Umowa o pracę na zastępstwo a ciąża pracownicy

Przeczytaj także: Ciąża a zwolnienie od pracy na badania lekarskie

Przypomnijmy, stosownie do art. 25 § 1 K.p., umowa na zastępstwo to szczególny rodzaj umowy na czas określony, którą zawiera się, jeżeli zachodzi konieczność zastąpienia pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w firmie spowodowanej np. chorobą, urlopem macierzyńskim, bezpłatnym czy też wychowawczym. Okres jej trwania obejmuje czas nieobecności zastępowanego pracownika. Jeżeli pracownica, z którą podpisano taką umowę, zachodzi w ciążę, to musi przede wszystkim pamiętać, że szef nie jest zobligowany do przedłużenia jej zatrudnienia do dnia porodu. Dlaczego?

Ciąża nie przedłuża umowy…

Otóż, zgodnie z art. 177 § 3¹ K.p., umowa o pracę zawarta na czas zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w firmie, która rozwiązywałaby się po upływie trzeciego miesiąca ciąży, nie ulega przedłużeniu do dnia porodu, ale rozwiązuje się wraz z upłynięciem terminu, na jaki została zawarta, czyli z chwilą powrotu nieobecnego pracownika.

Zdaniem MPiPS (odpowiedź na interpelację nr140/07), wprowadzenie regulacji prawnej przedłużającej automatycznie umowę na zastępstwo do czasu porodu, jeżeli kobieta, która ją zawarła, zajdzie w ciąże, nie jest możliwe. W opinii resortu takie rozwiązanie wypaczyłoby istotę umowy na zastępstwo, która polega na wykonaniu pracy za nieobecnego pracownika i przestaje mieć rację bytu w sytuacji, kiedy zastępowany pracownik powraca do swych obowiązków służbowych.

W znacznie lepszej sytuacji znajdują się zatem kobiety pracujące na podstawie umowy na czas określony, na czas wykonania określonej pracy, czy też na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, w których to przypadku na pracodawcy spoczywa obowiązek przedłużenia zatrudnienia, które ustałoby po upływie trzeciego miesiąca ciąży (por. art. 177 § 3 K.p.).

…ale zwolnić nie można

Powyższe ograniczenie ochrony przysługującej pracownicom na zastępstwo jest w zasadzie jedynym. Ich dalsze uprawnienia związane z przyszłym macierzyństwem kształtują się bowiem na analogicznych zasadach, jak w przypadku kobiet zatrudnionych np. w oparciu o umowę na czas nieokreślony. I tak, pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o zastępstwo (por. art. 177 § 1 K.p.).

Wyjątek stanowi tu sytuacja, w której dochodzi do:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy (por. art. 177 § 4 K.p.) oraz
• zwolnień przeprowadzanych w trybie ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.