Poselski projekt ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo - kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Warszawa, 22 września 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-82(5)/09


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej





Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy



- o
spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych oraz o
zmianie niektórych innych ustaw (druk nr
1876).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Finansów do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu Rzeczypospolitej Polskiej
wobec poselskiego projektu ustawy o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk 1876)
I.
Podstawowe zagadnienia regulowane w poselskim projekcie ustawy o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w tym zmiany w
odniesieniu do obecnie obowiązującego stanu prawnego dotyczą w szczególności następujących
zagadnień:
1. wprowadzenia
nadzoru
państwowego nad środkami zgromadzonymi w spółdzielczych
kasach oszczędnościowo-kredytowych;
2. określenia w Rozdziale 6 Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-
kredytowymi i Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową szczegółowych
zasad nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego i kontroli
sprawowanej przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową (zwaną
dalej Kasą Krajową);
3. wprowadzenia przepisów dotyczących wysokości i podstawy składki na pokrycie
kosztów działalności Kasy Krajowej oraz nadzoru sprawowanego przez Komisję
Nadzoru Finansowego (nie więcej niż 0,02% aktywów spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych wykazywanych według stanu na dzień 31 grudnia roku
poprzedzającego – podobnie jak w bankach);
4. sprecyzowania zasad licencjonowania przez Komisję Nadzoru Finansowego spółdzielczych
kas oszczędnościowo-kredytowych oraz odmowy wydania licencji;
5. doprecyzowania
wymagań dotyczących członków rady nadzorczej i zarządu oraz obowiązku
informowania Komisji Nadzoru Finansowego o zmianach w składzie rady nadzorczej oraz
wskazanie na uprawnienia Komisji do określenia w drodze uchwały minimalnych wymogów
kwalifikacyjnych dla członków zarządów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
6. wprowadzenia przepisów odnoszących się do poziomu funduszy własnych oraz norm
ostrożnościowych obowiązujących spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w
szczególności:
- wprowadzenia generalnej normy ostrożnościowej stanowiącej, iż spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe są zobowiązane posiadać fundusze własne dostosowane do
rozmiaru prowadzonej działalności - w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego
kasy,
- przekazania Komisji Nadzoru Finansowego kompetencji do określenia pozycji
pomniejszających fundusze własne,
- określenia wymaganego dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych
współczynnika wypłacalności na poziomie co najmniej 5%,
- zobowiązania Komisji Nadzoru Finansowego do określenia w drodze uchwały sposobu i
szczegółowych zasad obliczania współczynnika wypłacalności spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych;
7. określenia roli i zadań Kasy Krajowej jako instytucji zrzeszającej spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe;
8. wprowadzenia zakazu prowadzenia przez Kasę Krajową działalności innej, niż określona
w ustawie;
9. umożliwienia spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym posiadania
faktycznego wpływu na decyzje Kasy Krajowej poprzez ograniczenie prawa
wykonywania głosu wszystkim członkom, w tym osobom prawnym nieposiadającym
statusu spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej i przyjęcie na walnym
zgromadzeniu Kasy Krajowej zasady: „jeden członek - jeden głos” (obecnie ilość głosów
zależy od wielkości udziałów)
10.
wprowadzenia przepisów umożliwiających członkowstwo w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej organizacjom pozarządowym w rozumieniu przepisów
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, jednostkom organizacyjnym kościołów
i związków wyznaniowych posiadających osobowość prawną, spółdzielniom, związkom
zawodowym oraz wspólnotom mieszkaniowym;
11. określenia zasad tworzenia, gospodarowania i inwestowania środków funduszu
stabilizacyjnego, w tym określenie minimalnej i maksymalnej wysokości odpisów na fundusz
stabilizacyjny; uzupełnienie przepisów dotyczących wysokości wpłaty jaką spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe dokonują na wyodrębniony w Kasie Krajowej fundusz
stabilizacyjny i uzupełnienie o wskazanie, że kwota ta nie może wynieść mniej niż 1%
i więcej niż 3 % ich aktywów (dotychczas określona była tylko wartość minimalna - co
najmniej 1%);
12. uzupełnienia przepisów dotyczących walnego zgromadzenia Kasy Krajowej poprzez
wskazanie, że na walnym zgromadzeniu Kasy Krajowej spółdzielcza kasa oszczędnościowo-
kredytowa reprezentowana jest przez pełnomocnika wybranego spośród członków rady
nadzorczej kasy;
13. określenia maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów udzielonych jednemu
członkowi spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej oraz zobowiązań tego
członka wynikających z udzielonych gwarancji oraz ustalenie ich górnej granicy na
poziomie 10% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego (obecnie limit odnosi się do
10% wartości aktywów kasy);
14. określenia warunków udzielania przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową
pożyczki lub kredytu członkowi rady nadzorczej, zarządu lub komisji kredytowej oraz
ustalenie ich łącznego limitu na 20% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego (obecnie
limit odnosi się do 20% wartości aktywów kasy);
15. określenia zasad inwestowania wolnych środków spółdzielczych kas oszczędnościowo-
kredytowych, w tym umożliwienie lokowania ich również w bankach (zrezygnowano
z zasady lokowania nadwyżek wyłącznie w Kasie Krajowej);
16. określenia zasad inwestowania wolnych środków Kasy Krajowej poprzez wskazanie, że
mogą być inwestowane z zachowaniem najwyższej staranności w papiery wartościowe,
lokaty w instytucjach finansowych oraz jednostki uczestnictwa w funduszach
inwestycyjnych (zrezygnowano z istniejących obecnie możliwości obejmowania

2
udziałów lub akcji w spółkach, w których Kasa Krajowa posiada większość udziałów lub
akcji, albo wnoszenia udziałów do spółdzielni);
17. wprowadzenia przepisów zobowiązujących spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe do
przekształcania się w bank albo do podziału kasy po przekroczeniu przez fundusze własne
równowartości 10.000.000 euro wg kursu na koniec roku obrachunkowego;
18. wprowadzenia przepisów, zgodnie z którymi spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
po przekroczeniu funduszy własnych równowartości 1.000.000 euro wg kursu na koniec roku
obrachunkowego może przekształcić się w bank;
19. uzależnienia wyboru osób kierujących spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi
od spełnienia jednolitych kryteriów określonych przez nadzór finansowy oraz ograniczenie
uczestnictwa w zebraniu przedstawicieli oraz radzie nadzorczej spółdzielczej kasy
oszczędnościowo-kredytowej pracowników kasy, będących jednocześnie jej członkami do 1/3
składu tych gremiów;
20.

wprowadzenia zasady dotyczącej utraty członkostwa w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej w przypadku wygaśnięcia więzi o charakterze zawodowym
lub organizacyjnym (z zastrzeżeniem, że statut może stanowić inaczej);
21. dokonania zmiany przepisów dotyczących łącznej wartości zakupionych przez spółdzielczą
kasę oszczędnościowo-kredytową środków trwałych w odniesieniu do wysokości funduszy
własnych kasy - nie może przekroczyć 100% - jako zasada generalna (w obecnych przepisach
jest 5% na dzień zakupu), wraz z wprowadzeniem przepisów przejściowych w tym zakresie;
22. wprowadzenia przepisów o rezerwie płynnej, którą ma obowiązek utrzymywać spółdzielcza
kasa oszczędnościowo-kredytowa wraz z możliwością złożenia przez Kasę Krajową
umotywowanego wniosku dotyczącego utrzymywania jej w innych formach (niż gotówka)
ustalonych przez Komisję Nadzoru Finansowego;
23. wprowadzenia przepisu umożliwiającego Komisji Nadzoru Finansowego podwyższenie
limitu rezerwy płynnej w przypadku szczególnego zagrożenia utraty płynności kasy lub
stwierdzenia nieprawidłowości w jej działaniu - na umotywowany wniosek Kasy Krajowej;
24. doprecyzowania i rozszerzenie przepisów dotyczących treści statutu spółdzielczej kasy
oszczędnościowo-kredytowej, w tym w szczególności zobligowanie do określenia w statucie
zasad funkcjonowania kontroli wewnętrznej (podobnie jak w bankach);
25. dokonania w przepisach końcowych:
zmiany przepisów ustawy o rachunkowości, w szczególności w zakresie wprowadzenia
dla wszystkich spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych obowiązku poddawania
ich sprawozdań finansowych badaniu przez biegłego rewidenta,
w ustawie o rachunkowości zmiany delegacji, na podstawie której minister właściwy do
spraw finansów publicznych opracuje zasady rachunkowości spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych (powinny one być adekwatne do działalności instytucji
finansowej jaką jest spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa, obecnie kasy
prowadzą księgi rachunkowe jak przedsiębiorstwa handlowo-usługowe),
w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym zmiany sankcjonującej nadzór finansowy
nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i Kasą Krajową,

3
wprowadzenia przepisów umożliwiających wykorzystanie, w okresie przejściowym,
środków funduszu stabilizacyjnego do finansowania wydatków na pokrycie roszczeń
członków spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych z tytułu zgromadzonych w
spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych środków pieniężnych - w
przypadku ogłoszenia upadłości takiej kasy lub prawomocnego oddalenia wniosku o
ogłoszenie upadłości, a w przypadku wyczerpania środków funduszu stabilizacyjnego
możliwość uzyskania na ten cel kredytu krótkoterminowego z Narodowego Banku
Polskiego (w latach 2009-2010),
w ustawie o Narodowym Banku Polskim przepisów umożliwiających uzyskanie przez
spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową kredytu refinansowego na regulowanie
płynności oraz na realizację programu naprawczego.
Ponadto spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych zostały zobowiązane do przeprowadzenia
audytu zewnętrznego w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.
II.
W ocenie Rządu RP rozwiązania proponowane w poselskim projekcie ustawy o spółdzielczych
kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, zasługują
generalnie na poparcie. Najistotniejszym niekwestionowanym przez uczestników dyskusji na
forum Sejmu RP zagadnieniem wprowadzanym przepisami nowelizującymi działalność systemu
SKOK jest wprowadzenie nadzoru państwowego nad działalnością kas i Kasy Krajowej. Rząd RP
uważa uregulowanie tej kwestii za sprawę priorytetową.
W ostatnich kilku latach nastąpił w Polsce dynamiczny rozwój spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych. Rozwój ten charakteryzuje się nie tyle zwiększeniem liczby
funkcjonujących kas, co zwiększeniem skali i obszaru ich działalności. Jednocześnie obserwuje
się wyraźną tendencję zmniejszania się liczby kas na skutek procesów konsolidacyjnych. W
efekcie niektóre spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe pod względem posiadanych
aktywów i depozytów stają się znacznie większe niż niektóre banki spółdzielcze i komercyjne.
Wartości aktywów spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, w tym wartości
udzielanych pożyczek, charakteryzują się w okresie dziewięciu ośmiu lat bardzo dużą dynamiką, i
tak: w roku 2000 udzielone przez kasy pożyczki nie przekroczyły kwoty 866 mln zł, natomiast w
roku 2008 kasy udzieliły pożyczek na kwotę blisko 7 mld zł; wartość depozytów złożonych w
spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w roku 2000 wyniosła 995 mln zł, a w roku
2008 przekroczyła kwotę 8,6 mld zł; ilość osób deponujących swoje środki w kasach w roku 2000
wynosiła 349 tys. zł, natomiast do roku 2008 wzrosła do 1.856 tys. zł.
W ostatnich latach można było także zaobserwować trend ustawowego rozszerzania możliwości
działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, co w znacznej mierze
umożliwiało prowadzenie działalności w zakresie zbliżonym do oferty banków detalicznych.
Dynamiczny rozwój usług finansowych świadczonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-
kredytowe powoduje, że środki pieniężne zgromadzone na prowadzonych przez nie rachunkach
mogą być obciążone coraz większym ryzykiem kredytowym, rynkowym i operacyjnym. Skala
tego ryzyka wzrasta wraz ze wzrostem zakresu działalności, a tym samym wzrostem
zgromadzonych w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych depozytów. Z tego
względu dotychczasowy układ funkcjonowania tych spółdzielczych instytucji finansowych,

4