Ochrona pracy kobiet

Przeczytaj także: Jakie prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa?

Pracownik ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat. Nie w każdym jednak przypadku będzie on miał możliwość wykorzystania pełnego wymiaru urlopu. Pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy terminowej, czyli umowy o pracę na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, pracodawca udziela urlopu wychowawczego na czas nie dłuższy niż do końca okresu, na jaki została zawarta umowa.

Należy podkreślić, że udzielenie pracownikowi, zatrudnionemu na podstawie umowy terminowej, urlopu wychowawczego na czas dłuższy niż do końca okresu, na który umowa została zawarta, może być – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku – uznane za zawarcie w sposób dorozumiany umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli istnieją podstawy do wniosku, że taki był zgodny zamiar stron i cel umowy (uchwała SN z 21.11.1978 r., sygn. akt I PZP 28/78, OSNCP z 1979 r. Nr 5, poz. 92). W takiej sytuacji można bowiem domniemywać, że pracodawca zna prawo i skoro udziela pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy terminowej urlopu wychowawczego na czas przekraczający okres, na który została zawarta umowa, to w sposób dorozumiany została zawarta umowa o pracę na czas nie określony.

Również pracownikowi, który złożył wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę (np. po zawarciu porozumienia stron w przedmiocie rozwiązania umowy lub po wypowiedzeniu umowy o pracę, niezależnie od tego, która strona wypowiedziała umowę), pracodawca udziela tego urlopu na czas nie dłuższy niż do dnia rozwiązania tej umowy w terminie wynikającym z tej czynności.

Przykład
W dniu 27.2.2004 r. pracodawca wypowiedział pracownicy umowę o pracę, z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia. W dniu 1.3.2004 r. pracownica złożyła wniosek o udzielenie jej 2-letniego urlopu wychowawczego. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek i udzielić jej urlopu, ale nie na 2 lata, a tylko do dnia 31.5.2004 r., czyli do dnia, w którym wraz z upływem okresu wypowiedzenia rozwiąże się z nią umowa o pracę.

Wymiar urlopu wychowawczego

Urlop wychowawczy jest udzielany w wymiarze do 3 lat i może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach. Nie ma przeszkód, aby rodzice (opiekunowie) podzielili między siebie urlop, tzn. aby matka wykorzystała np. 2 lata urlopu, a następnie ojciec np. 1 rok urlopu. Łączny wymiar urlopu rodziców lub opiekunów nie może jednakże przekroczyć 3 lat.

Przykład
Pracownica korzystała z urlopu wychowawczego w 3 częściach i wykorzystała 1,5 roku urlopu. Pracownik – ojciec dziecka wykorzystał 0,5 roku urlopu. Wymiar urlopu wynosi wprawdzie 3 lata, a rodzice wykorzystali dopiero 2 lata, jednakże w związku z tym, że rodzice korzystali już z urlopu w czterech częściach, żadne z nich nie ma już prawa do wykorzystania pozostałego roku urlopu.

Pracownik wychowujący dziecko, które z powodu stanu zdrowia wymaga jego osobistej opieki może skorzystać z dodatkowego urlopu wychowawczego w wymiarze 3 lat – nie później niż do dnia ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Pracodawca udziela pracownikowi dodatkowego urlopu wychowawczego po przedstawieniu przez niego orzeczenia o niepełnosprawności (dotyczy dziecka do ukończenia przez nie 16 roku życia) albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności dziecka (dotyczy dziecka w wieku 16–18 lat).

Z dodatkowego urlopu pracownik może skorzystać, bez względu na to, czy korzystał z urlopu w podstawowym wymiarze, czy nie. Warunki i zasady udzielenia tego urlopu są takie same, jak urlopu wychowawczego w podstawowym wymiarze.

W przypadku, gdy pracownik korzysta z dodatkowego urlopu wychowawczego na dzień 1 stycznia 2004 r., a więc urlopu udzielonego mu na podstawie zaświadczenia lekarskiego (wzór Mz/L-1) pracodawca nie ma podstaw do żądania od niego w trakcie tego urlopu przedstawienia orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.

Jeżeli pracownik skończy wykorzystywać dodatkowy urlop wychowawczy, trwający do 1.1.2004 r. i będzie chciał skorzystać z kolejnej jego części już po tej dacie, to – według nowych już zasad – będzie musiał przedstawić takie orzeczenie.