Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny

Sytuacja społeczna osób homoseksualnych i osób biseksualnych – raport
Lambdy-Warszawa i Kampanii Przeciw Homofobii
Przygotowując wspomniany raport Sytuacja społeczna osób biseksualnych i
homoseksualnych w Polsce. Raport za lata 2005 i 2006 (dalej jako „Raport”)
przeprowadzono badanie ankietowe na osobach homoseksualnych i osobach
biseksualnych. Ogółem badaniem objęto 1002 osoby (z tego 51,6% stanowili
homoseksualni mę czy ni, 29,5% - homoseksualne kobiety, 11,7% - biseksualne
kobiety, 6,4% - biseksualni mę czy ni, oraz 0,8% - inni respondenci; charakterystyki
swojej orientacji seksualnej samodzielnie dokonywali ka dy z respondentów i ka da
z respondentek). 51,9% respondentów i respondentek mie ciło się w przedziale
wiekowym od 18 do 25 roku ycia, 36,5% - w przedziale od 26 do 40 roku ycia.
Ponad 70,0% respondentów i respondentek pochodziło z miast o liczbie ludno ci
przekraczającej 100 000 mieszkańców. 45,2% osób objętych badaniem podało, e
legitymuje się wykształceniem rednim, 34,2% - wykształceniem wy szym. Jak z
powy szego opisu wynika, badaniem objęto przede wszystkim osoby lepiej
wykształcone i mieszkające w większych miastach, co ma dla wyników badania
znaczenie o tyle, e po osobach z tej grupy mo na oczekiwać rzeczowej oceny
otoczenia i niewielkiej skłonno ci do wyolbrzymiania zagro eń czy
nieprawidłowego relacjonowania swoich do wiadczeń i spostrze eń.
Osobom objętym badaniem zadano szereg pytań dotyczących ich sytuacji w
latach 2005-2006. Poni ej przedstawiono wyniki badania oraz odpowiedzi na pytania
relewantne z punktu widzenia projektowanych zmian kodeksu karnego.
Przemoc fizyczna
17,6% osób objętych badaniem stwierdziło, e – w związku z tym, e
wiedziano o ich homoseksualno ci lub biseksualno ci albo przypuszczano, e są
homoseksualne lub biseksualne - do wiadczyło przemocy fizycznej (13,6%
wszystkich respondentek i 20,2% wszystkich respondentów). 39,5% spo ród tych
osób do wiadczyło przemocy fizycznej jeden raz, 18,6% - dwukrotnie, a 41,9% -
trzykrotnie lub czę ciej. Odpowiedzi dotyczyły wyłącznie okresu objętego badaniem,
tj. lat 2005-2006.
35

Wyró niono następujące formy przemocy fizycznej, której do wiadczyły
osoby objęte badaniem (w nawiasach ilo ć osób, które zgłosiły do wiadczenie danej
formy przemocy; procenty nie sumują się do 100, poniewa mo na było wybrać
więcej ni jedną formę):
 potrącanie, uderzanie, szarpanie albo kopanie (67,6%),
 pobicie (24,4%),
 atak z bronią (1,7%),
 zaczepki seksualne naruszające nietykalno ć cielesną, np. dotykanie wbrew woli
(32,4%),
 przemoc seksualna (4,0%),
 inne formy naruszenia nietykalno ci cielesnej (8,5%).
W ramach przygotowania Raportu zebrano te informacje na temat innych
okoliczno ci przemocy fizycznej, w tym sprawców i miejsc, w których doszło do
aktów przemocy.
Sprawcami przemocy fizycznej były/byli (procenty nie sumują się do 100):
 osoby obce/nieznane osobie objętej badaniem (59,7%),
 koledzy i kole anki ze szkoły/studiów (29,5%),
 osoby, z którymi osoba objęta badaniem się przyja niła (10,2%),
 matka osoby objętej badaniem (6,3%),
 ojciec osoby objętej badaniem (5,1%),
 inne osoby z rodziny osoby objętej badaniem (5,1%).
Zgodnie z odpowiedziami respondentek i respondentów, którzy
do wiadczyli przemocy fizycznej, do jej aktów doszło (procenty nie sumują się do
100):
 w miejscach publicznych, takich jak ulica, droga, park (56,8%),
 w miejscach publicznych, takich jak sklep, klub czy rodek komunikacji
publicznej (28,4%),
 w szkole (24,4%),
 w mieszkaniu osoby objętej badaniem (15,9%).
Nale y ponadto odnotować, e a 85,1% osób objętych badaniem, które
podały, e - w związku z tym, e wiedziano o ich homoseksualno ci lub
36

biseksualno ci albo przypuszczano, e są homoseksualne lub biseksualne -
do wiadczyły przemocy fizycznej, nie zawiadomiło o tym fakcie Policji ani
prokuratora. Najczęstszym powodem takiej decyzji, podawanym przez
respondentów i respondentki, był brak przekonania o skuteczno ci działań Policji,
obawa przed uwagami, komentarzami i docinkami ze strony funkcjonariuszy Policji
spowodowanymi ujawnieniem orientacji seksualnej pokrzywdzonych, a tak e obawa
przed zemstą sprawców.
Przemoc psychiczna
51,0% osób objętych badaniem stwierdziło, e – w związku z tym, e
wiedziano o ich homoseksualno ci lub biseksualno ci albo przypuszczano, e są
homoseksualne lub biseksualne - do wiadczyło przemocy psychicznej (45,9%
wszystkich respondentek i 54,6% wszystkich respondentów). 17,6% spo ród tych
osób do wiadczyło przemocy psychicznej jeden raz, 12,4% - dwukrotnie, a 70,0% -
trzykrotnie lub czę ciej. Odpowiedzi dotyczyły wyłącznie okresu objętego badaniem,
tj. lat 2005-2006.
Wyró niono następujące formy przemocy psychicznej, której do wiadczyły
osoby objęte badaniem (w nawiasach ilo ć osób, które zgłosiły do wiadczenie danej
formy przemocy; procenty nie sumują się do 100, poniewa mo na było wybrać
więcej ni jedną formę):
 zaczepki słowne/agresja słowna (75,0%),
 obra anie, poni anie, o mieszanie (55,8%),
 rozpowszechnianie negatywnych opinii na temat osoby objętej badaniem
(44,6%),
 pogró ki (15,3%),
 nienawistne listy skierowane do osoby objętej badaniem lub jej bliskich (5,9%),
 szanta (6,5%),
 wandalizm i niszczenie mienia (5,5%),
 grafitti/plakaty/ulotki na temat osoby objętej badaniem (2,0%),
 inne formy nękania psychicznego (7,2%).
37

W ramach przygotowania Raportu zebrano te informacje na temat innych
okoliczno ci przemocy psychicznej, w tym sprawców i miejsc, w których doszło do
aktów przemocy.
Sprawcami przemocy psychicznej były/byli (procenty nie sumują się do
100):
 osoby obce/nieznane osobie objętej badaniem (57,7%),
 koledzy i kole anki ze szkoły/studiów (29,0%),
 współpracownicy (10,6%)
 osoby, z którymi osoba objęta badaniem się przyja niła (9,6%),
 matka osoby objętej badaniem (12,7%),
 ojciec osoby objętej badaniem (7,8%),
 inne osoby z rodziny osoby objętej badaniem (10,6%).
Zgodnie z odpowiedziami respondentek i respondentów, którzy
do wiadczyli przemocy psychicznej, do jej aktów doszło (procenty nie sumują się do
100):
 w miejscach publicznych, takich jak ulica, droga, park (55,8%),
 w miejscach publicznych, takich jak sklep, klub czy rodek komunikacji
publicznej (29,0%),
 w szkole (26,0%),
 w mieszkaniu osoby objętej badaniem (24,7%),
 w miejscu pracy (13,3%),
 w innych miejscach (11,7%).
Nale y ponadto odnotować, e a 96,1% osób objętych badaniem, które
podały, e - w związku z tym, e wiedziano o ich homoseksualno ci lub
biseksualno ci albo przypuszczano, e są homoseksualne lub biseksualne -
do wiadczyły przemocy psychicznej, nie zawiadomiło o tym fakcie Policji ani
prokuratora. Najczęstszym powodem takiej decyzji, podawanym przez
respondentów i respondentki, był brak przekonania o konieczno ci zawiadomienia,
brak wiary w skuteczno ć działań Policji oraz obawa przed tym, e Policja nie
potraktuje sprawy powa nie.

38

Ukrywanie przed otoczeniem swojej orientacji seksualnej 
Respondentów i respondentki ankiety, której u yto w przygotowaniu
Raportu, zapytano, czy, przed kim i w jakich okoliczno ciach ukrywali swoją
orientację seksualną. Odpowiedzi uszeregowano w czterech obszarach: praca,
szkoła/uczelnia, miejsce zamieszkania oraz miejsca publiczne. Analizując
przedmiotowe odpowiedzi, nale y mieć wiadomo ć, e ujawnienie orientacji
heteroseksualnej następuje zasadniczo w sposób nieu wiadomiony, w trakcie
czynno ci i zachowań, jakie towarzyszą osobom heteroseksualnym niemal w
ka dych okoliczno ciach. Niezale nie od miejsca, ludzie wymieniają informacje na
temat tego, jak i z kim spędzają swój czas wolny (z rodziną, z mał onkiem, z
dziećmi), jakie mają plany wakacyjne, urlopowe czy wiąteczne, jak i z kim
mieszkają itd. Rozmowy na ten temat odbywają się zarówno w miejscu pracy jak i
podczas przypadkowych spotkań, w trakcie towarzyskich wizyt, a tak e w miejscach
publicznych. Towarzyszą im gesty i inne zachowania (trzymanie się za ręce z
partnerem/partnerką, wymiana spojrzeń i czuło ci). Cało ć tworzy niemal
nieprzerwany przekaz heteroseksualno ci, który wpisuje się w panującą kulturę.
Bardzo wiele osób homoseksualnych i osób biseksualnych nie wysyła takiego
przekazu, ani te przekazu wła ciwego dla swojej orientacji seksualnej. Z obawy
przed nieprzychylną reakcją otoczenia celowo ograniczają one swój udział w
rozmowach i spotkaniach, zachowują się w sposób pow ciągliwy (np. nie okazują
zainteresowania osobą tej samej płci, albo nie trzymają się za ręce ze swoimi
partnerami lub partnerkami podczas spaceru) i dla siebie sztuczny, eby nie ujawnić
swojej orientacji seksualnej. Taki stan rzeczy z jednej strony powoduje silny
dyskomfort psychiczny ukrywającej się osoby, a z drugiej strony - prowokuje
domysły i przypuszczenia na jej temat, powodując przynajmniej czę ciowe
wykluczenie.
Spo ród osób objętych badaniem, które pracowały lub poszukiwały pracy w
okresie objętym badaniem (lata 2005-2006), a 84,6% ukrywało swoją orientację
seksualną. Najczę ciej (procenty nie sumują się do 100) ukrywanie to miało miejsce
wobec pracodawców i przeło onych (61,9%), następnie wobec innych pracowników
(57,0%) a tak e wobec klientów oraz interesantów (48,6%).
39