Rządowy projekt ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

uprawnienia do emisji w liczbie pierwotnie określonej z zachowaniem 100% przydziału
uprawnień do emisji dla podinstalacji, która przyczyniła się do częściowego
zaprzestania działalności tej instalacji. Z kolei jeżeli poziom działalności w takiej
podinstalacji ponownie przekroczy 25% jej początkowego poziomu działalności,
instalacji wydaje się uprawnienia do emisji w liczbie pierwotnie określonej, która
zostaje pomniejszona o 50% przydziału dla podinstalacji, która przyczyniła się do
częściowego zaprzestania działalności w instalacji.
Dostosowaną po przeprowadzeniu korekty liczbę uprawnień do emisji oblicza Krajowy
ośrodek i przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska (w terminie do dnia
31 stycznia każdego roku). Informacja o instalacjach, w których przeprowadzono
korektę przydziałów uprawnień do emisji, jest ogłaszana w Biuletynie Informacji
Publicznej.
Rozdział 12 Monitorowanie i rozliczanie wielkości emisji z operacji lotniczych
i instalacji
W sierpniu 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012 z dnia
21 czerwca 2012 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów
cieplarnianych zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady,
zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie monitorowania”, które zunifikowało zasady
monitorowania emisji gazów cieplarnianych we wszystkich państwach członkowskich
UE. Obowiązki w zakresie monitorowania i rozliczania wielkości emisji gazów
cieplarnianych należą do podstawowych obowiązków uczestników systemu.
Przedmiotowe rozporządzenie w sprawie monitorowania określa zawartość planu
monitorowania, a także metodykę monitorowania wielkości emisji w stosunku do
instalacji należących do poszczególnych rodzajów działalności objętych systemem oraz
operacji lotniczej.
W oparciu o wymagania wskazane w rozporządzeniu w sprawie monitorowania,
w projekcie ustawy zaprojektowano procedurę zatwierdzania planów monitorowania
wielkości emisji oraz planów monitorowania tonokilometrów pochodzących
z wykonywanych operacji lotniczych. Przesłanki, jakim powinien odpowiadać wniosek
o zatwierdzenie planów monitorowania, również wynikają wprost z rozporządzenia
w sprawie monitorowania. Organem właściwym do zatwierdzania planów
monitorowania dla operatorów statków powietrznych (tj. zarówno planów
48
monitorowania wielkości emisji, uproszczonych planów monitorowania wielkości
emisji, jak i planów monitorowania tonokilometrów pochodzących z wykonywanych
operacji lotniczych), tak jak miało to miejsce dotychczas, będzie minister właściwy do
spraw środowiska.
Ważną zmianą w procedurze zatwierdzania planów monitorowania jest ustanowienie
obowiązku zasięgania opinii Krajowego ośrodka. Wyznaczenie Krajowego ośrodka do
roli organu opiniującego projekty planów monitorowania stanowi wypełnienie
wymagań dyrektywy 2003/87/WE oraz rozporządzenia w sprawie monitorowania, które
zobowiązują państwa członkowskie do wyznaczenia koordynatora, jeżeli prawo
krajowe powierza zadania w zakresie zatwierdzania planów monitorowania wielu
organom. Opinia Krajowego ośrodka nie będzie miała charakteru wiążącego, jednak
stanie się wymogiem formalnym, którego pominięcie może zostać uznane za wadę
decyzji zatwierdzającej plan. Opinia będzie miała charakter ekspercki, ma wykryć
ewentualne braki, niespójność propozycji przedstawionych przez prowadzącego
instalację lub operatora statków powietrznych z wymaganiami rozporządzenia
w sprawie monitorowania. Opinia Krajowego ośrodka nie będzie wydawana w ramach
przepisów
o współdziałaniu, o których mowa w Kodeksie postępowania
administracyjnego. Charakter prawny tej opinii można przyrównać do opinii biegłego.
Ważną zmianą wprowadzoną w projektowanej ustawie, która jest konsekwencją
ustanowienia stosownych regulacji w rozporządzeniu w sprawie monitorowania, jest
złagodzenie rygorów proceduralnych w zakresie zatwierdzania planów monitorowania
w odniesieniu do operatorów statków powietrznych i prowadzących instalacje o niskim
poziomie emisji. Możliwość taką dopuszczają przepisy rozporządzenia w sprawie
monitorowania.
Udogodnieniem dla uczestników systemu będzie także wprowadzenie wymogu
posługiwania się formularzami planów monitorowania, a także innych dokumentów
składanych w procedurze ich zatwierdzania. Formularze będą dostępne na stronie
internetowej Krajowego ośrodka.
Nowym obowiązkiem wprowadzanym projektowaną ustawą, który będzie dotyczył
zarówno prowadzących instalacje, jak i operatorów statków powietrznych, jest
przedkładanie raportów w zakresie udoskonaleń w metodyce monitorowania wielkości
emisji. Raporty w zakresie udoskonaleń w metodyce monitorowania są rozwiązaniem
49
wprowadzonym przepisami rozporządzenia w sprawie monitorowania (art. 69). Raport
z udoskonaleń w metodyce monitorowania ma wykazać, czy zobowiązany podmiot,
który do tej pory stosował niższe niż wymagane poziomy dokładności lub rezerwową
metodykę monitorowania wielkości emisji, może z technicznego punktu widzenia
rozpocząć stosowanie docelowych poziomów dokładności lub standardowej metodyki.
Raport z udoskonaleń w metodyce monitorowania podlega zatwierdzeniu przez organ
właściwy (organ właściwy do wydania zezwolenia albo ministra właściwego do spraw
środowiska w przypadku raportów składanych przez operatorów statków
powietrznych). Przy zatwierdzaniu raportów z udoskonaleń metodyki monitorowania
stosuje się procedurę opiniowania analogiczną do tej, co przy zatwierdzaniu planów
monitorowania wielkości emisji. Opinię przygotowuje Krajowy ośrodek.
Projekt ustawy nie zmienia dotychczasowych przepisów w zakresie monitorowania
i rozliczania emisji. Uczestnicy systemu realizują te obowiązki corocznie
z zachowaniem dotychczasowych wymagań formalnych i ustawowych terminów.
Zmianą, która powinna zostać pozytywnie odebrana przez prowadzących instalacje
i operatorów statków powietrznych, jest wprowadzenie wymogu sporządzenia raportów
o wielkości emisji przy użyciu elektronicznego formularza dostępnego na stronie
internetowej Krajowego ośrodka. Formularze te zostaną opracowane na podstawie
formularzy i wytycznych ogłoszonych przez Komisję Europejską. Podobnej zmianie
ulegnie sposób sporządzania sprawozdań z weryfikacji raportów. W tym zakresie
weryfikatorzy również będą musieli posługiwać się elektronicznym formularzem, który
będzie dostępny na stronie Krajowego ośrodka. Weryfikacja raportów o wielkości
emisji będzie przebiegała zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Komisji
(UE) nr 600/2012 z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie weryfikacji raportów na temat
wielkości emisji gazów cieplarnianych i raportów dotyczących tonokilometrów oraz
akredytacji weryfikatorów zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady. Przedmiotowe rozporządzenie weszło w życie również w czerwcu 2012 r.
Projekt doprecyzowuje sposób realizacji obowiązku sprawozdawczego z uwagi na
pewne niejasności, które w tym względzie pozostawiała ustawa z dnia 28 kwietnia
2011 r. Przepisy tej ustawy nie dość jasno wypowiadały się w kwestii postaci, w jakiej
należy przedłożyć raport Krajowemu ośrodkowi. Jednoznacznie przyjmuje się, że raport
musi być złożony w obu wymaganych postaciach (papierowej i elektronicznej),
i w takiej samej postaci należy złożyć sprawozdanie z weryfikacji raportu. Należy także
50
zwrócić uwagę na sposób ujęcia obowiązku raportowania. W ustawowym terminie (do
dnia 31 marca za rok poprzedni) raport musi zostać dostarczony Krajowemu ośrodkowi,
co oznacza, że podmiot prawidłowo wypełni ten obowiązek, jeśli sporządzony przez
niego raport wraz z towarzyszącym mu sprawozdaniem zostanie fizycznie złożony
w siedzibie Krajowego ośrodka. Nie chodzi tu zatem o przyjęte na gruncie Kodeksu
postępowania administracyjnego przepisy dotyczące zachowania ustawowych terminów
dla dokonania czynności prawnej, gdzie termin uznaje się za zachowany, jeśli przed
jego upływem pismo zostanie nadane na poczcie lub wysłane w formie dokumentu
elektronicznego za poświadczeniem przedłożenia.
Wprowadzenie tych ostrzejszych zasad realizacji obowiązków obwarowanych terminem
ma zagwarantować realizację przepisów unijnych w tym zakresie, a także umożliwić
realizację obowiązków organów państwa. Zgodnie bowiem z projektem ustawy, to
Krajowy ośrodek ma wprowadzać do rejestru Unii dane na temat zweryfikowanej
wielkości emisji (pochodzące z raportu) i powinien to uczynić do 31 marca, po tym dniu
rachunek operatora w rejestrze, na którym nie zostanie zarejestrowana wielkość emisji,
zostanie zablokowany, a posiadacz takiego rachunku będzie pozbawiony możliwości
rozporządzania znajdującymi się na tym rachunku uprawnieniami do emisji.
Bez zasadniczych zmian pozostają przepisy dotyczące kontroli zweryfikowanych
raportów o wielkości emisji, którą prowadzi Krajowy ośrodek. Podmiot ten
przeprowadza ocenę raportu w zakresie kompletności zawartych w nim danych,
poprawności przeprowadzonych obliczeń oraz zgodności zawartych w nim ustaleń
z przepisami rozporządzenia w sprawie monitorowania i z zatwierdzonym
odpowiednim planem monitorowania. Jeżeli ocena dowiedzie istnienia błędów, luk lub
innych uchybień w treści raportu, Krajowy ośrodek występuje do prowadzącego
instalację albo operatora statku powietrznego z wnioskiem o udzielenie wyjaśnień.
Jeżeli z udzielonych wyjaśnień wynika potrzeba dokonania zmian w raporcie na temat
wielkości emisji, Krajowy ośrodek występuje do prowadzącego instalację albo
operatora statku powietrznego z wnioskiem o dokonanie zmian w tym raporcie
w porozumieniu z weryfikatorem, który przeprowadził weryfikację raportu. Jeżeli
Krajowy ośrodek nie uzyska wystarczających wyjaśnień od prowadzącego instalację lub
operatora statku powietrznego albo w terminie nie otrzyma poprawionego raportu,
występuje do organu Inspekcji Ochrony Środowiska o przeprowadzenie kontroli w celu
sprawdzenia, czy raport na temat wielkości emisji jest zgodny ze stanem faktycznym.
51
Kontrola organów Inspekcji Ochrony Środowiska ma doprowadzić, w przypadku
wykrycia rozbieżności pomiędzy treścią raportu i przeprowadzoną analizą dotyczącą
wielkości emisji, do zastępczego oszacowania wielkości tej emisji. Organ Inspekcji
Ochrony Środowiska wydaje w tej sprawie decyzję, której nadaje się rygor
natychmiastowej wykonalności. Ponadto, w przypadku gdy raport na temat wielkości
emisji nie został zweryfikowany jako zadawalający albo gdy w raporcie stwierdzono
istotne nieprawidłowości, które wpływają na wielkość emisji, i nieprawidłowości te nie
zostały usunięte albo nie został złożony zweryfikowany raport, Krajowy ośrodek
występuje do organów Inspekcji o dokonanie zastępczego oszacowania wielkości
emisji. Koszty zastępczego oszacowania wielkości emisji ponosi prowadzący instalację
albo operator statków powietrznych.
Projekt ustawy precyzuje wymagania w zakresie sposobu szacowania wielkości emisji
w przypadku operatorów statków powietrznych niemających miejsca zamieszkania ani
siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W takiej sytuacji organ Inspekcji
może wystąpić do operatora o przesłanie uwierzytelnionych, zgodnie z przepisami
obowiązującymi w danym państwie, dokumentów stanowiących podstawę oszacowania
wielkości emisji gazów cieplarnianych. Jeżeli zaś operator nie przedłoży tych
dokumentów albo jeżeli na podstawie przedłożonych dokumentów nie można w sposób
rzetelny oszacować wielkości emisji, organ Inspekcji dokona oszacowania wielkości
emisji na postawie ustaleń organów sprawujących dozór przestrzeni powietrznej.
Możliwość ustalenia wielkości emisji w drodze oszacowania wynika z przepisów
rozporządzenia w sprawie monitorowania (art. 70). Krajowy ośrodek występuje w takiej
sytuacji do organu Inspekcji z wnioskiem o oszacowanie wielkości emisji z instalacji
albo z operacji lotniczych. Organ Inspekcji wydaje w tej sprawie decyzję, której nadaje
się rygor natychmiastowej wykonalności. Przepis ten usuwa lukę w dotychczasowych
regulacjach, które ograniczały się do weryfikacji szacunków wielkości emisji
dokonanych przez operatora w przedłożonym raporcie. Przepisy ustawy z dnia
28 kwietnia 2011 r. nie podejmowały z kolei problematyki szacowania wielkości emisji
w sytuacji, gdy raport o wielkości emisji nie został złożony, a jedynym środkiem, który
miał w tej sytuacji dyscyplinować podmiot do złożenia raportu, miała być kara
pieniężna.
52