Rządowy projekt ustawy o zdrowiu publicznym

efekty obejmą również:
• zatrzymanie wzrostu otyłości i cukrzycy do 2025 r.,
• dalsze zmniejszenie odsetka palących: spadek o 2% w ciągu 5 lat (z obecnych 31%),
• zmniejszenie odsetka osób nieuprawiających aktywności fizycznej o 10% do 2025 r.,
• zmniejszenie liczby osób pijących szkodliwie alkohol o 10% do 2025 r. (obecnie 3 mln),
• zmniejszenie różnicy w przeciętnej długości życia między kobietami a mężczyznami z 8 lat do 6 lat,
• ograniczenie nierówności społecznych w zdrowiu.
W chwili obecnej trudno odnieść powyższe wskaźniki do stanu obecnego, z uwagi na konieczność
opierania się na szacunkowych danych. Na początku realizacji NPZ w celu ustalenia wartości
początkowych konieczne będzie przeprowadzenie monitoringu, a także co najmniej przeprowadzenie
pomiaru pod koniec realizacji programu. Dla części wskaźników przed ich zebraniem konieczne będzie
opracowanie narzędzi badawczych adekwatnych do pomiaru danego zjawiska (np. odnośnie nierówności
społecznych w zdrowiu).
Ewaluacja efektów działań nastąpi najwcześniej z dniej uzyskania informacji o zrealizowanych zadaniach
w pierwszych roku funkcjonowania ustawy, a zatem z dniem 1 października 2017 r. i będzie zadaniem
ciągłym realizowanym przez ministra właściwego do spraw zdrowia i Radę.
13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)
Raport z konsultacji publicznych i opniowania.

Projekt
R O Z P O R Z Ź Z ź N I ź
R A Ź Y M I N I S T R Ó W
z dnia
w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016–2020
Na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy z dnia ... o zdrowiu publicznym (Źz. U. poz. ...)
zarządza się, co następuje:
§ 1. Określa się Narodowy Program Zdrowia na lata 2016–2020, stanowiący załącznik
do rozporządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

PRźZźS RAŹY MINISTRÓW


– 2 –

Zał cznik
do rozporz dzenia
Ministra Zdrowia
z dnia …. (poz. …)
Narodowy Program Zdrowia na lata 2Ńń6–2Ń2Ń

1. WST P

Zdrowie społeczeństwa jest fundamentem rozwoju gospodarczego państw
rozwiniętych, w sposób bezpośredni wpływa na jakość kapitału ludzkiego i stanowi
najbardziej efektywną inwestycję w rozwój – obserwuje się wyra ne sprzężenie
zwrotne pomiędzy stanem zdrowiem publicznego a sytuacją gospodarczą. W
Rzeczypospolitej Polskiej, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, w ciągu
kilkudziesięciu lat po II wojnie światowej zbudowano powszechny, dostępny i
osiągalny system opieki zdrowotnej, który w wysokim stopniu umożliwił zaspokojenie
podstawowych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Poprawa warunków życia,
uzyskana dzięki propagowaniu zasad higieny, walce z chorobami zaka nymi
(poprzez ich skuteczne leczenie, wdrożenie obowiązkowych i powszechnych
szczepień, rozwój higieny środowiskowej, zapewnienie dostępu do bezpiecznej wody
pitnej czy nadzór nad bezpieczeństwem żywności), przy jednoczesnym
zabezpieczeniu potrzeb społecznych i ekonomicznych społeczeństwa, przyczyniła
się do znacznego wydłużenia życia oraz zmniejszenia umieralności ogólnej i
chorobowości. Dynamiczny trend poprawy stanu zdrowia i stopniowego zbliżania się
do sytuacji obserwowanej w krajach zachodnich, z lat 90-tych XX wieku, uległ w
ostatnich latach stopniowemu spowolnieniu. Niezbędne jest pilne podjęcie
intensywnych działań na rzecz budowania kapitału zdrowotnego, co ma kluczowe
znaczenie w sytuacji nieuchronnego starzenia się polskiego społeczeństwa.

W krajach wysoko rozwiniętych stan zdrowia populacji zależy w głównej mierze od
indywidualnych zachowań ludzi, czyli stylu życia (około 55%–65% wpływu na zdrowie
ludzi), od czynników związanych ze środowiskiem psychospołecznym oraz fizycznym
(15%–20% wpływu na zdrowie ludzi), czynników genetycznych (około 10%–15%
wpływu na zdrowie ludzi) oraz od samego systemu medycznej opieki zdrowotnej
(około 5%–10% wpływu na zdrowie ludzi). żłównym problemem zdrowotnym
Polaków jest dziś obciążenie chorobami cywilizacyjnymi, czyli przewlekłymi
chorobami niezaka nymi wynikającymi z antyzdrowotnego stylu życia: chorobami
układu sercowo-naczyniowego (zawały serca, udary mózgu, nadciśnienie tętnicze),
nowotworami (głównie rak płuca oraz rak piersi), cukrzycą, chorobami psychicznymi,
a także chorobami układu oddechowego. Złożoność przyczyn tych jednostek
chorobowych powoduje, że wiele działań podejmowanych od kilku dekad wyłącznie
przez biomedycznie rozumiany sektor ochrony zdrowia nie pozwala na osiągnięcie
zadowalających efektów populacyjnych. O ile dzięki postępowi technologi
medycznych udało się znacznie poprawić wyniki leczenia chorób nowotworowych,
zawałów serca czy udarów mózgu, to jednak nie udało się dotąd wprowadzić modelu
prozdrowotnej polityki publicznej pozwalającej skutecznie przeciwdziałać tym
chorobom lub opó niać czas ich wystąpienia.



– 3 –

Zjawisku rozpowszechniania chorób cywilizacyjnych towarzyszy dynamiczny rozwój
nowoczesnych technologi medycznych, w tym farmakoterapi . Pojawienie się tych
technologi pociąga za sobą olbrzymie nakłady finansowe, które przekładają się na
wzrastający koszt terapi jednostkowej. W Stanach Zjednoczonych szacuje się, że w
latach 1940–1990 nakłady na opiekę zdrowotną wzrosły o 790%, przy czym aż
49–65% tego wzrostu wynika jedynie z pojawienia się nowych technologi
medycznych1). Wzrost kosztów terapi jest znacznie większy niż przyrost PKB, co
sugeruje, że przy braku wdrożenia działań przeciwdziałających rozwojowi chorób
rząd nie będzie w stanie zapewnić powszechnego dostępu do nowoczesnych terapi .
Możliwość podniesienia oczekiwanej długości życia, czy zmniejszenia umieralności
wyłącznie przy pomocy interwencji medycznych (tzw. medycyny naprawczej), jest
bardzo ograniczona. Pomimo, że przeznacza się na nią przeciętnie około 95%
całkowitych nakładów na ochronę zdrowia, to przyczynia się ona do poprawy zdrowia
w ujęciu populacyjnym jedynie we wspomnianych kilku procentach.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat ogólny stan zdrowia ludności Europy uległ
poprawie, ale proces ten nie przebiegał równomiernie i nie objął wszystkich
mieszkańców naszego kontynentu. Nadal utrzymują się nierówności między
poszczególnymi społeczeństwami i w ramach tych samych społeczeństw, co stanowi
odzwierciedlenie zróżnicowanych warunków społeczno-ekonomicznych życia
ludności. Długość życia jest silnie różnicowana przez czynniki społeczne – w Polsce
osoby w wieku 30 lat o wykształceniu wyższym mogą oczekiwać, że będą żyły
znacznie dłużej niż osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym lub niższym
– mężczy ni o około 12 lat i kobiety o około 5 lat. Z kolei najmniej korzystnym
środowiskiem zamieszkania w Polsce są najmniejsze miasta, poniżej 5 tys.
mieszkańców, których mieszkańcy żyją najkrócej. Przeciętnie najdłużej żyją
natomiast mieszkańcy największych miast, z wyjątkiem Łodzi.

Nowym rozdziałem w podejściu do zdrowia i związanej z nim jakości życia
społeczeństwa w Rzeczypospolitej Polskiej jest niewątpliwie ustawa z dnia … o
zdrowiu publicznym (Dz. U. poz. …). Niniejszy Narodowy Program Zdrowia, zwany
dalej „Programem”, określany na podstawie tej ustawy, jest podstawowym
dokumentem polityki zdrowia publicznego. Program stanowi dopełnienie
funkcjonującego systemu opieki zdrowotnej, finansowanego przede wszystkim ze
środków Narodowego Żunduszu Zdrowia przeznaczanych na leczenie chorób.
Podstawowym założeniem Programu jest praktyczna implementacja generalnej
zasady polityki Uni Europejskiej i WHO wskazującej, że zdrowie powinno być
obecne we wszystkich politykach, a nie stanowić wyłącznie wyodrębniony element
polityki zdrowotnej. Nie ulega wątpliwości, że zdrowie społeczeństwa stanowi
wartość samą w sobie, a spójna i efektywna polityka państwa w zakresie zdrowia
publicznego w sposób zasadniczy wpływa na jego funkcjonowanie. Dobry stan
zdrowia obywateli jest niezbędnym warunkiem rozwoju kraju, stymulując, z jednej
strony, wzrost gospodarczy, z drugiej natomiast nie obciążając systemu
ubezpieczenia zdrowotnego i zabezpieczenia społecznego.

Wiele państw już dziś buduje swą politykę rozwojową w oparciu o priorytety zdrowia
publicznego, dostrzegając że to zdrowie ludności kształtuje życie społeczne i

1) Smith S, Heffler S, Żreeland M: The impact of technological change on health care cost spending: an
evaluation of the literature, Health Care Żinancing Administration, Centers of Medicaid and Medicare
Services 2000


– 4 –

ekonomiczne, sprzyja niwelacji nierówności na różnych płaszczyznach, buduje
dobrobyt i dalszy stabilny rozwój. Wśród strategicznych dokumentów europejskich, z
którymi Program na lata 2016–2020 pozostaje zgodny, należy wskazać przede
wszystkim dokumenty wiatowej Organizacji Zdrowia pt. „Zdrowie 2020: Europejskie
ramy polityczne i strategia na XXI wiek”, uzupełniane przez plany działania w
poszczególnych grupach problemów zdrowotnych2) i „Zdrowie 2020: Europejska
polityka wspierająca działania rządów i społeczeństw na rzecz zdrowia i dobrostanu
człowieka”3) oraz strategię Uni Europejskiej pt. „Europa 2020, strategia na rzecz
inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”4),
uzupełnianą również przez dokumenty wykonawcze5).

Wizja międzynarodowej polityki rozwojowej, w tym odnosząca się do zdrowia, jest
uwzględniona w szeregu dokumentów strategicznych opracowanych i realizowanych
w ramach systemu zarządzania rozwojem kraju. Problemy ochrony zdrowia oraz cele
i kierunki interwencji w tym obszarze zostały uwzględnione w Długookresowej
Strategi Rozwoju Kraju Polska 2030 – DSRK oraz Strategi Rozwoju Kraju 2020
– SRK, oraz w strategiach zintegrowanych, w szczególności w:

1) Strategi Rozwoju Kapitału Ludzkiego;
2) Strategi Sprawne Państwo;
3) Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego – Regiony – miasta – obszary wiejskie;
4) Strategi Innowacyjności i Efektywności żospodarki Dynamiczna Polska 2020;
5) Strategi Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata
2012–2020.
Celem głównym Długookresowej Strategi Rozwoju Kraju Polska 2030 – Trzecia Żala
Nowoczesności jest poprawa jakości życia Polaków. W DSRK inwestycje w zdrowie
traktowane są jako tzw. wydatki prorozwojowe, dzięki którym możliwe jest dążenie do
kompleksowego rozwoju „jakości życia” jako dobrostanu w różnych obszarach bytu,
które przejawia się m.in. w długości życia w zdrowiu.

Strategia Rozwoju Kraju 2020 wskazuje sposób osiągnięcia wska ników
szczegółowych, określonych w strategiach zintegrowanych. Działania z zakresu
zdrowia publicznego, zmierzające w konsekwencji do wydłużenia aktywności
zawodowej, są jednym ze strategicznych zadań państwa w perspektywie
średniookresowej. W ramach urzeczywistniania idei zdrowego starzenia się
priorytetowe znaczenie będą miały precyzyjnie adresowane działania profilaktyczne,
kampanie informacyjne popularyzujące zdrowy styl życia, w tym przede wszystkim w
środowisku pracy. Działania profilaktyczne ukierunkowane powinny być przede
wszystkim na przeciwdziałanie i zwalczanie chorób cywilizacyjnych.

Rozwój systemu ochrony zdrowia do 2020 r. został określony w przyjętym w 2014 r.
przez Ministra Zdrowia dokumencie „Policy paper dla ochrony zdrowia na lata

2) „Jak np. “źuropean Mental Health Action Plan ” czy “źuropean Żood and Nutrition Action Plan 2015–2020”
3) http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/199532/Health2020-Long.pdf?ua=1 oraz
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0006/199536/Health2020-Short.pdf
4) Komunikat Komisji źuropejskiej źuropa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, KOM (2010) 2020 wersja ostateczna, Bruksela,
03.03.2010 r., http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?uri=COM:2010:2020:ŻIN:PL:PŹŻ.
5) Jak np. “źU Action Plan on Childhood Obesity 2014-2020”