Poselski projekt ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo - kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Art. 86 deroguje obecnie obowiązującą ustawę z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach
oszczędno ćiowo - kredytowych.
Art. 87 okre la, że ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia jej ogłoszenia.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI
Wej cie w życie ustawy nie spowoduje skutków dla budżetu państwa i budżetu jednostek
samorządu terytorialnego.
Przedmiotowy zakres regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.


Warszawa, 3 kwietnia 2009 r.
BAS-WAL-617/09

Pan Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia prawna
na temat zgodności poselskiego projektu ustawy o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Sławomir Neumann) z prawem Unii
Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2009 r.,
Nr 5, poz. 47) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu

Projekt ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych
oraz o zmianie niektórych innych ustaw określa zasady tworzenia, organizacji i
działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Krajowej
Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz zasady sprawowania
nadzoru nad kasami i Kasą Krajową. Tekst projektu dzieli się na rozdziały
poświęcone kolejno przepisom ogólnym (rozdział 1), członkom kas, ich prawom
i obowiązkom (rozdział 2), organom kas (rozdział 3), gospodarce finansowej kas
(rozdział 4), Kasie Krajowej (rozdział 5), nadzorowi Komisji Nadzoru
Finansowego nad kasami i Kasą Krajową (rozdział 6) oraz przepisom
końcowym i przejściowym (rozdział 7). Projekt zmierza do uchylenia ustawy z
dnia 14 grudnia 1956 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych
(Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, ze zmianami) i do zmiany ustawy z dnia 29
września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, ze
zmianami), ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
(Dz. U. Nr 157, poz. 1119, ze zmianami) oraz ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o
Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2, ze zmianami).

Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie miesiąca od dnia jej
ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy zwrócić uwagę na:
• Art. 56 ust. 1, art. 58 ust. 1 i art. 105 ust. 4 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz. U. z 2004 r. Załącznik
nr 2 do nru 90, poz. 864; dalej: TWE);
• Załącznik II do Aktu dotyczącego warunków przystąpienia do Unii
Europejskiej (…), Rzeczypospolitej Polskiej, (…) oraz dostosowań
w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz. U. z
2004 r. Nr 90, poz. 864; dalej: Akt);
• dyrektywę 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14
czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia
działalności przez instytucje kredytowe (Dz. Urz. UE L 177 z
30.6.2006, str. 1, ze zmianami.; dalej: dyrektywa 2006/48/WE);
• decyzję Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie
konsultacji Europejskiego Banku Centralnego udzielanych
władzom krajowym w sprawie projektów przepisów prawnych (Dz.
Urz. WE L 189 z 3.7.1998, s. 42; dalej: decyzja 98/415/WE).

3. Analiza projektu pod kątem prawa Unii Europejskiej
a) Projekt zawiera postanowienia, które należy ocenić z punktu widzenia
wymogów traktatowej zasady swobody przepływu kapitału. Art. 35 projektu
wyznacza ramy inwestowania środków pieniężnych kas, które nie są
wykorzystywane na pożyczki i kredyty dla ich członków. Przepis ten określa
rodzaje dopuszczalnych inwestycji oraz ich wysokość (np. lokaty w bankach,
udziały w Kasie Krajowej). W związku z tym należy wskazać, że, zgodnie z art.
56 ust. 1 TWE, we Wspólnocie Europejskiej zakazane są wszelkie ograniczenia
w przepływie kapitału między państwami członkowskimi oraz między
państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Na zasadzie wyjątku, zgodnie
z art. 58 ust. 1 lit. b TWE, państwa członkowskie mogą podejmować jednak
wszelkie środki niezbędne do zapobiegania naruszeniom ich ustaw i aktów
wykonawczych, m.in. w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami
finansowymi. Biorąc pod uwagę przywołane przepisy, należy ustalić, czy
ograniczenia swobody przepływu kapitału, o których mowa w art. 35 projektu,
są dopuszczalne w myśl art. 56 ust. 1 w związku z art. 58 ust. 1 lit. b TWE. Na
gruncie tych przepisów pojęcie nadzoru ostrożnościowego należy rozumieć jako
zapewnienie bezpieczeństwa wkładów gromadzonych przez banki i inne
instytucje finansowe (A. Wróbel (red.), Traktat ustanawiający Wspólnotę
Europejską. Komentarz, Wolters Kluwer 2008, t. 1, s. 1010). O ile środki
przewidziane w projekcie służą temu celowi, są one zgodne z art. 56 ust. 1 w
związku z art. 58 ust. 1 lit. b TWE. O funkcji przewidywanych ograniczeń może
świadczyć zdanie wstępne art. 35 ust. 1 projektu, zgodnie z którym
inwestowanie musi odbywać się z zachowaniem „najwyższej staranności”.
Ostrożnościowy charakter tych rozwiązań podkreślają także art. 35 ust. 2 i ust. 3
projektu, które wyznaczają kwoty dopuszczalnych inwestycji (np. kwoty lokat w
jednym banku, wartość jednostek uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego
jednego rodzaju, kwoty inwestycji w środki trwałe). Ponadto należy zwrócić
uwagę, że art. 35 projektu nie wyklucza inwestowania za granicą – w lokaty w
bankach innych niż banki krajowe (por. art. 35 ust. 1 pkt 3 projektu w związku z

2
art. 4 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo
bankowe, Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zmianami). W związku z tym nie
można mówić w przypadku art. 35 projektu o arbitralnej dyskryminacji, która
wykluczałaby możliwość wprowadzenia ograniczeń w przepływie kapitału na
podstawie art. 58 ust. 1 lit. b TWE (art. 58 ust. 3 TWE).
Podsumowując uwagi dotyczące swobody przepływu kapitału należy
uznać, że projekt nie jest z tą zasadą sprzeczny.

b) Podstawowym aktem prawnym regulującym na gruncie prawa
wtórnego Unii Europejskiej zasady podejmowania i prowadzenia działalności
przez instytucje kredytowe oraz sprawowania nad nimi nadzoru
ostrożnościowego jest dyrektywa 2006/48/WE. W rozumieniu tej dyrektywy
instytucją kredytową jest w szczególności przedsiębiorstwo, którego działalność
polega na przyjmowaniu depozytów lub innych funduszy podlegających
zwrotowi od ludności oraz na przyznawaniu kredytów na swój własny rachunek
(art. 4 pkt 1 lit. a dyrektywy 2006/48/WE). Zasadniczo kryteria kwalifikacyjne
do kategorii instytucji kredytowych spełniają więc m.in. spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe (art. 3 ust. 1 projektu).
Jednakże, w myśl postanowień zawartych w załączniku II do Aktu (rozdz.
3, pkt 5), spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są w sposób wyraźny
wyłączone z zakresu obowiązywania dyrektywy 2006/48/WE. Wyłączenie to
nie jest przy tym związane z żadnym warunkiem ani terminem. Akt nie
przewiduje w szczególności konieczności zmiany jego postanowień w związku
ze zmianą statusu spółdzielczych kas. Podobnych zastrzeżeń nie zawiera
dyrektywa 2006/48/WE, która implementuje przywołane postanowienia
załącznika II do Aktu (art. 2 tiret szesnaste dyrektywy 2006/48/WE). Należy
zatem uznać, że – co do zasady – przepisy dyrektywy 2006/48/WE nie znajdują
zastosowania do spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
W świetle przepisów dyrektywy 2006/48/WE należy ocenić te
postanowienia projektu, które dotyczą przekształcania spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych w banki (art. 9 i art. 10 projektu). Przepisy te
regulują dwa tryby - obligatoryjny i fakultatywny - przekształcenia, które
znajdują zastosowanie, gdy fundusze własne kasy spółdzielczej przekraczają
odpowiednio: równowartość 10 mln albo 1 mln euro. Należy uznać, że
przekształcenie spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej w bank stanowi
jedną z form podjęcia działalności przez instytucje kredytowe w rozumieniu
dyrektywy 2006/48/WE. Warunki podejmowania takiej działalności określa
tytuł II dyrektywy 2006/48/WE (art. 6 – 22 dyrektywy 2006/48/WE).
Zgodnie z art. 6 dyrektywy 2006/48/WE na prowadzenie działalności
instytucji kredytowych wymagane jest uzyskanie zezwolenia. W myśl art. 7
dyrektywy 2006/48/WE, do wniosku o udzielenie zezwolenia dołącza się
program działalności, określający m.in. przewidziane rodzaje działalności oraz
strukturę organizacyjną instytucji kredytowej. Ponadto, stosownie do art. 9

3
akapit pierwszy dyrektywy 2006/48/WE, państwa członkowskie nie mogą
udzielić zezwolenia, gdy instytucja kredytowa nie posiada wydzielonych
funduszy własnych oraz w przypadkach, gdy kapitał założycielski danej
instytucji wynosi mniej niż 5 milionów EUR. Wyjątkowo, państwa
członkowskie mogą udzielać zezwolenia poszczególnym kategoriom instytucji
kredytowych, których kapitał założycielski wynosi nie mniej niż 1 milion EUR.
W takim wypadku muszą jednak powiadomić Komisję Europejską o powodach,
którymi się kierują przy korzystaniu z tej możliwości. W art. 12 dyrektywy
2006/48/WE przewidziano z kolei obowiązek odmowy udzielenia zezwolenia na
podjęcie działalności instytucji kredytowej ze względu na wymogi dotyczące
struktury własnościowej instytucji kredytowej. Art. 13 i art. 14 dyrektywy
2006/48/WE określają szczególne wymogi proceduralne związane z
udzielaniem zezwolenia. Po pierwsze, odmowa udzielenia zezwolenia powinna
być uzasadniona i wnioskodawca powinien zasadniczo zostać powiadomiony o
przyczynach odmowy w terminie 6 miesięcy od daty otrzymania wniosku, nie
później niż 12 miesięcy od daty otrzymania wniosku. Po drugie, Komisja
Europejska musi być powiadomiona o każdym przypadku udzielenia
zezwolenia.
Uwzględniając przywołane wymogi należy stwierdzić, że projekt
przewiduje konieczność uzyskania zgody Komisji Nadzoru Finansowego na
rozpoczęcie działalności bankowej przez bank powstały z przekształcenia ze
spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (art. 9 ust. 2 zdanie trzecie oraz
art. 10 ust. 2 zdanie trzecie projektu). Projekt jest zatem zgodny z art. 6
dyrektywy 2006/48/WE. Projekt przewiduje obowiązek załączenia do wniosku o
udzielenie zezwolenia na rozpoczęcie procesu przekształcania kasy w bank
projektu statutu banku, określającego m.in. jego podstawową strukturę
organizacyjną, oraz programu działalności i planu finansowego banku na okres
co najmniej trzyletni (art. 9 ust. 2 i art. 10 ust. 2 projektu). Projekt jest zatem
zgodny z art. 7 dyrektywy 2006/48/WE. Przewidziane w projekcie progi
funduszy własnych kasy, które uzasadniają wszczęcie postępowania
przekształceniowego, są zgodne z progami określonymi w art. 9 dyrektywy
2006/48/WE (art. 9 ust. 1 i art. 10 ust. 1 projektu). Należy jednak zaznaczyć, że
w przypadku fakultatywnego trybu przekształcenia – związanego z wymogiem
posiadania funduszy własnych przekraczających równowartość 1 mln euro –
konieczne jest poinformowanie Komisji Europejskiej o przyczynach
zastosowania obniżonego progu wysokości funduszy własnych dla danej
kategorii instytucji kredytowych (art. 9 ust. 2 lit. b dyrektywy 2006/48/WE). W
zakresie zgodności z art. 12 dyrektywy 2006/48/WE, projekt nie przewiduje
obowiązku informowania właściwego organu administracji krajowego o
akcjonariuszach lub udziałowcach posiadających znaczne pakiety akcji oraz o
wielkości takich pakietów, uniemożliwiając tym samym organowi krajowemu
wydanie decyzji o odmowie zgody w przypadkach przewidzianych w art. 12
dyrektywy 2006/48/WE. Uprawnienie Komisji Nadzoru Finansowego do

4