Rządowy projekt ustawy o zdrowiu publicznym

Uczniów. Minister właściwy do spraw kultury fizycznej (ewentualnie we
współpracy z innymi ministrami) będzie realizatorem działań podejmowanych
w ramach NPZ, które będą finansowane z funduszy celowych, których
dysponetem jest ten minister.
Z uwagi na brak precyzyjnej informacji niezbędnej do prowadzenia
prozdrowotnej polityki publicznej w oparciu o obiektywne, rzetelne i
wiarygodne dane, w tym informacji o wielu aspektach sytuacji zdrowotnej
społeczeństwa, w różnych grupach wiekowych, z różnymi problemami
zdrowotnymi, danych o częstości występowania poszczególnych czynników
ryzyka, ich wpływie na stan zdrowia, a także z uwagi na konieczność ciągłego
monitorowania
sytuacji,
ewaluacji
skuteczności
planowanych
i
podejmowanych interwencji przyjęto, że nie mniej niż 10% środków
planowanych do wydatkowania na realizację NPZ rocznie będzie przeznaczać
się na realizację zadań polegających na:
1) monitorowaniu i ocenie stanu zdrowia i jakości życia społeczeństwa;
2)
identyfikacji i analizie rozpowszechnienia czynników ryzyka
przyczyniających się do pogorszenia stanu zdrowia społeczeństwa;
3) identyfikacji przyczyn nierówności w zdrowiu;
4) inicjowaniu i prowadzeniu badań naukowych, w tym badań zmierzających
do oceny zależności pomiędzy czynnikami szkodliwymi dla zdrowia lub
innymi czynnikami ryzyka a zdrowiem, oraz badań dotyczących oceny
skuteczności i efektywności działań z zakresu zdrowia publicznego.
Na początkowym etapie realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego udział
finansowania tych zadań w całości wydatków będzie dość istotny, z uwagi na
konieczność rozpoczęcia monitorowania wielu dotychczas nie badanych, lub
badanych jedynie fragmentarycznie obszarów zdrowia.
Kwota 140,7 mln zł, przewidziana na realizację NPZ, została określona w
odniesieniu do planowanych celów operacyjnych w postaci profilaktyki
nadwagi i otyłości poprzez poprawę nawyków żywieniowych, zadań na rzecz
upowszechnienia aktywności fizycznej, zapobiegania następstwom
zdrowotnym wynikającym z uzależnień od substancji psychoaktywnych,
poprawy stanu zdrowia psychicznego oraz ograniczenia ekspozycji na czynniki
środowiskowe (fizyczne, chemiczne i biologiczne). Udział tych grup zadań w
całości Programu jest zróżnicowany i zależny od oczekiwanej efektywności
proponowanych rozwiązań i możliwości zmiany naturalnego przebiegu chorób
cywilizacyjnych poprzez modyfikację zachowań indywidualnych i grupowych
ludzi a także odpowiednie kształtowanie warunków środowiska,
umożliwiających dokonywanie wyborów prozdrowotnych i także utrzymanie i
poprawę zdrowia. Zadania polegające na profilaktyce chorób wywołanych
przez palenie tytoniu, szkodliwą konsumpcję alkoholu i niewłaściwe wzorce
odżywiania się będą finansowane na poziomie co najmniej połowy środków
przeznaczonych na realizację Programu. Zakłada się, że profilaktyka nadwagi i
otyłości powinna być finansowana co najmniej na poziomie 60 mln zł rocznie.
Z kolei zadania polegające na monitorowaniu i ograniczaniu narażenia na
czynniki środowiskowe, a także poprawę warunków zachęcających do
zwiększenia aktywności fizycznej będą finansowane relatywnie na niższym
poziomie, z uwagi na inne działania skutecznie i efektywnie podejmowane już
obecnie przez inne podmioty.

Realizacja zadań z zakresu zdrowia publicznego, przewidzianych projektowaną
ustawą będzie wiązała się z koniecznością zwiększenia zatrudnienia w
Ministerstwie Zdrowia, a także w urzędach wojewódzkich. Przyjmując
przeciętną wartość wynagrodzenia miesięcznego szacuje się, że wysokość
wynagrodzeń tych osób będzie wynosić około 1,5 mln zł rocznie.

Ustawa przewiduje konieczność znaczącego zwiększenia aktywności
Ministerstwa Zdrowia w obszarze profilaktyki chorób i promocji zdrowia.
Przyjęcie NPZ będzie wiązało się z koniecznością prowadzenia procedury
konkursowej dla realizatorów zadań określonych w Programie, zespołów
roboczych powołanych przez te podmioty, prowadzenia procedury
konkursowej i zawierania umów i porozumień, na podstawie których
przekazywane będą środki dla realizatorów zadań z zakresu zdrowia
publicznego, nadzorowania sposobu realizacji zawartych umów,
przygotowywania informacji dla Rady Ministrów i Sejmu RP. Mając na
uwadze doświadczenia wynikające z obsługi państwowego funduszu celowego
(Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych) a także doświadczenia z
prowadzenia procedury konkursowej przez departamenty Ministerstwa
Zdrowia i obsługi administracyjnej rad, zespołów i komitetów przez
Ministerstwo Zdrowia przyjmuje się, że na realizację tak szerokiego katalogu
nowych zadań niezbędne jest zatrudnienie minimum dziesięciu nowych
pracowników, posiadających wiedzę i umiejętności dotyczące rozwiązywania
problemów zdrowia publicznego oraz osób z kwalifikacjami dotyczącymi
kontraktowania i rozliczania programów zdrowotnych. Przyjmując aktualną
wartość przeciętnego wynagrodzenia w Ministerstwie Zdrowia, wraz z
pochodnymi, roczny koszt zatrudnienia tych osób wyniesie w pierwszym roku
obowiązywania ustawy około 872 tys. zł rocznie na wydatki płacowe.
Niezbędne będzie również przeznaczenie kwoty dodatkowych środków na
przygotowanie i wyposażenie stanowisk pracy. Zatem w pierwszym roku
niezbędne będzie przeznaczenie kwoty 972 tys. zł. Finansowanie wynagrodzeń
osób zatrudnionych w Ministerstwie Zdrowia będzie mieścić się w obrębie
maksymalnego limitu określonego w projektowanych przepisach.

Przyjęcie NPZ, obowiązującego od 2016 r., nie spowoduje zmian w poziomie
wydatków przeznaczanych obecnie ze własnych środków na realizację innych
programów zdrowotnych i programów polityki zdrowotnej i działań o
charakterze profilaktyki problemów zdrowotnych i promocji zdrowia przez
Ministra Zdrowia, jednostki podległe lub nadzorowane oraz jednostki
samorządu terytorialnego. Dzięki przyjęciu ustawy i NPZ jednostki samorządu
terytorialnego będą mogły otrzymać środki na dofinansowanie zadań z zakresu
zdrowia publicznego z Narodowego Funduszu Zdrowia, pod warunkiem
zapewnienia ich zgodności z celami operacyjnymi NPZ, priorytetami
regionalnej polityki zdrowotnej oraz uzyskania pozytywnej opinii AOTMiT.
Ponadto będą mogły otrzymać środki z budżetu państwa, jeśli zostaną
wskazane jako realizatorzy w NPZ.

Dzięki ustawie umożliwiona zostanie realizacja zadania z zakresu zdrowia
publicznego, polegającego na przyjęciu programu profilaktyki nadwagi i
otyłości, będącego elementem NPZ, o szacunkowej wartości 60 mln zł w
pierwszym roku obowiązywania ustawy. Epidemia otyłości stanowi obecnie
jedno z najpoważniejszych wyzwań dla zdrowia publicznego. W ciągu
ostatnich 20 lat częstość występowania otyłości wśród mieszkańców Europy
wzrosła trzykrotnie. Obecnie według danych Światowej Organizacji Zdrowia
połowa osób dorosłych i jedna piąta dzieci z państw europejskich ma nadwagę.
Ponad 1 mln zgonów rocznie w tym regionie spowodowanych jest chorobami
związanymi z nadmierną masą ciała. Występowanie nadwagi i otyłości wpływa
także w istotny sposób na rozwój gospodarczy - aktualnie szacuje się, iż około
6% całości wydatków na ochronę zdrowia w Europie związanych jest z
leczeniem schorzeń powiązanych z występowaniem nadwagi i otyłości u osób
dorosłych. Jednocześnie należy wskazać, że koszty pośrednie nadwagi i
otyłości, takie jak: wydatki związane z przedwczesnymi zgonami, utratą
zdolności do pracy, świadczeniami socjalnymi, stanowią ponad 12% całości
wydatków państw europejskich przeznaczanych na ochronę zdrowia. Również
w Polsce, tak jak w innych krajach, w szybkim tempie zwiększa się
występowanie nadwagi i otyłości w społeczeństwie. W ciągu niespełna 15 lat
(od 1991 r. do 2005 r.) nastąpił bardzo istotny (blisko 22%) wzrost otyłości
wśród mieszkańców. Efektem programu powinno być zahamowanie wzrostu
odsetka osób z otyłością.

Rada do Spraw Zdrowia Publicznego zastąpi funkcjonujący obecnie
Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu Zdrowia,
zatem jej funkcjonowanie, w tym finanasowanie zwroru kosztów przejazu
członków Rady i wypłacanie rekompensaty związanej z utraconym
wynagrodzeniem za czas udziału w posiedzeniach Rady, nie zwiększy kosztów
po stronie urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zdrowia.
Utworzenie Komitetu Sterującego Narodowego Programu Zdrowia również nie
spowoduje zwiększenia wydatków (związanych przede wszystkim z
organizacją posiedzeń) po stronie urzędu obsługującego ministra właściwego
do spraw zdrowia.

Zwiększenie obowiązków związanych z gromadzeniem i weryfikacją
informacji o zrealizowanych lub podjętych zadaniach z zakresu zdrowia
publicznego, a także oceną ich zgodności z regionalnymi priorytetami polityki
zdrowotnej oraz celami operacyjnymi NPZ będzie wiązało się ze
zwiększeniem kosztu funkcjonowania urzędów wojewódzkich. Założono, że
konieczne będzie zwiększenie zatrudnienia odpowiadającego ½ etatu w
każdym z urzędów wojewódzkich.

Projektowana regulacja nie zwiększy wydatków po stronie Narodowego
Funduszu Zdrowia, jednakże spowoduje zmianę ich struktury - udział
świadczeń ukierunkowanych na zapobieganie chorobom i promocję zdrowia
zostanie określony na poziomie nie mniejszym niż 1,5%. Narodowy Fundusz
Zdrowia, jako istotny uczestnik systemu zdrowia publicznego, będzie
zobowiązany do określenia w strukturze udzielanych świadczeń opieki
zdrowotnej zadań z zakresu zdrowia publicznego będących w całości lub w
części działaniem o charakterze profilaktyki chorób, edukacji zdrowotnej lub
promocji zdrowia. Projektowana ustawa nie wpłynie na zwiększenie wysokości
środków przeznaczanych przez NFZ na świadczenia opieki zdrowotnej. Z
analiz danych dotyczących wydatkowania tych środków przez Narodowy
Fundusz Zdrowia wynika, że NFZ w chwili obecnej przeznacza kwotę zbliżoną
do tej wartości, niemniej jednak po pierwszym roku funkcjonowania ustawy
będzie mógł przeprowadzić szczegółową analizę w perspektywie zdrowia
publicznego. Wyraźne wskazanie obszarów opieki, w których występują
działania profilaktyczne pozwoli na wyciągnięcie wniosków dotyczących
ewentualnych potrzeb wzmocnienia ich w poszczególnych formach opieki lub
lepsze zaadresowanie ich zgodnie z potrzebami zdrowotnymi – a zatem na
bardziej racjonalne planowanie i realizację działań profilaktycznych. Część z
tych środków – 1/3 rezerwy, czyli kwota wynosząca około 1 mln zł na powiat
może być przeznaczana na wsparcie jednostek samorządu terytorialnego, w
tym w szczególności miejscowości zamieszkałych przez mniej niż 5 tys.
mieszkańców.
7. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie
przedsiębiorców oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe
Skutki
Czas w latach od wejścia w
0
1
2
3
5
10
Łącznie
życie zmian
(0-10)
W ujęciu
duże







pieniężnym
przedsiębiorstw
(w mln zł,
a
ceny stałe z
sektor mikro-,







2015 r.)
małych i
średnich
przedsiębiorstw
rodzina,







obywatele oraz
gospodarstwa
domowe
W ujęciu
duże

niepieniężny
przedsiębiorstw
m
a
sektor mikro-,
Obniżenie skali występowania absencji chorobowej, zwiększenie
małych i
produktywności pracowników z uwagi na poprawę stanu zdrowia.
średnich
przedsiębiorstw
rodzina,
Poprawa stanu zdrowia, jakości życia oraz wydłużenie przeciętnego
obywatele oraz
trwania życia, obniżenie przedwczesnej umieralności.
gospodarstwa
domowe
Niemierzalne

Wiele z działań mających na celu zmniejszenie narażenia ludności
na środowiskowe zagrożenia zdrowia będzie miało też korzystny
wpływ na środowisko naturalne. W szczególności, działania mające
na celu zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza drobnymi pyłami,
które przyczyniają się obecnie do ponad 40 tysięcy przedwczesnych
zgonów rocznie w Polsce, ograniczy równocześnie emisje gazów
cieplarnianych i straty w ekosystemach powodowane
zanieczyszczeniami. Poprawa jakości powietrza w uzdrowiskach
wpłynie na zdrowie kuracjuszy, polepszy szansę uzdrowisk na
utrzymanie ich roli jako miejscowości turystycznych i wpłynie
pozytywnie na ich sytuację gospodarczą.
Dodatkowe
Finansowanie Narodowego Programu Zdrowia (NPZ), przyjętego na mocy projektowanej
informacje, w ustawy i zadań z zakresu zdrowia publicznego będzie pochodzić z budżetu państwa. Ze
tym
środków przeznaczonych na Program będzie możliwe wsparcie działań resortów innych
wskazanie
niż Ministerstwo Zdrowia, jeśli zostaną ujęte w NPZ. Środki na tego rodzaju działania
źródeł
będą stanowić nie mniej, niż 20% udziału w całkowitych kosztach zadań przewidzianych
danych i
na dany rok.
przyjętych do Ustawa nie będzie naruszać możliwości opracowywania programów zdrowotnych przez
obliczeń
jednostki samorządu terytorialnego. Projekt ustawy zakłada zmianę wskazanie w
założeń
strukturze wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia środków przeznaczanych na
zadania z zakresu zdrowia publicznego. Planuje się przeznaczanie kwoty nie mniejszej niż
1,5% kosztów świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez NFZ na zadania
związane z promocją zdrowia oraz profilaktyką chorób. Środki te pozostają w dyspozycji
Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Ich wydatkowanie będzie się odbywać zgodnie
z przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej gwarantowanych ze środków
publicznych, tj. poprzez udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej przez podmioty, które
zawarły z NFZ umowę. W planie finansowym NFZ będzie tworzyć się rezerwę celową
dla Oddziałów Wojewódzkich NFZ, w kwocie nieprzekraczającej 0,5% kosztów
świadczeń opieki zdrowotnej dla osób ubezpieczonych (środki te będą zaliczać się do
przytoczonej powyżej kwoty 1,5%). Uwzględniając sytuację gospodarczą i wysokość
wpływów ze składki zdrowotnej NFZ, Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Finansów
tworząc plan finansowy i określając wysokość tej rezerwy będą musiały zapewnić, że
utworzenie rezerwy nie spowoduje zmniejszenia dotychczasowych wydatków NFZ na
świadczenia opieki zdrowotnej.
8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z
projektu

Projektowane zmiany przyczynią się do zmniejszenia obowiązków informacyjnych wszystkich jednostek
samorządu terytorialnego, wojewodów i centralnych urzędów, wynikających w chwili obecnej z realizacji
zadań związanych z profilaktyką uzależnień (od alkoholu, narkotyków, tytoniu), realizacji Krajowego
Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS, Narodowego Programu Ochrony Zdrowia
Psychicznego oraz Narodowego Programu Zdrowia.
Wprowadzane są obciążenia poza
tak
bezwzględnie wymaganymi przez UE
nie
(szczegóły w odwróconej tabeli zgodności).
nie dotyczy
zmniejszenie liczby dokumentów
zwiększenie liczby dokumentów
zmniejszenie liczby procedur
zwiększenie liczby procedur
skrócenie czasu na załatwienie sprawy
wydłużenie czasu na załatwienie sprawy
inne:
inne:

Wprowadzane obciążenia są przystosowane
tak
do ich elektronizacji.
nie
nie dotyczy
9. Wpływ na rynek pracy
Przedmiotowy projekt ustawy będzie miał pozytywny wpływ na rynek pracy, przyczyniając się
do zmniejszenia absencji chorobowej i zwiększenia produktywności pracowników.
10. Wpływ na pozostałe obszary



środowisko naturalne
demografia
informatyzacja
sytuacja i rozwój
mienie państwowe
zdrowie
regionalny
inne:
Poprawa stanu zdrowia, jakości życia związanej ze zdrowiem oraz wydłużenie
Omówienie
wpływu
przeciętnego trwania życia, obniżenie przedwczesnej umieralności z powodu chorób

cywilizacyjnych.
11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego
Realizacja zadań będzie monitorowana przez Radę do Spraw Zdrowia Publicznego, a bieżąca koordynacja
i rozwiązywanie problemów będzie zadaniem Komitetu Sterującego NPZ.
Wykonanie ustawy będzie stopniowe – NPZ będzie obowiązywać od dnia 1 stycznia 2016 r., a
sprawozdawczość będzie funkcjonować w sposób określony projektowaną ustawą od dnia 1 października
2017 r.
12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną
zastosowane?
Miernikami wykorzystywanymi do monitorowania efektów projektowanej regulacji będą: utworzenie
Rady do Spraw Zdrowia Publicznego, Komitetu Sterującego narodowego Programu Zdrowia oraz
przyjęcie NPZ. Wykonanie ustawy będzie monitorowanie wraz z oceną realizacji NPZ, w którym
określone zostaną mierniki dotyczące m.in. oczekiwanej długości życia, zapadalności i umieralności na
choroby, które będą objęte celami operacyjnymi tego programu.
Dzięki wprowadzeniu ustawy i NPZ oczekuje się wielu korzystnych zmian zdrowotnych. Przy założeniu
wzrostu dzietności do 1,7 w 2030 r., zmniejszeniu nadumieralności mężczyzn oczekuje się wzrostu
przeciętnego trwania życia dla mężczyzn na poziomie 78 lat i 84 lat dla kobiet w 2030 r. Spodziewane