Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze

4) zaliczyć egzamin teoretyczny i praktyczny na uprawnienie, w zakresie wiadomości i umiejętności
wymienionych w pkt 2 oraz 3, jeżeli egzamin w tym zakresie nie został uprzednio zaliczony.
3.3.3. Wymagania odnośnie do licencji. Uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów - IFR mogą być
wydawane tylko posiadaczom licencji pilota samolotowego turystycznego, zawodowego albo licencji pilota
śmigłowcowego turystycznego, zawodowego lub liniowego, i do tych licencji wpisywane.
3.3.4. Ważność uprawnienia lotniczego do lotów według wskazań przyrządów - IFR wynosi 12 miesięcy i
może być przedłużona na kolejne okresy, jeżeli jego posiadacz zaliczy z wynikiem pozytywnym egzamin z
wiadomości i umiejętności w terminie określonym w § 16 ust. 2 rozporządzenia.
3.3.5. Szkolenie teoretyczne obejmuje następujące przedmioty:
1) prawo lotnicze;
2) ogólna wiedza o samolocie albo śmigłowcu;
3) osiągi i planowanie lotu;
4) człowiek - możliwości i ograniczenia;
5) meteorologia;
6) nawigacja;
7) procedury operacyjne;
8) łączność radiowa.
3.3.6. Szkolenie praktyczne
3.3.6.1. Szkolenie praktyczne obejmuje nauczanie następujących umiejętności:
1) przygotowanie do lotu: analiza informacji meteorologicznych, ocena możliwości wykonania lotu,
uwzględniająca istniejący i przewidywany stan pogody oraz wyposażenie statku powietrznego, jego osiągi i
ograniczenia, minimalne warunki atmosferyczne załogi, planowanie lotu operacyjne i nawigacyjne, ocena
zdatności statku powietrznego do lotu IFR;
2) pilotaż i nawigowanie w locie wg wskazań przyrządów bez widoczności zewnętrznej obejmujący wykonanie
procedur normalnych i awaryjnych, właściwych dla klasy lub typu statku powietrznego, którego ma dotyczyć
uprawnienie;
3) wykonanie lotu według wskazań przyrządów - IFR w dzień i w nocy, obejmujące wszystkie fazy lotu IFR, przy
wykorzystaniu systemów radionawigacji aktywnej i radarowej, oraz kołowanie statku powietrznego i podlot
śmigłowca według IFR;
4) wykonanie procedur awaryjnych w lotach według wskazań przyrządów - IFR, w tym: procedury utraty
łączności, lotu z ograniczonym zestawem przyrządów pokładowych, przymusowego zniżania lub lądowania na
lotnisku zapasowym, procedury postępowania w sytuacji awaryjnej spowodowanej usterką zespołu
napędowego statku wielosilnikowego, jeżeli uprawnienie ma jego dotyczyć;
5) współdziałanie z organami ruchu lotniczego, wykorzystanie służby informacji powietrznej, również jej stacji
automatycznego rozgłaszania;
6) monitorowanie lotu i czynności załogi, szczególnie podczas przestawiania wysokościomierza oraz dostrajania
urządzeń radiowych i programowania systemów kierowania lotem;
7) prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej w języku polskim i angielskim zgodnie z wymaganiami
aprobowanej procedury i frazeologii.
3.3.6.2. Szkolenie praktyczne do uzyskania uprawnienia:
1) na jednosilnikowe statki powietrzne:
a) samoloty - musi obejmować co najmniej 50 godzin lotu wg wskazań przyrządów na samolotach, z których
35 godzin może być wykonane na odpowiednim urządzeniu treningowym zgodnie z zatwierdzonym
programem szkolenia,
b) śmigłowce - musi obejmować co najmniej 50 godzin lotu wg wskazań przyrządów na śmigłowcach, z
których 25 godzin może być wykonane na odpowiednim urządzeniu treningowym, zgodnie z
zatwierdzonym programem szkolenia;
2) na wielosilnikowe statki powietrzne:
a) samoloty - musi obejmować co najmniej 55 godzin lotu wg wskazań przyrządów na samolotach, w tym nie
mniej niż 15 godzin na samolocie wielosilnikowym, z których do 40 godzin może być wykonane na
odpowiednim urządzeniu treningowym, a jeżeli kandydat posiada uprawnienie do lotów według wskazań
przyrządów IFR na samoloty jednosilnikowe, szkolenie może obejmować nie mniej niż 5 godzin lotu na
samolocie wielosilnikowym, z czego nie więcej niż 3 godziny na odpowiednim urządzeniu treningowym,
zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia,
b) śmigłowce - musi obejmować co najmniej 55 godzin lotu wg wskazań przyrządów na śmigłowcach, w tym
nie mniej niż 15 godzin na śmigłowcu wielosilnikowym, z których do 30 godzin może być wykonane na

58
odpowiednim urządzeniu treningowym, a jeżeli kandydat posiada uprawnienie do lotów według wskazań
przyrządów IFR na śmigłowce jednosilnikowe, szkolenie może obejmować nie mniej niż 5 godzin lotu na
śmigłowcu wielosilnikowym, z czego nie więcej niż 3 godziny na odpowiednim urządzeniu treningowym,
zgodnie z zatwierdzonym programem szkolenia.
3.3.6.3. Szkolenie w locie na samolotach i śmigłowcach może być prowadzone wyłącznie na dwusterze z
instruktorem uprawnionym do prowadzenia szkolenia w lotach według wskazań przyrządów - IFR, na samolotach
albo na śmigłowcach odpowiednio do rodzaju szkolenia.
3.3.6.4. Szkolenie może być skrócone o 5 godzin lotu na samolotach albo na śmigłowcach dla posiadacza
licencji pilota zawodowego samolotowego albo śmigłowcowego.
3.3.7. Uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów - IFR są wydawane i wpisywane do licencji:
1) pilota samolotowego turystycznego i zawodowego jako:
a) uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów na samolotach jednosilnikowych,
b) uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów na samolotach wielosilnikowych, uprawniające również
do korzystania z uprawnienia wymienionego pod lit. a;
2) pilota śmigłowcowego turystycznego, zawodowego i liniowego jako:
a) uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów na śmigłowcach jednosilnikowych,
b) uprawnienia do lotów według wskazań przyrządów na śmigłowcach wielosilnikowych, uprawniające
również do korzystania z uprawnienia wymienionego pod lit. a.
3.3.8. Każde z uprawnień wymienionych w ust. 3.3.7 uprawnia jego posiadacza do wykonywania podejść do
lądowania według wskazań przyrządów przy minimalnej wysokości decyzji wynoszącej 60 m (200 stóp).
Uprawnienie do wykonywania podejść do lądowania według wskazań przyrządów przy wysokości decyzji mniejszej
niż 60 m (200 stóp) może być wydane pilotowi posiadającemu licencję pilota zawodowego albo liniowego na
oznaczony typ samolotu z załogą wieloosobową, po odbyciu odpowiedniego szkolenia według zasad określonych w
przepisach wydanych na podstawie art. 159 ust. 1 ustawy, oraz zdania egzaminu teoretycznego i praktycznego w
zakresie ustalonym w szczegółowych wytycznych Prezesa Urzędu, wydanych na podstawie aktualnie
obowiązujących przepisów międzynarodowych i opublikowanych w PEL.
3.3.9. Uprawnienia określone w ust. 3.3.7 mogą być ograniczone do wykonywania lotu według wskazań
przyrządów - IFR, wyłącznie w załodze wieloosobowej, jeżeli podczas szkolenia i egzaminu praktycznego albo tylko
samego egzaminu praktycznego kandydat korzystał ze współpracy innego pilota, znajdującego się w załodze.
Ograniczenie to może być zniesione, jeżeli kandydat zaliczy odrębny egzamin praktyczny na statku powietrznym z
wymaganą załogą jednoosobową, podczas którego będzie wykonywał wszystkie czynności pilota bez niczyjej
pomocy.
3.4. Uprawnienia lotnicze instruktora pilota i instruktora spadochronowego
3.4.1. Rodzaje uprawnień lotniczych instruktora, wpisywanych do licencji pilotów i skoczka
spadochronowego zawodowego oraz wynikające z nich uprawnienia do prowadzenia szkolenia lotniczego
3.4.1.1. Zasady ogólne
1) Szkolenie lotnicze praktyczne:
a) w locie, na dwusterze i w lotach samodzielnych - może być prowadzone wyłącznie przez uprawnionego
instruktora-pilota,
b) na ziemi - może być prowadzone przez uprawnionego instruktora lub pod jego bezpośrednim nadzorem;
2) Uprawnionym instruktorem jest:
a) osoba, która spełnia wymagania wymienione w pkt 4-5, w odniesieniu do danego rodzaju szkolenia,
b) instruktor-praktykant podczas szkolenia w ramach praktyki instruktorskiej, posiadający ważne upoważnienie
do odbywania praktyki instruktorskiej;
3) Uprawnionym instruktorem jest również osoba niespełniająca wymagań określonych w pkt 2 lit. a, w
odniesieniu do typu statku powietrznego, ale posiadająca upoważnienie Prezesa Urzędu, wydawane w
odniesieniu do typu statku powietrznego, który:
a) jest wprowadzany do eksploatacji,
b) jest statkiem powietrznym historycznym lub specyficznej produkcji, w odniesieniu do którego nikt nie
posiada uprawnienia instruktora;
4) Instruktor może prowadzić szkolenie w zakresie:
a) posiadanej przez niego licencji,
b) uprawnień lotniczych wpisanych do jego licencji, do której wpisane jest uprawnienie instruktora, z
wyjątkiem szkolenia do tych uprawnień, do których wymagane jest odrębne uprawnienie instruktora, tj.
uprawnień lotniczych, dotyczących typu lub klasy statku powietrznego, oraz do uprawnienia do lotów
według wskazań przyrządów - IFR,

59
c) posiadanych potwierdzeń szkolenia specjalistycznego, o których mowa w § 30 ust. 2 rozporządzenia, jeżeli
jest to dopuszczalne na podstawie posiadanego przez niego uprawnienia instruktora,
d) określonym w upoważnieniu wydanym przez Prezesa Urzędu;
5) Instruktor może prowadzić egzaminy praktyczne na ziemi i w locie, na zaliczenie szkolenia w granicach
określonych w pkt 4, chyba że posiada uprawnienie instruktora klasy 2;
6) Instruktor szkolenia lotniczego prowadzący szkolenie w ośrodku szkolenia lotniczego albo w organizacji
wymienionej w § 9 ust. 5 rozporządzenia może wykonywać czynności instruktorskie wymienione w pkt 1, 3 i 4
tylko w zakresie wyszczególnionym dla niego w instrukcji organizacji szkolenia tej organizacji, obejmującym
również typy statków powietrznych i urządzeń treningowych;
7) Prezes Urzędu, kierując się aktualnymi wymaganiami JAR i Aneksu 1, a także potrzebami bezpieczeństwa
lotów wynikającymi z rozwoju lotnictwa, w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu szkolenia instruktorów
ustala i ogłasza w PEL szczegółowe wytyczne, dotyczące wymagań, które muszą spełniać instruktorzy
prowadzący szkolenie:
a) do licencji pilota zawodowego albo skoczka spadochronowego zawodowego,
b) na typ statku powietrznego z załogą wieloosobową,
c) na typy śmigłowców,
d) na typy samolotów z załogą jednoosobową i napędem turboodrzutowym,
e) kandydatów na instruktorów w poszczególnych specjalnościach,
f) kandydatów na pilotów doświadczalnych oraz skoczków spadochronowych doświadczalnych.
3.4.1.2. Uprawnienia instruktora samolotowego
Do licencji pilota samolotowego zawodowego lub liniowego mogą być wpisane następujące uprawnienia instruktora:
1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniające do prowadzenia szkolenia do uzyskania:
- licencji pilota samolotowego turystycznego,
- uprawnień lotniczych: na klasę samolotów jednosilnikowych tłokowych lądowych,
- uprawnień do lotów nocnych,
- uprawnień dodatkowych,
pozostałych uprawnień lotniczych, niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień
uzupełniających, z wyłączeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota
oraz przyjmowania egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota
samolotowego;
2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniające do korzystania z wszystkich uprawnień przysługujących
instruktorowi szkolenia klasy 2 oraz do uzyskania uprawnienia do:
a) prowadzenia szkolenia do:
– licencji pilota samolotowego zawodowego,
– instruktora szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2,
– lotów AGRO,
– lotów gaśniczych
– uprawnień dodatkowych, które są wykorzystywane na samolotach jednosilnikowych tłokowych
lądowych,
– uprawnień lotniczych, niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień
uzupełniających,
b) decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota,
c) przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota samolotowego
turystycznego i zawodowego;
3) na klasę samolotów jednosilnikowych tłokowych lądowych albo wodnych, albo turbinowych lądowych albo
wodnych - uprawniające do:
a) szkolenia w celu uzyskania:
– uprawnienia na samoloty tej klasy,
– uprawnienia do lotów nocnych,
– uprawnienia instruktora na klasę samolotów jednosilnikowych tłokowych,
– uprawnienia do lotów AGRO,
– uprawnienia do lotów gaśniczych,
– uprawnień dodatkowych, które są wykorzystywane na samolotach tych klas,
b) przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do uprawnień lotniczych,
niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień dodatkowych;

60
4) na klasę samolotów wielosilnikowych tłokowych lądowych albo wodnych - uprawniające do szkolenia do tej
klasy samolotów oraz do:
- uprawnienia lotniczego do lotów nocnych,
- uprawnienia lotniczego instruktora na klasę samolotów wielosilnikowych tłokowych,
- uprawnienia lotniczego do lotów AGRO,
- uprawnienia lotniczego do lotów gaśniczych,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do uprawnień lotniczych,
niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień dodatkowych;
5) dotyczące typu samolotu - uprawniające do szkolenia do tej klasy samolotów oraz do:
- uprawnienia lotniczego instruktora na ten typ samolotu,
- uprawnienia lotniczego do lotów AGRO,
- uprawnienia lotniczego do lotów gaśniczych,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do uprawnień lotniczych,
niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień dodatkowych;
6) w lotach według wskazań przyrządów - IFR - uprawniające do szkolenia w tych lotach oraz:
- szkolenia do uprawnienia lotniczego instruktora w lotach według wskazań przyrządów - IFR,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do tego uprawnienia;
7) specjalne instruktora symulatorowego, określone w ust. 6.2.1.
3.4.1.2.1. Uprawnienia instruktora samolotowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 i klasy 1 oraz na
klasę samolotów jednosilnikowych mogą być wykorzystywane przez ich posiadaczy do szkolenia:
1) na motoszybowcach turystycznych, jeżeli jest posiadacz uprawnienia instruktora posiada również wpisane do
swej licencji uprawnienie na klasę motoszybowców turystycznych;
2) na samolotach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, chyba że jest wymagane odrębne uprawnienie
instruktora dotyczące typu, jeżeli jest uprawniony do wykonywania lotów na danym typie samolotu i spełnia
wymagania określone w wytycznych Prezesa Urzędu;
3) na wiatrakowcach, jeżeli posiadacz uprawnienia instruktora posiada również wpisane do swej licencji
uprawnienie na klasę wiatrakowców lub posiada licencje pilota wiatrakowcowego.
3.4.1.3. Uprawnienia instruktora śmigłowcowego
Do licencji pilota śmigłowcowego zawodowego lub liniowego mogą być wpisane następujące uprawnienia
instruktora:
1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniające do prowadzenia szkolenia do:
- licencji
pilota
śmigłowcowego turystycznego,
- uprawnień lotniczych na typ śmigłowca zastosowanego w szkoleniu, jeżeli posiada uprawnienie instruktora
na ten typ,
- uprawnień lotniczych, niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień dodatkowych;
z wyłączeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania
egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota śmigłowcowego
turystycznego
2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniające do korzystania z wszystkich uprawnień przysługujących
instruktorowi szkolenia klasy 2 oraz do:
- szkolenia do licencji pilota śmigłowcowego zawodowego,
- szkolenia do uprawnień lotniczych: na typ śmigłowca zastosowanego w szkoleniu, jeżeli posiada
uprawnienie instruktora na ten typ,
- szkolenia do lotów nocnych,
- szkolenia do instruktora szkolenia ogólnego klasy 2,
- szkolenia do lotów AGRO,
- szkolenia do lotów gaśniczych,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota śmigłowcowego
turystycznego i zawodowego,
- szkolenia do uprawnień lotniczych, niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora i uprawnień
dodatkowych;
3) dotyczące typu śmigłowca - uprawniające do:
- szkolenia na ten typ śmigłowca,
- szkolenia instruktora na ten typ śmigłowca,
- szkolenia do lotów AGRO na tym typie śmigłowca,
- szkolenia do lotów gaśniczych na tym typie śmigłowca,

61
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do uprawnień lotniczych,
niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora;
4) w lotach według wskazań przyrządów - IFR, - uprawniające do:
- szkolenia do uzyskania uprawnienia do wykonywania lotów IFR,
- szkolenia do uprawnienia lotniczego instruktora w lotach według wskazań przyrządów - IFR, jeżeli również
posiada uprawnienie instruktora na typ zastosowany w szkoleniu,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do tego uprawnienia;
5) specjalne instruktora symulatorowego, określone w ust. 6.2.2.
3.4.1.3.1. Uprawnienia instruktora śmigłowcowego szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 i klasy 1 mogą być
wykorzystywane przez ich posiadaczy podczas szkolenia:
1) na śmigłowcach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, jeżeli posiada uprawnienie do wykonywania lotów
na danym typie śmigłowca i spełnia wymagania określone w wytycznych Prezesa Urzędu;
2) na wiatrakowcach, jeżeli posiadacz uprawnienia instruktora posiada również wpisane do swej licencji
uprawnienie na klasę wiatrakowców lub posiada licencje pilota wiatrakowcowego.
3.4.1.4. Uprawnienia instruktora wiatrakowcowego
Do licencji pilota wiatrakowcowego zawodowego mogą być wpisane następujące uprawnienia instruktora:
1) ograniczone klasy 2 - uprawniające do prowadzenia szkolenia do:
- licencji pilota wiatrakowcowego turystycznego,
- uprawnienia lotniczego do lotów nocnych,
z wyłączeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania
egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota wiatrakowcowego
turystycznego oraz szkolenia do uprawnień lotniczych i uprawnień dodatkowych;
2) klasy 1 - uprawniające do:
- korzystania z wszystkich uprawnień instruktora wiatrakowcowego klasy 2,
- szkolenia do licencji pilota zawodowego,
- szkolenia do uprawnień instruktora wiatrakowcowego klasy 2,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota wiatrakowcowego
turystycznego i zawodowego oraz szkolenia do uprawnień lotniczych i uprawnień dodatkowych.
3.4.1.4.1. Uprawnienia instruktora wiatrakowcowego mogą być wykorzystywane przez ich posiadaczy przy
szkoleniu na wiatrakowcach wymienionych w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy, jeżeli posiadacz uprawnienia instruktora jest
uprawniony do wykonywania lotów na danym typie wiatrakowca i spełnia wymagania określone w wytycznych
Prezesa Urzędu.
3.4.1.5. Uprawnienia instruktora sterowcowego
Do licencji pilota sterowcowego zawodowego i liniowego mogą być wpisane następujące uprawnienia instruktora:
1) szkolenia ogólnego ograniczone klasy 2 - uprawniające do prowadzenia szkolenia do:
- licencji pilota sterowcowego zawodowego,
- uprawnień lotniczych na klasę sterowców z załogą jednoosobową,
- lotów
nocnych,
z wyłączeniem prawa decydowania o pierwszym locie i pierwszym przelocie ucznia-pilota oraz przyjmowania
egzaminów praktycznych na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota sterowcowego zawodowego
oraz szkolenia do uprawnień lotniczych, wymagających odrębnego uprawnienia instruktora;
2) szkolenia ogólnego klasy 1 - uprawniające do:
- korzystania z wszystkich uprawnień instruktora sterowcowego klasy 2,
- szkolenia do licencji pilota sterowcowego liniowego,
- szkolenia do uprawnienia lotniczego do lotów nocnych,
- szkolenia do uprawienia instruktora sterowcowego szkolenia ogólnego, ograniczonego klasy 2,
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia do licencji pilota sterowcowego
zawodowego i liniowego oraz szkolenia do uprawnień lotniczych, niewymagających odrębnego
uprawnienia instruktora;
3) na typ sterowca z załogą wieloosobową - uprawniające do szkolenia do uprawnień lotniczych:
- na ten typ sterowca,
- do uprawnienia instruktora na typ sterowca z załogą wieloosobową
- przyjmowania egzaminów na zaliczenie etapu i całości szkolenia,
- niewymagających odrębnego uprawnienia instruktora;
3.4.1.6. Uprawnienia instruktora balonowego
Do licencji pilota balonu mogą być wpisane następujące uprawnienia instruktora:

62