Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw

Regulacja ust. 3 wprowadza (analogicznie do postanowień art. 7c ust. 2 i 3) tryb weryfikacji
przez podmioty zobowiązane do udzielenia informacji zasadności żądania organu kontroli
skarbowej.

Regulacja art.7e wskazuje jednoznacznie, iż do postanowień, o których mowa w art. 7c i 7d,
stosuje się przepisy rozdziałów 14 – 16 działu IV ustawy – Ordynacja podatkowa.

Zmiana art. 8
Nowelizacja ust. 1a ma na celu wprowadzenie analogicznych przesłanek wyłączenia organu
kontroli skarbowej, jakie przewidziane są w Ordynacji podatkowej do wyłączenia organów
podatkowych. Odesłanie do art. 131 Ordynacji podatkowej jest poprawne systemowo,
ponieważ wprowadza jednolitość zasad wyłączania organów kontroli skarbowej oraz organów
podatkowych. Jednocześnie przepis uzupełnia istniejącą lukę i
będzie wskazywał, iż
w przypadku wyłączenia dyrektora urzędu kontroli skarbowej Generalny Inspektor Kontroli
Skarbowej będzie wskazywał innego dyrektora kontroli skarbowej właściwego do załatwienia
sprawy.
Zmiana w ust. 4 powoduje, iż prawo do przystąpienia do konkursu na dyrektora urzędu
kontroli skarbowej uzyskają osoby spełniające warunki formalne do powołania na stanowisko
inspektora kontroli skarbowej, a także zatrudnione w jednostkach organizacyjnych kontroli
skarbowej, administracji podatkowej i celnej, które są wpisane na listę doradców
podatkowych. Kandydaci na stanowisko dyrektora urzędu kontroli skarbowej, wpisani na listę
doradców podatkowych, będą musieli jednak spełnić warunek określony w art. 39 ust. 1 pkt 1,
3 i 4, tj. posiadać odpowiedni staż pracy w organach administracji skarbowej oraz odpowiedni
profil wykształcenia. Spełnienie tych warunków gwarantuje nie tylko prawidłowe
sprawowanie funkcji organu kontroli skarbowej, ale również umożliwi uniknięcie
ewentualnego konfliktu interesów. Nowelizacja ust. 8 i 9 przewiduje, iż osoba, której
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej powierzy pełnienie obowiązków dyrektora urzędu
kontroli skarbowej na czas rozstrzygnięcia konkursu lub powoła z powodu nierozstrzygnięcia
konkursu, musi spełniać wymagania formalne przewidziane dla kandydatów ubiegających się
o stanowisko dyrektora urzędu kontroli skarbowej.

Nowelizacja art. 9 ma charakter dostosowujący i związana jest z projektowaną w art. 9a
zmianą zasad określania i ustalania właściwości miejscowej dyrektorów urzędów kontroli
skarbowej.

13
Zmiana w art. 9a
Zmiany w ust. 1 i 3 doprecyzowują przepisy w zakresie właściwości Generalnego Inspektora
Kontroli Skarbowej. Zgodnie z ust. 1 właściwość Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej
obejmować będzie całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast zgodnie z ust. 3,
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej będzie właściwym w sytuacji, w której nie będzie
możliwe ustalenie właściwości miejscowej dyrektorów urzędów kontroli skarbowej.
Brzmienie ust. 2 ma na celu wyeliminowanie problemów związanych z ustalaniem organów
kontroli skarbowej właściwych do przeprowadzania postępowania kontrolnego. Właściwość
miejscową dyrektorów urzędów kontroli skarbowej określać będzie się według miejsca
zamieszkania albo adresu siedziby kontrolowanego, niezależnie od tego, czy przepisy
poszczególnych ustaw podatkowych przewidują inne kryteria wyznaczania właściwości
miejscowej. Jednocześnie projekt przewiduje, iż terytorialny zakres działania dyrektorów
urzędów kontroli skarbowej określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw
finansów publicznych. Ust. 7 zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
finansów publicznych do określenia, w drodze rozporządzenia, obszaru działania dyrektora
urzędu kontroli skarbowej. Określenie zasięgu działania dyrektorów nastąpi z uwzględ-
nieniem podziału administracyjnego kraju. W rozporządzeniu minister właściwy do spraw
finansów publicznych będzie mógł uwzględnić również przypadki, w których zasięg działania
dyrektora obejmie obszar wykraczający poza województwo, w którym siedzibę ma jego
urząd. Tak wyznaczona właściwość miejscowa nie będzie jednak naruszać wynikającej
z rozporządzenia właściwości innego organu kontroli skarbowej. Tym samym rozporządzenie
będzie mogło określić sytuacje, w których na obszarze jednego województwa właściwy
będzie więcej niż jeden dyrektor urzędu kontroli skarbowej. Jednocześnie rozporządzenie
będzie w takich przypadkach zawierało regulacje zapobiegające przypadkom wielokrotnego
podejmowania tych samych czynności przez różne organy kontroli skarbowej, w tym
w szczególności równoczesnego podejmowania czynności kontrolnych wobec tych samych
podmiotów oraz prowadzenia równoczesnych działań analitycznych. Wprowadzenie takiego
rozwiązania podyktowane jest potrzebą lepszego wykorzystania potencjału organów kontroli
skarbowej, przy uwzględnieniu znacznego zróżnicowania między poszczególnymi
województwami ze względu na liczbę rejestrowanych podmiotów gospodarczych. Obecnie
obserwowana jest tendencja do koncentrowania działalności gospodarczej na obszarze
wyłącznie kilku województw, co powoduje, iż organy kontroli skarbowej właściwe
miejscowo na ich obszarze, ze względu na ograniczenia kadrowe i techniczne, w wielu
przypadkach nie są w stanie zapewnić właściwej realizacji celów kontroli skarbowej.

14
Tym samym w sytuacji, w której w danym województwie problemy związane z realizacją
i efektywnością postępowań wobec podmiotów prowadzących działalność na jego obszarze
będą się niebezpiecznie pogłębiać, będzie istniała możliwość wykorzystania zasobów
kadrowych i technicznych innych organów kontroli skarbowej. Należy podkreślić, iż
określenie zasięgu działania organu kontroli skarbowej na obszarze kilku województw lub ich
części nie wpłynie na dotychczasową właściwość organów odwoławczych, a tym samym na
prawa kontrolowanych w tym zakresie.
Pozostałe zmiany w art. 9a wynikają z nadania mu nowego brzmienia (zmiana numeracji
i kolejności poszczególnych ustępów).

Zmiany w art. 10
Nadanie nowego brzmienia ust. 2 związane jest z wielokrotną jego nowelizacją, dokonywaną
również niniejszą ustawą.
Nowe brzmienie dotychczasowego ust. 2 pkt 1a związane jest z likwidacją kontroli resortowej
w obecnym kształcie. Zgodnie z założeniami nowelizowanego art. 10 ust. 2 pkt 2 kontrola
wewnętrzna będzie sprawowana wyłącznie w jednostkach organizacyjnych kontroli
skarbowej i stanowić będzie zadanie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. W pro-
jektowanym kształcie, kontrola sprawowana przez Generalnego Inspektora Kontroli
Skarbowej miałaby być kontrolą o charakterze doraźnym, podejmowaną na podstawie
informacji o ujawnionych, wymagających szybkiej reakcji naruszeniach prawa lub zjawiskach
patologicznych w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej. Tym samym kontrola
sprawowana przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej nie będzie powielała
istniejących mechanizmów stałego nadzoru, lecz skoncentruje się na wyjaśnianiu
i likwidowaniu pojawiających się nieprawidłowości o charakterze incydentalnym i doraźnym,
które wymagają szybkiego i skutecznego przeciwdziałania. Szczegółowy zakres, organizację
i tryb sprawowania przedmiotowej kontroli określi w rozporządzeniu minister właściwy do
spraw finansów publicznych. Zadania związane z doraźną kontrolą jednostek organizacyjnych
kontroli skarbowej Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej wykonywałby wyłącznie przy
pomocy komórek organizacyjnych wyodrębnionych w tym celu w strukturze urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Nowe brzmienie art. 10 ust. 2 pkt 6 (dotychczasowego pkt 5)
Obecnie na gruncie art. 10 ust. 2 pkt 5 ustawy o kontroli skarbowej Generalny Inspektor
Kontroli Skarbowej może upoważniać do przeprowadzenia czynności kontrolnych wyłącznie

15
inspektorów i pracowników zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do
spraw finansów publicznych. Nie ma natomiast możliwości upoważnienia inspektorów
i pracowników zatrudnionych w urzędach kontroli skarbowej, delegowanych do wyko-
nywania czynności służbowych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw
finansów publicznych. Wprowadzenie projektowanej zmiany znacznie usprawni prowadzenie
postępowań kontrolnych przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.
Skreślenie w art. 10 w ust. 2 dotychczasowego pkt 7 jest konsekwencją zmian w zasadach
inicjowania przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej postępowań kontrolnych
i kontroli podatkowych prowadzonych przez dyrektorów urzędów kontroli skarbowej.
W dodawanym w art. 10 w ust. 2 pkt 14 wprowadzono nowe zasady inicjowania przez
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej postępowań kontrolnych oraz kontroli
podatkowych prowadzonych przez dyrektorów urzędów kontroli skarbowej, również poza
właściwością miejscową.
Należy zaznaczyć, że obecnie istniejące rozwiązanie prawne nie znajduje odpowiednika
w innych przepisach procedury administracyjnej. Przyznaje ono kompetencję organowi do
wszczęcia postępowania, nie zapewniając jednocześnie efektywnego sprawowania przez
organ wszczynający postępowanie nadzoru nad jego tokiem.
W nowelizacji zrezygnowano z wydawania przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej
postanowień i upoważnień do przeprowadzenia czynności kontrolnych, a wprowadzono
uprawnienie dla Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej do wyznaczenia dyrektora
urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania,
kontroli podatkowej lub określonej czynności z zakresu kontroli skarbowej. Zmiana uprości
proces inicjowania przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej postępowań
kontrolnych, jednocześnie nie zmieniając generalnych zasad. Na mocy wprowadzonych
zmian, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej będzie mógł wskazać dyrektora urzędu
kontroli skarbowej właściwego do przeprowadzenia także innej czynności w sprawach
z
zakresu kontroli skarbowej. Wprowadzenie proponowanego rozwiązania pozwoli na
doprowadzenie do sytuacji, w której jeden i ten sam organ kontroli skarbowej będzie
odpowiedzialny za prowadzenie postępowania kontrolnego od momentu jego wszczęcia do
chwili jego zakończenia. W chwili obecnej inicjatywa wszczęcia postępowania należy do
Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, jednak jego prowadzenie w całości należy do
dyrektora właściwego urzędu kontroli skarbowej i Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
nie posiada zasadniczo wpływu na przebieg postępowania (z wyjątkiem uprawnienia do
przedłużania upoważnień do przeprowadzenia kontroli).

16
W dodawanym w art. 10 w ust. 1 pkt 15 wprowadzono nowe rozwiązanie umożliwiające
Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej zmianę w uzasadnionych przypadkach organu
kontroli skarbowej, który prowadzi, wszczęte z własnej inicjatywy albo zlecone,
postępowanie kontrolne lub kontrolę podatkową. Jest to dodatkowe narzędzie, które umożliwi
Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej zapewnienie obiektywności i bezstronności
przeprowadzonych postępowań. Instrument ten znajdzie zastosowanie w przypadkach tzw.
spraw aferalnych, gdzie jak wykazują dotychczasowe doświadczenia, pojawiają się przypadki
zastraszania pracowników urzędów kontroli skarbowej, czy w sytuacjach, gdy kontrolowani
podnoszą zarzuty o stronniczości danego organu, a brak jest podstaw do jego wyłączenia.
W przypadkach, o których mowa w pkt 14 i 15, właściwym do wydania decyzji albo wyniku
kontroli będzie dyrektor urzędu kontroli skarbowej wyznaczony do wszczęcia i prze-
prowadzenia postępowania kontrolnego albo dyrektor, któremu przekazano postępowanie
kontrolne. W przypadku wyznaczenia dyrektora urzędu kontroli skarbowej do wszczęcia
i
przeprowadzenia kontroli podatkowej oraz przekazania kontroli podatkowej innemu
dyrektorowi urzędu kontroli skarbowej, właściwym do wydania decyzji albo wyniku kontroli
pozostanie dyrektor, który wszczął i prowadził postępowanie kontrolne.

Dodanie pkt 16 i 17 związane jest z uchyleniem art. 2 ust. 1 pkt 17 i art. 2a oraz określeniem
zadań związanych z działalnością analityczną i ochroną fizyczną jako zadań organów kontroli
skarbowej. Art. 2, stanowiąc o zakresie kontroli skarbowej, określa obszar spraw związanych
z ochroną interesów i praw majątkowych Skarbu Państwa, w którym funkcjonują i podejmują
czynności kontrolne organy kontroli skarbowej. Działalność analityczna i prognostyczna jest
natomiast zespołem czynności umożliwiających organom kontroli skarbowej podejmowanie
właściwych działań w obszarze właściwości wyznaczonej art. 2. W związku z tym
prawidłowym jest określenie takiej działalności, jako zadania organów kontroli skarbowej,
którego realizacja służyć będzie badaniu i rozpoznawaniu negatywnych zjawisk
występującym w zakresie ich właściwości. Dotyczy to również działalności w zakresie
ochrony fizycznej i technicznej inspektorów i pracowników jednostek organizacyjnych
kontroli skarbowej. Z uwagi na techniczny charakter czynności analitycznych i ochronnych
zasadne jest rozdzielenie zakresu kontroli skarbowej oraz szczególnych zadań zmierzających
do umożliwienia podejmowania działań w zakresie właściwości kontroli skarbowej.

Uchylenie ust. 2a jest konsekwencją zniesienia Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych.
Przepis ten był funkcjonalnie powiązany z art. 1 ust. 9 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r.

17