Rządowy projekt ustawy o organizacji rynku rybnego

W rozdziale drugim (Produkty rybne) zamieszczono regulacje dotyczące kontroli
w zakresie wprowadzania do obrotu oraz oznakowania produktów. Wprowadza-
nie do obrotu oraz oznakowanie produktów regulują przepisy Unii Europejskiej,
ustanawiające system kontroli nad wspólną polityką rybacką oraz dotyczące
wspólnego rynku produktów rybołówstwa i pochodzących z akwakultury, nato-
miast do kontroli produktów rybnych, w odniesieniu do których przyjęto wspólne
normy handlowe, zostali wyznaczeni – w określonym zakresie – okręgowi in-
spektorzy rybołówstwa morskiego i Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych. Druga z wymienionych inspekcji prowadzi kontrole w za-
kresie, trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r.
o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 187,
poz. 1577, z późn. zm.), w tym w odniesieniu do kategorii świeżości i do ozna-
kowania produktów rybnych, a inspektorzy rybołówstwa morskiego mają ją nie-
zwłocznie informować o stwierdzonych uchybieniach w celu podjęcia przez nią
stosownych działań, tak aby produkty niespełniające wymagań nie były wprowa-
dzane do obrotu.
Należy dodatkowo zaznaczyć, że własne kompetencje w zakresie kontroli pro-
duktów (co obejmuje również produkty rybne) posiada Inspekcja Handlowa
funkcjonująca na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Han-
dlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25, z późn. zm.). Z punktu widzenia przepi-
sów z zakresu organizacji rynku rybnego Inspekcja Handlowa posiada między
innymi kompetencje w odniesieniu do sprawdzania oznakowania określonego
w rozporządzeniu nr 2065/2001.
Poszczególne organy mają współdziałać ze sobą w celu realizacji kontroli,
przede wszystkim przez przekazywanie informacji oraz prowadzenie wspólnych
kontroli na różnych etapach obrotu. W projekcie ustawy przewidziano, że sposób
i formy tego współdziałania określą, w drodze rozporządzenia, minister właściwy
do spraw rybołówstwa i minister właściwy do spraw rynków rolnych, jako że
sprawują nadzór nad inspektorami rybołówstwa morskiego oraz Inspekcją Jako-
ści Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

5
Przewidziano możliwość wydania przez ministra właściwego do spraw rybołów-
stwa rozporządzenia określającego wskaźniki przeliczeniowe długości tuszek na
długość całkowitą ryb – dla gatunków ryb, dla których ustanowiono wymiary
ochronne, oraz masy tuszek i filetów na masę ryb w relacji pełnej (żywą wagę)
ryb – dla gatunków ryb objętych kwotami połowowymi, w szczególności dla
dorsza, storni, gładzicy i łososia. Celem wydania takiego aktu wykonawczego ma
być zapewnienie jednolitości stosowanych zasad kontroli przestrzegania mini-
malnych wymiarów handlowych na każdym etapie obrotu, a w szczególności
uniknięcie wątpliwości co do wielkości dorsza i łososia w przypadku kontroli
produktów, na przykład odgłowionych.
Ponadto wprowadzono brakujące dotychczas regulacje dotyczące prowadzenia
i aktualizowania przez ministra właściwego do spraw rybołówstwa wspomniane-
go wyżej wykazu oznaczeń handlowych, o którym mowa w art. 4 ust. 2 rozpo-
rządzenia nr 104/2000, przyjętych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przepisy krajowe nie zawierają obecnie podstawy do prowadzenia takiego wyka-
zu w formie wiążącej producentów, wprowadzając ryzyko błędnego informowa-
nia konsumentów oraz utrudniając kontrolę oznakowania produktów, co było
sygnalizowane przez Komisję Europejską. W przepisach końcowych ustawy
przewidziano, że minister właściwy do spraw rybołówstwa udostępni na stronie
internetowej obowiązujący wykaz w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie
ustawy. Obecnie wykaz taki jest udostępniony na stronie internetowej jedynie
jako zalecany do stosowania.
Należy dodać, że mimo odwołania się w projekcie do definicji produktu „rybo-
łówstwa”, zawartej w art. 1 tiret drugie polskiej wersji językowej rozporządzenia
nr 104/2000, projekt ustawy posługuje się pojęciem „produkty rybne”. Rozwią-
zanie takie przyjęto w celu uniknięcia mylącego rozumienia niniejszego pojęcia.
Bowiem według zwykłego znaczenia językowego pojęcie „produkty rybołów-
stwa” mogłoby zostać zrozumiane jako odnoszące się wyłącznie do produktów
pochodzących z połowów, z pominięciem produktów pochodzących z chowu
i hodowli tak w wodach śródlądowych, jak również w morzu. Natomiast przepi-

6
sy rozporządzenia nr 104/2000 dotyczą niewątpliwie również wskazanych pro-
duktów pochodzących z chowu i hodowli. W języku angielskim podobne rozróż-
nienie nie występuje („fishery products”).
Należy również zauważyć, że przyjęta terminologia jest zgodna z Polską Klasy-
fikacją Działalności, wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia
24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U.
Nr 251, poz. 1885). Zgodnie z PKD dział „rybactwo” (03) obejmuje:
– rybołówstwo w wodach morskich i śródlądowych, w tym utrzymywanie za-
sobów ryb, skorupiaków, mięczaków i pozostałych zwierząt oraz organi-
zmów wodnych,
– chów i hodowlę ryb oraz pozostałych produktów i organizmów wodnych
(np. roślin wodnych, pereł, gąbek itp.) w wodach morskich i śródlądowych,
– działalność, która zwykle jest integralną częścią procesu produkcji i jest wy-
konywana na własny rachunek (np. wprowadzanie ziaren do ostryg w celu
produkcji pereł).
W rozdziale trzecim (Kodeksy dobrej praktyki rybackiej) zawarto nowe przepisy
będące podstawą do stworzenia wykazu dobrowolnie opracowywanych i przyj-
mowanych do stosowania przez zainteresowane podmioty kodeksów dobrej
praktyki rybackiej, co ma być zachętą do tworzenia takich kodeksów. Kodeks
taki będzie mógł powstać w celu zapewnienia standaryzacji prowadzenia racjo-
nalnej gospodarki rybackiej, zrównoważonego korzystania z żywych zasobów
wód, ograniczenia negatywnego lub zwiększenia pozytywnego wpływu gospo-
darki rybackiej na środowisko oraz zapewnienia bezpieczeństwa dostarczanych
produktów. Regulacji mogą podlegać zagadnienia nieuregulowane w przepisach
powszechnie obowiązujących, w tym takie, dla których przepisy te ustalają wy-
magania ogólne, a kodeks zmierza do ich uszczegółowienia lub zaostrzenia wy-
magań. Zasadniczymi zagadnieniami regulowanymi przez kodeksy mają być wa-
runki i sposoby prowadzenia chowu, hodowli lub połowu określonego gatunku
lub rodzaju ryb, w tym przetrzymywania i transportu ryb żywych.


7
W przepisach projektu ustawy sformułowano niezbędny zakres, jaki musi obej-
mować kodeks, oraz określono krąg podmiotów uprawnionych do jego opraco-
wania, a także zasady umieszczania kodeksu w wykazie, jak i wykreślania z wy-
kazu. Usunięcie kodeksu z wykazu kodeksów będzie wymagało wydania przez
ministra właściwego do spraw rybołówstwa decyzji administracyjnej, a będzie
mogło nastąpić na pisemny wniosek podmiotu, który opracował kodeks, albo
urzędu – w przypadku gdy w wyniku zmian obowiązującego stanu prawnego
okaże się, że kodeks zawiera postanowienia niezgodne z przepisami prawa.
Należy podkreślić, że samo zobowiązanie się określonego podmiotu do stosowa-
nia kodeksu, jak i kontrola jego przestrzegania, będą następować na płaszczyźnie
stosunków cywilnoprawnych, regulowanych bezpośrednio przez podmiot, który
opracuje określony kodeks, oraz podmiot, który dobrowolnie zadeklaruje jego
stosowanie. Relacje te nie podlegają żadnej kontroli administracyjnej, a kodeks
nie będzie stanowił podstawy do podejmowania rozstrzygnięć przez organy ad-
ministracji w tym zakresie.
Stosowanie kodeksów ma natomiast istotne znaczenie przy ubieganiu się o po-
moc finansową z funduszy unijnych w sektorze rybactwa, dlatego też w projek-
towanej ustawie wprowadza się przepis zapewniający podmiotowi, który opra-
cował określony kodeks, możliwość udziału we wszelkich postępowaniach przed
organami administracji publicznej, w których strona powołuje się na okoliczność
stosowania danego kodeksu. Należy zastrzec, że istotą tego postępowania nie jest
ocena wypełniania zobowiązań w zakresie przestrzegania kodeksu, wynikających
z wyżej wymienionych stosunków cywilnoprawnych, lecz zapewnienie z jednej
strony możliwości potwierdzenia faktu stosowania dobrych praktyk przez pod-
miot, który powołuje się na stosowanie określonego kodeksu, a z drugiej strony –
pozwala podmiotowi, który opracował kodeks, zająć merytoryczne stanowisko
i sprawować realną kontrolę nad funkcjonowaniem przyjętych standardów.
Przepisów tego rodzaju nie ma w dotychczasowej ustawie.
Rozdział czwarty projektu ustawy (Rejestr przedsiębiorców skupujących produk-
ty rybne) reguluje kwestie, które były objęte dotychczas obowiązującą ustawą

8
i nie podlegają zasadniczym zmianom, jednak wymagają uzupełnienia i dopre-
cyzowania. Jak wynika z art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 2847/93 ustanawiającego
system kontroli mający zastosowanie do wspólnej polityki rybołówstwa, produk-
ty rybołówstwa wyładowane w państwie członkowskim mogą być wprowadzane
po raz pierwszy do obrotu wyłącznie przez ośrodki aukcyjne lub inne instytucje
bądź osoby upoważnione przez państwa członkowskie. W związku z tym,
w Rzeczypospolitej Polskiej do skupu produktów rybnych pochodzących z po-
łowów morskich bezpośrednio od producenta (pierwsza sprzedaż) są uprawnione
obecnie wyłącznie podmioty wpisane do rejestru prowadzonego przez ministra
właściwego do spraw rybołówstwa. Nie następują w tym zakresie zmiany w sto-
sunku do obowiązującego stanu prawnego. Należy przy tym podkreślić, że zacy-
towane przepisy Unii Europejskiej dotyczą wyłącznie produktów rybnych po-
chodzących z połowów morskich i nie ma podstaw prawnych do rozszerzania
tego obowiązku w odniesieniu do obrotu innymi produktami rybnymi.
Istniejący rejestr prowadzony przez ministra właściwego do spraw rybołówstwa
zostanie uzupełniony o dodatkowe dane (weterynaryjny numer identyfikacyjny,
informacje o wykreśleniu z rejestru). Nie zmieniono zakresu wniosku o wpis do
rejestru, dodano natomiast wymóg potwierdzenia spełniania wymagań weteryna-
ryjnych przez wnioskodawcę i posiadania weterynaryjnego numeru identyfika-
cyjnego, co jest spełnieniem postulatu środowiska przetwórców ryb. W związku
z powyższym wprowadza się przepisy przejściowe, pozwalające wpisanym
obecnie do rejestru podmiotom przedłożyć wyżej wymieniony dokument,
a w przypadku jego nieprzedłożenia przewiduje się wykreślenie z rejestru
z urzędu oraz powiadomienie powiatowego lekarza weterynarii. Ponadto wpro-
wadzono wprost w ustawie nowy obowiązek zgłaszania zmiany istotnych danych
zawartych w rejestrze (wówczas w razie potrzeby będzie wydawane uaktualnione
zaświadczenie, ale z tym samym numerem), jak również obowiązek informowa-
nia o zakończeniu prowadzonej działalności w celu wykreślenia z rejestru,
w terminie 30 dni od dnia powstania zmian. Pozwoli to na bieżącą aktualizację
rejestru, co obecnie wiąże się z istotnymi trudnościami. Rozszerzono również
przepisy dotyczące podstaw wykreślenia z rejestru skupujących.

9