Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw

o rachunkowości (umów leasingu), zgodnie z przepisami art. 3 ust. 4 i 5 tej ustawy.
Wprowadzona zmiana umożliwi większej niż dotychczas liczbie jednostek skorzystanie
z uproszczeń w powyższym zakresie, co istotnie zmniejszy obciążenia związane
z prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Z ww. uproszczeń nie będą mogły skorzystać
jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1–6 (art. 3 ust. 7), tj.:
1) jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów
o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych,
przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów
o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
2) jednostki zamierzające ubiegać się albo ubiegające się o zezwolenie na
wykonywanie działalności na podstawie przepisów, o których mowa w pkt 1;
3) emitenci papierów wartościowych dopuszczonych, zamierzający ubiegać się lub
ubiegający się o ich dopuszczenie do obrotu na jednym z rynków regulowanych
Europejskiego Obszaru Gospodarczego;
4) emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu w alternatywnym
systemie obrotu;
5) krajowe instytucje płatnicze;
6) instytucje pieniądza elektronicznego.
3. Art. 1 pkt 3 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 4
W lit. a dodawane są ust. 1a i 1b. Dodawany ust. 1a (w związku z art. 4 ust. 3
dyrektywy 2013/34) wskazuje, że w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji
majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostka jest obowiązana
przedstawiać wszelkie dodatkowe informacje konieczne do spełnienia tego obowiązku
w informacji dodatkowej.
Dodany ust. 1b ustawy o rachunkowości implementuje art. 4 ust. 4 dyrektywy 2013/34.
Wskazuje on, iż w wyjątkowych przypadkach, gdy zastosowanie danego przepisu
ustawy nie zapewniałoby rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej
i finansowej oraz wyniku finansowego, to jednostka ma prawo odstąpić od
zastosowania takiego przepisu. Jednocześnie jednostka powinna ujawnić ten fakt w
informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego wraz ze stosownym
uzasadnieniem oraz określeniem wpływu na sytuację majątkową i finansową jednostki
oraz wynik finansowy.
22

W lit. b dodany zostaje ust. 4a – wdrażający art. 2 pkt 16 oraz art. 6 ust. 1 lit. j, a także
motyw 17 dyrektywy 2013/34 – polegający na zdefiniowaniu pojęcia istotności.
Przyjęto, że informację należy uznać za istotną, jeżeli jej pominięcie lub zniekształcenie
może wpłynąć na decyzje podejmowane przez użytkowników na podstawie sprawozdań
finansowych danej jednostki. Istotność poszczególnych pozycji ocenia się w kontekście
innych podobnych pozycji. Zatem nie można uznać kilku pozycji za nieistotne, jeżeli
łącznie stanowią one istotną pozycję. Zasada istotności nie ma zastosowania przy
prowadzeniu ksiąg rachunkowych – księgi rachunkowe mają być prowadzone rzetelnie,
bezbłędnie, sprawdzalnie i na bieżąco, gdyż wszystkie zdarzenia gospodarcze muszą
być w nich ujęte.
4. Art. 1 pkt 4 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 4a ust. 1 ustawy
o rachunkowości, który otrzymuje nowe brzmienie w związku z art. 33 ust. 1 lit. b
dyrektywy 2013/34. Kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub
innego organu nadzorującego jednostki będą zobowiązani do zapewnienia, aby
sprawozdanie finansowe, skonsolidowane sprawozdanie finansowe, sprawozdanie
z działalności oraz sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej spełniały
wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości. Rozszerzono zakres
stosowania dotychczasowego przepisu odpowiednio do skonsolidowanego
sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności grupy kapitałowej.
5. Art. 1 pkt 5 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 8 ust. 2 ustawy
o rachunkowości w celu ujednolicenia przepisów z rozwiązaniem przyjętym
w KSR 7. Rozszerzono brzmienie tego przepisu, zgodnie z którym skutki zmiany
przyjętych zasad (polityki) rachunkowości odnosi się na kapitał (fundusz) własny
i wykazuje jako „zysk (strata) z lat ubiegłych”.
6. Art. 1 pkt 6 ustawy nowelizującej dodaje art. 28b do ustawy o rachunkowości,
który wprowadza uproszenie dla jednostek – z wyłączeniem jednostek mikro
– nieprzekraczających analogicznych progów jak dla jednostek małych (w tym
spółek akcyjnych) zwalniające je ze stosowania przepisów rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania,
metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów
finansowych (Dz. U. Nr 149, poz. 1674). Niniejsza zmiana ma na celu objęcie
uproszczeniami większej niż dotychczas liczby jednostek w zakresie
23

rachunkowości instrumentów finansowych. Ponadto ma na celu zapewnienie
zgodności z wymogami dyrektywy 2013/34, która szczegółowo określa
maksymalny obowiązkowy zakres informacji prezentowanych przez jednostki
małe. Zastosowanie przepisów powyższego rozporządzenia wymagałoby od
jednostki małej szerszego zakresu ujawnień niż przewiduje to dyrektywa.
Konsekwencją wyżej opisanych zmian będzie zmiana ww. rozporządzenia poprzez
uchylenie § 2 ust. 2 i § 2a. Z ww. uproszczeń zostały wyłączone jednostki,
o których mowa w projektowanym art. 3 ust. 1e pkt 1–6 ustawy o rachunkowości,
z uwagi na fakt, iż powyższe nie pozostawałoby z korzyścią dla rzetelności obrazu
sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego prezentowanego
w sprawozdaniu finansowym tych jednostek.
7. Art. 1 pkt 7 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 33 ust. 3 ustawy
o rachunkowości zgodnie z art. 12 ust. 11 dyrektywy 2013/34. Koszty
zakończonych powodzeniem prac rozwojowych zaliczanych do wartości
niematerialnych i prawnych, o których mowa w ust. 2 tego artykułu, odpisywane
będą w trakcie okresu ekonomicznej użyteczności rezultatów prac rozwojowych
(koszty zakończonych niepowodzeniem prac nie są aktywowane). W wyjątkowym
przypadku, jeżeli nie będzie można wiarygodnie oszacować takiego okresu
ekonomicznej użyteczności, to maksymalny okres dokonywania odpisów nie
będzie mógł przekraczać 5 lat.
8. Art. 1 pkt 8 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 37 ust. 10
ustawy o rachunkowości, rozszerzając katalog uproszczeń dla jednostek
nieprzekraczających analogicznych wielkości jak dla jednostek małych
(określonych w proponowanym art. 3 ust. 1c) w zakresie odroczonego podatku
dochodowego. Jednostki spełniające te kryteria będą mogły nie ustalać aktywów
i nie tworzyć rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Dotychczas
wszystkie jednostki, których sprawozdanie finansowe podlegało badaniu zgodnie
z art. 64 ust. 1, zobowiązane były do ustalania aktywów i tworzenia rezerw z tytułu
odroczonego podatku dochodowego. Wprowadzona zmiana umożliwi większej niż
dotychczas liczbie jednostek skorzystanie z uproszczeń w powyższym zakresie, co
istotnie zmniejszy obciążenia związane z prowadzeniem ksiąg rachunkowych.
Poprzez nowy ust. 11 z ww. uproszczeń zostały wyłączone jednostki, o których
24

mowa w projektowanym art. 3 ust. 1e pkt 1–6 ustawy o rachunkowości (vide
uzasadnienie do art. 28b ust. 2 ustawy).
9. Art. 1 pkt 9 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 42 ustawy
o rachunkowości
W lit. a uchylony zostaje w ust. 1 pkt 3 w związku z implementacją art. 13 oraz
załącznikami V i VI do dyrektywy 2013/34. W rachunku zysków i strat jednostki (inne
niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe) nie będą wykazywać kategorii zysków i strat
nadzwyczajnych, gdyż dyrektywa 2013/34 nie przewiduje kategorii zysków i strat
nadzwyczajnych (konsekwencja zmiany w pkt 2 lit. a tir. 2 ustawy zmieniającej).
Jednakże jednostki sporządzające sprawozdanie finansowe zgodnie z załącznikiem nr 1
będą prezentować w informacjach dodatkowych kwotę i charakter poszczególnych
pozycji przychodów lub kosztów o nadzwyczajnej wartości lub takich, które wystąpiły
incydentalnie.
Lit. b wprowadza zmiany w treści ust. 2 zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 5
dyrektywy 2013/34, z której wynika, że przychody netto ze sprzedaży to przychody po
odliczeniu m.in. VAT oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem.
Wynik działalności operacyjnej nie będzie uwzględniał podatku od towarów i usług
oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem.
W lit. c uchylony zostaje ust. 4 definiujący wynik zdarzeń nadzwyczajnych jako różnicę
pomiędzy zyskami nadzwyczajnymi a stratami nadzwyczajnymi, co jest konsekwencją
zapisów dyrektywy 2013/34, które nie przewidują kategorii zysków i strat
nadzwyczajnych (co zostało szerzej opisane w uzasadnieniu do art. 1 pkt 2 lit. a tir. 2
ustawy zmieniającej).
10. Art. 1 pkt 10 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 43 ust. 4
ustawy o rachunkowości. Definicja wyniku zdarzeń nadzwyczajnych została
przeniesiona do ww. art. w związku z usunięciem jej z art. 42 ust. 4.
11. Art. 1 pkt 11 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 44 ust. 4
ustawy o rachunkowości w związku z usunięciem jej z art. 42 ust. 4 zmieniono
odwołanie do art. 43 ust. 4.
12. Art. 1 pkt 12 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w treści art. 44b w ust. 10
ustawy o rachunkowości zgodnie z art. 12 ust. 11 dyrektywy 2013/34. Od wartości
25

firmy jednostka dokonywać będzie odpisów amortyzacyjnych w okresie jej
ekonomicznej użyteczności. W przypadku gdy jednostka nie będzie w stanie
wiarygodnie oszacować okresu ekonomicznej użyteczności, okres amortyzacji
wartości firmy nie będzie mógł przekroczyć 5 lat. Przyjęty okres ekonomicznej
użyteczności, a także brak możliwości wiarygodnego oszacowania tego okresu,
należy ujawnić w informacji dodatkowej do sprawozdania.
13. Art. 1 pkt 13 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w art. 46 w ust. 5 pkt 1 i 4
oraz dodaje pkt 5 ustawy o rachunkowości. Zmodyfikowany przepis określa zakres
bilansu dla
nowo powstałej kategorii jednostek stosujących ustawę
o rachunkowości, tj. jednostek małych. W załączniku nr 5 określony został
uproszczony bilans – element sprawozdania finansowego dla jednostek małych.
Zakres bilansu zawiera wybrane pozycje aktywów oraz pasywów (zgodnie z art. 14
ust. 1 dyrektywy 2013/34). Dodatkowo nadaje się nowe brzmienie ust. 5 pkt 1
poprzez wskazanie, iż zakres informacyjny bilansu wskazany w załączniku nr 1
przeznaczony jest dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady
reasekuracji, w tym dla jednostek małych, które nie skorzystały z możliwości
sporządzania uproszczonego bilansu. Wprowadzone zmiany zostały omówione
w pkt 37 uzasadnienia.
14. Art. 1 pkt 14 ustawy nowelizującej wprowadza zmiany w art. 47 w ust. 4 pkt 1 i 4
oraz dodaje pkt 5 ustawy o rachunkowości. Zmodyfikowany przepis określa
numery załączników, w których został określony zakres rachunku zysków i strat dla
poszczególnych kategorii jednostek. We wprowadzonym załączniku nr 5 określony
został między innymi zakres rachunku zysków i strat – element sprawozdania
finansowego dla jednostek małych. Zakres rachunku zysków i strat zawiera
wybrane pozycje zgodnie z załącznikami nr V i VI dyrektywy 2013/34. Dodatkowo
nadaje się nowe brzmienie ust. 4 pkt 1 poprzez wskazanie, iż zakres informacyjny
rachunku zysków i strat wskazany w załączniku nr 1 przeznaczony jest dla
jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, w tym dla
jednostek małych, które nie skorzystały z możliwości sporządzenia rachunku
zysków i strat w wersji uproszczonej. Wprowadzone zmiany zostały omówione
w pkt 37 uzasadnienia.
26