ukończył
szkolenie teoretyczne i praktyczne symulatorowe do licencji kontrolera ruchu lotniczego i co najmniej jednego
uprawnienia lotniczego operacyjnego oraz zdał z wynikiem pozytywnym egzamin państwowy na licencję kontrolera
ruchu lotniczego.
5.3.2. Szkolenie lotnicze. Kandydat powinien ukończyć z wynikiem pozytywnym szkolenie teoretyczne i
praktyczne w ośrodku szkolenia, potwierdzone odpowiednimi świadectwami. Instrukcje określające tryb i metody
szkolenia oraz programy szkolenia do licencji kontrolera ruchu lotniczego i wpisywanych do niej uprawnień
operacyjnych i instruktorskich muszą być dostosowywane do aktualnych wymagań lub wytycznych ESARR-5 oraz
innych dokumentów i podręczników wydawanych przez EUROCONTROL.
5.3.2.1. Ośrodek szkolenia musi upewnić się podczas prowadzenia rekrutacji, że kandydat ubiegający się o
przyjęcie na szkolenie do licencji kontrolera ruchu lotniczego posiada znajomość języka angielskiego w mowie i
piśmie na poziomie umożliwiającym zdobycie umiejętności wymaganych do pozytywnego zaliczenia szkolenia
teoretycznego i praktycznego.
5.3.2.2. Wiadomości. Kandydat do licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego powinien podczas
teoretycznego egzaminu państwowego wykazać się wiedzą w zakresie następujących przedmiotów:
1) prawo lotnicze: przepisy licencjonowania kontrolerów ruchu lotniczego, przepisy dotyczące podziału
przestrzeni powietrznej, organów i służb ruchu lotniczego, zasady ruchu lotniczego, przepisy dotyczące
procedur ruchu lotniczego oraz służb ruchu lotniczego, mające zastosowanie w ruchu lotniczym
kontrolowanym, odpowiedzialność kontrolera ruchu lotniczego oraz dowódców statków powietrznych;
2) sprzęt kontroli ruchu lotniczego: rodzaje, przeznaczenie, podstawowe zasady działania, ograniczenia
użytkowania, sprzętu i systemów łączności, w tym systemów rejestracji korespondencji, pomocy
radionawigacyjnych, sprzętu radarowego kontroli ruchu lotniczego, sprzętu automatyzacji kontroli ruchu
lotniczego, pomocy nawigacyjnych wizualnych;
3) lotnicza wiedza ogólna: podstawowe zasady lotu, statki powietrzne, ich podstawowe zespoły, ograniczenia
operacyjne podstawowych kategorii statków powietrznych, zasady działania podstawowych przyrządów
pilotażowo-nawigacyjnych oraz systemów kierowania lotem, ich możliwości operacyjne i możliwe skutki ich
wadliwego działania dla ich uczestnictwa w ruchu lotniczym;
4) człowiek - możliwości i ograniczenia: podstawowa wiedza o fizjologii i psychologii człowieka oraz o wpływie
warunków pracy kontrolera ruchu lotniczego, w tym radarowego, na wydolność, krótkotrwałego i
długotrwałego działania w deficycie czasu na możliwości popełnienia błędów - ich unikanie, wpływie stanów
chorobowych, używania medykamentów i środków psychotropowych na wydolność psychofizyczną, higiena
życia i pracy, czynnik ludzki w lotnictwie;
5) język angielski i język polski w zastosowaniach lotniczych: terminologia lotnicza, terminologia odnosząca się
do statków powietrznych na ziemi i w locie, procedur ruchu lotniczego i korespondencji, frazeologia
radiotelefoniczna w zastosowaniach standardowych i niestandardowych, korespondencji naglącej i w
niebezpieczeństwie, najczęściej występujące błędy w korespondencji między pilotami a kontrolerami, unikanie
błędów i krytyczne podejście do depesz pilotów obarczonych błędami frazeologicznymi;
6) meteorologia: podstawowa wiedza o zjawiskach i czynnikach meteorologicznych, korzystanie z dokumentacji
meteorologicznej i innych informacji o pogodzie przewidywanej i obserwowanej, zjawiska niebezpieczne dla
lotu oraz zakłócające działanie urządzeń nawigacyjnych i łączności, określanie wysokości lotu;
7) nawigacja: kula ziemska i jej odwzorowanie na mapach; mapy lotnicze dla lotów w ruchu kontrolowanym -
rodzaje i wykorzystywanie w kontroli ruchu lotniczego, radionawigacja przy wykorzystaniu różnych systemów
nawigacyjnych, dokładność stosowanych systemów nawigacyjnych, w tym pomocy wizualnych, nawigacja
radarowa, obliczenia nawigacyjne w zakresie niezbędnym w pracy kontrolera ruchu lotniczego;

92