Rządowy projekt ustawy o organizacji rynku rybnego

Ponadto dodano przepisy niezbędne do realizacji obowiązków wynikających
z rozporządzenia Rady (WE) nr 1566/2007 z dnia 21 grudnia 2007 r. ustanawia-
jącego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1966/2006
w sprawie elektronicznej rejestracji i raportowania działalności połowowej oraz
w sprawie środków teledetekcji (Dz. Urz. UE L 340 z 22.12.2007, str. 46), służą-
ce ewidencjonowaniu przedsiębiorców uprawnionych do pierwszej sprzedaży
produktów rybołówstwa, osiągających roczny obrót finansowy produktami rybo-
łówstwa powyżej 400 tys. euro.
Wydanie zaświadczenia o wpisie do rejestru skupujących będzie podlegać, tak
jak dotychczas, opłacie skarbowej, której wysokość wynosi obecnie 17 zł, sto-
sownie do przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej
(Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.).
Rozdział piąty (Pierwsza sprzedaż produktów rybnych) reguluje obowiązki
przedsiębiorców wpisanych do rejestru skupujących, związane z wprowadzeniem
produktów do obrotu, czyli pierwszą sprzedażą. Zawarte w tym rozdziale przepi-
sy, wynikające z realizacji rozporządzenia nr 2847/93, dotyczą wyłącznie pro-
duktów rybnych pochodzących z połowów morskich. Przepisy Unii Europejskiej
nie przewidują obecnie tego rodzaju obowiązków w stosunku do innych produk-
tów rybnych.
W celu zapewnienia spójności z pojęciami występującymi w przepisach wspól-
notowych (oficjalna polska wersja językowa przepisów) została zmieniona wy-
stępująca dotychczas w ustawie nazwa „dokument pierwszej sprzedaży” na „kar-
ta sprzedaży”. Zmiana ta nie wpływa na charakter tego dokumentu. Regulacje
nakazujące wystawianie karty sprzedaży, o której mowa w art. 9 rozporządzenia
nr 2847/93, ulegają jedynie niewielkim zmianom polegającym na bezpośrednim
odniesieniu do konkretnych przepisów Unii Europejskiej (termin i zasady prze-
kazywania kart właściwym organom oraz w rozdziale dotyczącym kar za ich na-
ruszenie).
Powtórzono również istniejącą regulację o obowiązku wystawienia karty sprze-
daży w przypadku wykorzystywania przez przedsiębiorcę, który pozyskał pro-

10
dukty (dokonał połowu) w ramach wykonywanej przez siebie działalności go-
spodarczej (własne przetwórstwo).
Sposób wydawania formularzy przez inspektoraty rybołówstwa morskiego pozo-
staje bez zmian. Wzór karty sprzedaży i wzór deklaracji przejęcia określi mini-
ster właściwy do spraw rybołówstwa. Przewidziano jednak obowiązek nadawa-
nia w okręgowym inspektoracie rybołówstwa morskiego kolejnych numerów
wydawanym formularzom tych dokumentów, co ma sprzyjać poprawie weryfi-
kacji danych przy kontroli krzyżowej kart sprzedaży oraz kart dziennika poło-
wowego dokonywanej przez Centrum Monitorowania Rybołówstwa (CMR).
Dodano ponadto przepis dotyczący realizacji wynikającego z rozporządzenia
nr 1566/2007 obowiązku dodatkowego przesyłania przez niektórych przedsię-
biorców informacji zawartych w karcie sprzedaży drogą elektroniczną.
Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie obowiązku dokonywania transakcji
pierwszej sprzedaży dorszy pochodzących z połowów w Morzu Bałtyckim
w centrach pierwszej sprzedaży, przy jednoczesnym określeniu wyłączeń w tym
zakresie dla rybołówstwa przybrzeżnego. Wprowadzenie obowiązku sprzedaży
przez centra było postulatem istniejących uznanych organizacji producentów,
przy czym różne organizacje proponowały odmienny zakres wyłączeń tego obo-
wiązku. Centrami sprzedaży ryb w rozumieniu projektu ustawy są znajdujące się
w porcie rybackim lub przystani rybackiej i dysponujące niezbędną infrastruktu-
rą, w szczególności wyładunkową i transportową, obiekty przeznaczone do ce-
lów sesyjnej lub aukcyjnej sprzedaży ryb, zarządzane przez uznaną organizację
producentów, która będzie w związku z tym obowiązana wprowadzać dane
o dokonanej w tym centrum pierwszej sprzedaży do systemu informatycznego
prowadzonego przez ministra właściwego do spraw rybołówstwa.
Taka rola centrów pierwszej sprzedaży ma, oprócz zapewnienia właściwych wa-
runków weterynaryjno-sanitarnych, przyczynić się do eliminowania z rynku pro-
duktów pochodzących z nielegalnych lub nieraportowanych połowów, co jak
pokazuje praktyka funkcjonowania działających obecnie centrów, powinno mieć
wpływ na wzrost cen osiąganych przez producentów. Należy również podkreślić,

11
że projektowane rozwiązanie nie będzie zatem prowadzić do „monopolizacji”
rynku dorsza. Obligatoryjne będzie bowiem jedynie miejsce sprzedaży, zaś pro-
wadzenie transakcji pierwszej sprzedaży w centrach w systemach sprzedaży se-
syjnej lub aukcyjnej pozwoli zachować rybakom wpływ na wybór nabywcy
i akceptować cenę transakcji.
Rozwiązanie powyższe będzie stanowić jeden z mechanizmów egzekwowania
zakazu obrotu dorszami pochodzącymi z nielegalnych połowów lub niewymia-
rowymi. Wprowadzony obowiązek jest rozwiązaniem nowym w polskim prawie,
jednakże wynikającym z obowiązujących regulacji Unii Europejskiej. Przepis
art. 14 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2847/93 z dnia 12 października
1993 r. ustanawiającego system kontroli mający zastosowanie do wspólnej poli-
tyki rybołówstwa stanowi, że „Państwa Członkowskie zapewnią, aby wszelkie
wyładunki w Państwie Członkowskim, wymienione w art. 8, 9 i 10 tego rozpo-
rządzenia, były rejestrowane. W tym celu Państwa Członkowskie mogą wyma-
gać, aby wprowadzenie do obrotu po raz pierwszy nastąpiło przez sprzedaż
w centrum aukcyjnym.”. W związku z tym projektowane rozwiązanie stanowi
realizację możliwości regulacji rynku rybnego przewidzianej w przepisach Unii
Europejskiej.
Uzasadniając projektowaną regulację należy wziąć pod uwagę zaistniałe
w 2007 r. całkowite zamknięcie przez Komisję Europejską połowów dorsza
z powodu przekroczenia przyznanej Polsce kwoty połowowej dla tego gatunku,
dokonane rozporządzeniem Komisji (WE) nr 804/2007 z dnia 9 lipca 2007 r.
ustanawiającym zakaz połowów dorsza w Morzu Bałtyckim (podobszary
25–32, wody WE) przez statki pływające pod banderą Polski (Dz. Urz. UE L 180
z 10.07.2007, str. 3), jak również dokonane w 2008 r. przepisami krajowymi
analogiczne ograniczenia, wprowadzone przez kilkakrotne zmiany rozporządze-
nia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 marca 2008 r. w sprawie wymia-
rów i okresów ochronnych organizmów morskich oraz szczegółowych warun-
ków wykonywania rybołówstwa morskiego (Dz. U. Nr 43, poz. 260,

z późn. zm.).

12

Powyższe zakazy połowów świadczą o tym, że dotychczasowy system kontroli
połowów dorszy okazał się niewystarczający, choć obejmuje on (wprowadzone
do obowiązkowego stosowania w przepisach Unii Europejskiej): dopuszczenie
połowów wyłącznie na podstawie specjalnego zezwolenia połowowego, ewiden-
cjonowanie połowów w dziennikach połowowych, których kopie trafiają do
CMR, w celu uwzględnienia w komputerowym Systemie Informacji Rybołów-
stwa Morskiego (SIRM), śledzenia ruchu statków za pomocą satelitarnego sys-
temu monitorowania (VMS), zgłaszanie miejsca planowanego wyładunku i ewi-
dencjonowanie wyładunków, a także sporządzanie kart sprzedaży, które również
trafiają do CMR i są również uwzględniane w SIRM.
Projektowany przepis, choć ogranicza swobodę działalności gospodarczej w za-
kresie pierwszego etapu obrotu dorszem, jest niezbędny ze względu na ochronę
żywych zasobów morza i ograniczanie nieuczciwej konkurencji wśród armato-
rów poławiających dorsza oraz przedsiębiorców zajmujących się jego obrotem
i przetwórstwem. W art. 20 Konstytucji RP wyrażona została zasada wolności
gospodarczej, a jedyne przesłanki jej ograniczenia określa art. 22 Konstytucji RP,
zgodnie z którym ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopusz-
czalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
Biorąc więc pod uwagę, że gwarantowana konstytucyjnie wolność gospodarcza
nie ma charakteru prawa absolutnego, za dopuszczalne należy uznać ogranicze-
nie wprowadzane w projektowanej ustawie. Wskazane wyżej wartości ochrony
żywych zasobów morza, ograniczenia nieuczciwej konkurencji oraz stworzenia
właściwych warunków prowadzenia pierwszej sprzedaży ryb tego gatunku sta-
nowią bowiem ważny interes publiczny w rozumieniu art. 22 Konstytucji RP.
Zachowana jest zatem zasada proporcjonalności ingerencji ustawodawcy w za-
gwarantowaną konstytucyjnie wolność gospodarczą.
Rozdział szósty (Organizacje producentów i ich związki oraz organizacje mię-
dzybranżowe) projektowanej ustawy reguluje pozostawione przez przepisy Unii
Europejskiej do rozstrzygnięcia przez państwo członkowskie kwestie powstawa-

13
nia, uznawania przez państwo i funkcjonowania organizacji producentów, ich
związków oraz organizacji międzybranżowych.
Dotychczasowe przepisy zostały usystematyzowane i uzupełnione, co powinno
ułatwić ich stosowanie. W szczególności dodano brakujące w obecnie obowiązu-
jącej ustawie regulacje „szczególnego uznania” organizacji producentów, o któ-
rym mowa w art. 12 ust. 1 rozporządzenia nr 104/2000 oraz współdziałania
z Komisją Europejską przy uznawaniu związków organizacji producentów.
Ponadto dodano przepisy dotyczące kontroli organizacji, które to kontrole wyni-
kają bezpośrednio z przepisów Unii Europejskiej (zob. art. 6 ust. 1 lit. b i art. 13
ust. 3 lit. b rozporządzania nr 104/2000). Należy zauważyć, że przepisy te nie
mogą być traktowane jako naruszające zasady kontroli przedsiębiorców w rozu-
mieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Po pierwsze, stosow-
nie do art. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.), przepisów tej ustawy nie
stosuje się do rybactwa śródlądowego. Z kolei w odniesieniu do kontroli or-
ganizacji zrzeszających armatorów statków rybackich wykonujących
rybołówstwo morskie należy wskazać, że istotą tych kontroli nie jest
wykonywanie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, lecz kontrola
spełniania przez określoną organizację określonych w przepisach Unii
Europejskiej szczególnych funkcji i kryteriów uznania.
Zaprojektowano również w nowy sposób przepisy dotyczące przewidzianego
w rozporządzeniu nr 104/2000 rozszerzania przepisów organizacji producentów
i organizacji międzybranżowych na producentów niebędących ich członkami.
Minister właściwy do spraw rybołówstwa będzie mógł, na wniosek wymienio-
nych organizacji, określić przepisy przyjęte przez daną organizację, które będą
miały zastosowanie do tej organizacji oraz do podmiotów niebędących jej człon-
kami. Ponadto, tak jak przewiduje rozporządzenie nr 104/2000, minister właści-
wy do spraw rybołówstwa będzie mógł określić wysokość opłat ponoszonych
przez podmioty niebędące członkami określonej organizacji z tytułu działań tej
organizacji na ich rzecz, jak również rekompensat finansowych, które będą mo-

14