Odpowiedzialność członka zarządu wobec wierzycieli spółki

Przeczytaj także: Nierówne zasady odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki

Warto także w tym miejscu wyeksponować coraz częstsze próby wykazywania braku winy członków zarządu z uwagi na ustalony w danej spółce podział kompetencji między członkami zarządu, w szczególności w kontekście niezajmowania się przez danego członka sprawami finansowymi spółki. Jak się wydaje tego typu argumenty mogą odnieść pożądany skutek tylko w szczególnie wyjątkowych sytuacjach, gdy rzeczywisty podział zadań miałby charakter obiektywny, ustalany odgórnie przez np. organy nadzorcze spółki w ramach przewidzianej umową spółki procedury z wyłączeniem prawa wybranego członka zarządu do wglądu w dokumentację księgową spółki (por. wyrok SN z dnia 7 czerwca 2002 r., sygn. IV CKN 1138/2000). Zwyczajowy podział zadań z uwagi na kompetencje członków lub ich wykształcenie ma jedynie wewnętrzny charakter i nie będzie znosił odpowiedzialności członka zarządu nawet w sytuacji braku zainteresowania sytuacją kapitałową spółki (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 27 stycznia 2012 r., sygn. I ACa 462/2011, wyrok SN z dnia 18 stycznia 2001 r., sygn. V CKN 186/2000).

Zaniechanie podjęcia działań a brak szkody wierzyciela

Ostatnią z przesłanek jest wykazanie braku szkody po stronie wierzyciela, mimo iż członek zarządu nie podjął jakichkolwiek skutecznych działań w kierunku zgłoszenia wniosku upadłościowego lub wszczęcia postępowania układowego.
Pod względem proceduralnym niewątpliwie jest to najtrudniejsza do udowodnienia przez członka zarządu przesłanka negatywna. W rzeczywistości sprowadza się ona do wykazywania sytuacji potencjalnych i warunkowych, które nastąpiłyby w przypadku wykonania obowiązku ciążącego na członku zarządu i przekonującego porównania tej sytuacji z obecnym stanem, tj. bezskutecznością egzekucji z majątku spółki, wobec czego wierzyciel nie poniósł jakiejkolwiek szkody.

W tym zakresie wysoce istotną kwestią będzie ustalenie chwili, w której miałby nastąpić obowiązek członka zarządu do wszczęcia postępowania upadłościowego, co wymaga częstokroć wiadomości specjalnych i w tym zakresie warto przeprowadzić dowód z opinii biegłego. Tylko w przypadku, gdy członek zarządu w sposób niepodważalny będzie w stanie wykazać, że nawet „zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w najbardziej właściwym terminie i tak nie doprowadziłoby do zaspokojenia wierzyciela, nawet w minimalnym zakresie, a to wobec stanu majątkowego dłużnika”, zostanie on zwolniony z odpowiedzialności (por. wyrok SN z dnia 24 lutego 2011 r., sygn. III CNP 26/2010).
Jednakże w sytuacji, w której członkowi zarządu uda się skutecznie wykazać, iż w przypadku terminowego wszczęcia postępowania układowego wierzyciel uzyskałby zaspokojenie jedynie częściowo, z uwagi na stan majątkowy spółki w tamtym czasie, to powinien on zostać zwolniony z odpowiedzialności z art. 299 ksh w tej właśnie części (por. wyrok SN z dnia 10 lutego 2011 r., sygn. IV CSK 335/2010).