Odstąpienie od umowy zawartej na odległość

Przeczytaj także: Szczególne uprawnienia konsumenta a odstąpienie od umowy

Na wstępie przypomnieć należy, że zgodnie z art. 22(1) kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zatem umowa zawierana przez osobę fizyczną z przedsiębiorcą, w sytuacji gdy przedmiot tej umowy nie jest związany z prowadzoną przez taką osobę fizyczną działalnością gospodarczą lub zawodową będzie uznana za umowę zawartą przez konsumenta. W tym miejscu należy także wyjaśnić, co rozumiemy pod pojęciem umowy zawieranej na odległość. Z definicji zawartej w art. 6 ust. 1 wynika, że aby umowa została uznana za umowę zawarta na odległość w rozumieniu przepisów ustawy, do jej zawarcia musi dojść za pomocą lub przy wykorzystaniu dowolnego urządzenia pozwalającego na komunikowanie się stron (np. przy wykorzystaniu drukowanego lub elektronicznego formularza zamówienia, reklamy prasowej z wydrukowanym formularzem zamówienia, reklamy w postaci elektronicznej, katalogu, telefonu, telefaksu, radia, telewizji, poczty elektronicznej), bez jednoczesnej obecności obu stron umowy. Dodatkowo umowa taka musi być zawarta przez konsumenta i przedsiębiorcę, w sytuacji, gdy przedsiębiorca zorganizował swoją działalność w taki sposób, że zawieranie umów na odległość jest typowym sposobem zawierania przez niego umów w ramach prowadzonej działalności.

Ustawa przyznaje konsumentowi, który zawarł umowę na odległość, uprawnienie do odstąpienia od umowy, bez podawania przyczyny. Stosownie do art. 10 ust 1 ustawy konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Bieg 10-dniowego terminu na odstąpienie od umowy rozpoczyna się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usług – od dnia zawarcia umowy. Należy pamiętać, że do obowiązków przedsiębiorcy związanych z zawarciem umowy na odległość należy m.in. poinformowanie konsumenta o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni. Przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta o tym prawie oraz przekazać inne informacje określone w ustawie dotyczące przedsiębiorcy oraz umowy najpóźniej w chwili składania konsumentowi propozycji zawarcia umowy oraz potwierdzić na piśmie te informacje najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełnienia świadczenia. W razie braku potwierdzenia tych informacji na piśmie, a więc w razie braku potwierdzenia na piśmie prawa do odstąpienia od umowy w terminie 10 dni, konsument może odstąpić od umowy w terminie 3 miesięcy od daty wydania rzeczy lub rozpoczęcia świadczenia usługi, chyba że po rozpoczęciu biegu tego terminu konsument otrzyma potwierdzenie (czyli w przypadku potwierdzenia dokonanego przez przedsiębiorcę z opóźnieniem) – w takiej sytuacji konsument będzie mieć prawo odstąpienia od umowy w terminie 10 dni od otrzymania od przedsiębiorcy potwierdzenia.

Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy w razie odstąpienia przez konsumenta od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

Ustawa w sposób szczególny reguluje kwestię umów zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych. Usługami finansowymi w rozumieniu ustawy są w szczególności czynności bankowe, umowy kredytu konsumenckiego, czynności ubezpieczeniowe, umowy uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. W przypadku tego typu umów zawartych na odległość konsument ma prawo do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia przez przedsiębiorcę informacji o umowie, jeżeli jest to termin późniejszy. W przypadku umów ubezpieczeniowych termin ten jest wydłużony do 30 dni. Realizacja prawa odstąpienia od umowy przez konsumenta również może nastąpić bez podania przyczyny. Prawa odstąpienia od umowy nie stosuje się jednak do umów o kredycie konsumenckim zawartych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, przy czym kwestię prawa do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego regulują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.