Rządowy projekt ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

jeżeli w poprzednich pięciu latach wydano na taką osobę wyrok skazujący z wyżej
wymienionych powodów;
3) powzięcie przez krajowego administratora uzasadnionych podejrzeń, że rachunki
mogą zostać wykorzystane w oszustwie obejmującym uprawnienia do emisji lub
jednostki Kioto, w praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu lub w innych
poważnych przestępstwach;
4) prowadzenie wobec potencjalnego przedstawiciela dochodzenia w sprawie udziału
w oszustwie obejmującym uprawnienia do emisji lub jednostki Kioto, w praniu
pieniędzy, finansowaniu terroryzmu lub w innych poważnych przestępstwach,
w których rachunek mógłby stanowić narzędzie, lub jeżeli w poprzednich pięciu
latach wydano na taką osobę wyrok skazujący z wyżej wymienionych powodów.
Przepisy rozporządzenia Komisji (UE) nr 389/2013 stanowią, że rozstrzygnięcie
w przedmiocie odmowy otwarcia lub aktualizacji powinno zostać poddane weryfikacji
niezależnego organu poprzez zagwarantowanie w prawie krajowym odpowiednich
środków prawnych umożliwiających wniesienie sprzeciwu wobec działań
administratora rejestru. Projekt ustawy przewiduje możliwość wniesienia sprzeciwu
wobec informacji o odmowie dokonania czynności przez Krajowy ośrodek w zakresie
otwierania, aktualizacji i zamykania rachunków w rejestrze Unii oraz zatwierdzania
upoważnionego przedstawiciela i dodatkowego upoważnionego przedstawiciela.
Sprzeciw wnosi się za pośrednictwem Krajowego ośrodka do ministra właściwego do
spraw środowiska. W przypadku gdy Krajowy ośrodek uzna sprzeciw w całości za
uzasadniony, podejmuje w ramach samokontroli czynność, w stosunku do której strona
wniosła środek zaskarżenia. Jeżeli Krajowy ośrodek nie uzna zasadności sprzeciwu,
w terminie 14 dni przekazuje sprzeciw strony ministrowi właściwemu do spraw
środowiska. Minister właściwy do spraw środowiska, po rozpatrzeniu sprzeciwu,
w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania wydaje decyzję o uwzględnieniu sprzeciwu
w całości lub w części i nakazuje Krajowemu ośrodkowi dokonanie danej czynności
albo wydaje decyzję o odmowie uwzględnienia sprzeciwu.
Przepisy rozporządzenia w zakresie warunków administrowania rachunkami
w Rejestrze będą uzupełniały regulacje o charakterze technicznym zawarte
w regulaminie. Projekt zakłada, że Krajowy ośrodek opracuje w formie regulaminu
szczegółowe warunki techniczne otwierania i zarządzania rachunkami w rejestrze Unii.
Regulamin ten zostanie udostępniony na stronie internetowej Krajowego ośrodka.
14
Przewiduje się również opłaty za otwarcie oraz prowadzenie rachunku w rejestrze.
Ponieważ, jak wskazuje praktyka, obliczanie wysokości należnej opłaty nastręczało
trudności posiadaczom rachunków (opłaty te były wyrażone w euro i przeliczane
według jednolitego lub zmiennego kursu na PLN w ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r.)
projektowana ustawa przyjmuje, że opłaty te będą wyrażone w złotych. Wzrasta także
wysokość opłat do 2000 zł za otwarcie rachunku oraz do 500 zł opłaty rocznej za
utrzymywanie rachunku w rejestrze. Wzrost stawek opłat wynika z dążenia do
urealnienia kosztów utrzymywania rachunków w rejestrze, który znacznie przewyższa
wysokość opłat ponoszonych obecnie przez posiadaczy tych rachunków. Koszty
utrzymywania rachunków w rejestrze wzrosły wraz z obowiązkiem wprowadzenia
szczegółowych procedur związanych z weryfikacją wniosków o otwarcie rachunku
i o aktualizację danych dotyczących rachunku, które po wejściu w życie nowego
rozporządzenia Komisji (UE) nr 389/2013 zobowiązani byli wdrożyć krajowi
administratorzy rejestru. Waloryzacja stawek opłat spowoduje, że nadal będą one
należały do niższych stawek europejskich, będą blisko czterokrotnie niższe niż średnia
europejska. Większość stawek rocznych opłat rejestrowych oscyluje na poziomie
ok. 2000 zł (np. w Czechach, Słowacji, Belgii), są jednak i takie stawki, które stosują
np. Francja, Estonia, które znacząco odbiegają od średniej – odpowiednio
3000 i 2500 euro opłaty rocznej.
Opłaty te, tak jak na gruncie dotychczasowych przepisów, będą wnoszone na rachunek
bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i będą
stanowiły przychód Funduszu.
Rozdział 3 Rozporządzanie uprawnieniami do emisji znajdującymi się na rachunkach
w rejestrze Unii i przenoszenie tych uprawnień
Rozdział 3 poświęcony jest warunkom formalnym związanym z rozporządzaniem
uprawnieniami do emisji. Projektowana ustawa przenosi obowiązującą obecnie zasadę,
że uprawnieniami do emisji można swobodnie rozporządzać, z tym jednak
ograniczeniem, że przepisy projektowanej ustawy lub przepisy UE mogą w tym
względzie wprowadzać określone ograniczenia.
Dyrektywa 2003/87/WE nie wypowiada się w kwestii dozwolonych prawem form
rozporządzania lub szerzej dysponowania uprawnieniami do emisji. Jedynie w art. 12
dotyczącym przenoszenia, przekazywania oraz anulowania przydziałów, odnosi się do
15
decyzji operatorów (uczestników systemu) dotyczących dysponowania uprawnieniami
do emisji, wskazując, że państwa członkowskie mają zapewnić możliwość przenoszenia
(w znaczeniu transferu) przydziałów uprawnień do emisji między:
1) osobami we Wspólnocie;
2) osobami we Wspólnocie oraz osobami w państwach trzecich, w przypadku gdy
takie przydziały są uznane zgodnie z procedurą określoną w art. 25 bez ograniczeń
innych niż zawarte w niniejszej dyrektywie lub przyjęte na mocy niniejszej
dyrektywy.
Prawo unijne wprowadza pewne ograniczenia związane z kontrolowaniem obrotu
uprawnieniami do emisji w związku z wykorzystywaniem poufnych informacji
i manipulacji na rynku (dyrektywa z ogólnounijnej puli uprawnień do emisji przewidzianej na ten okres
zostanie bezpłatnie przydzielone prowadzącym instalację w poszczególnych latach tego
okresu rozliczeniowego. Przepisy, określone w rozdziale 5 projektowanej ustawy,
regulują warunki przydziału uprawnień do emisji na produkcję inną niż produkcja
energii elektrycznej. Co do zasady, uprawnień do emisji nie przydziela się wytwórcy
energii elektrycznej. Zasada ta nie ma jednak odniesienia do podmiotów prowadzących
instalacje wytwarzające energię elektryczną, w stosunku do których projektowana
ustawa, z zachowaniem warunków odstępstwa przewidzianego w art. 10c dyrektywy
2009/87/WE, określi warunki uzyskania przydziału uprawnień do emisji (rozdział 6).
W rozdziale 5 uregulowano zatem zasady ubiegania się o przydział nieodpłatnych
uprawnień do emisji na produkcję inną niż produkcja energii elektrycznej.
Zharmonizowane zasady rozdziału uprawnień do emisji na produkcję inną niż
produkcja energii elektrycznej zostały określone w decyzji Komisji nr 2011/278/UE
z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie ustanowienia przejściowych zasad dotyczących
zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii na mocy
art. 10a dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 130
z 17.05.2011, str. 1), zwaną dalej „decyzją benchmarkową”. Wymagania dotyczące
gromadzenia i weryfikacji danych wykorzystywanych na potrzeby przydziału

10) Źródło: Questions and Answers on the Commission's decision on national implementation measures (NIMs), adres
strony internetowej http://ec.europa.eu/clima/policies/ets/cap/allocation/documentation_en.htm.
20
uprawnień do emisji zawarte w decyzji benchmarkowej zostaną zaimplementowane
w rozporządzeniu Ministra Środowiska wydanego na podstawie upoważnienia
zawartego w projektowanej ustawie. Zgodnie z przepisami decyzji benchmarkowej
liczbę uprawnień do emisji możliwą do przydzielenia oblicza się poprzez zastosowanie
odpowiedniego wskaźnika emisyjności dla produktu, ciepła, paliwa albo emisji
procesowej, pomnożonego przez historyczny poziom działalności związanej z danym
produktem. Uprawnienia do emisji są przydzielane na podstawie wniosku
przedkładanego przez prowadzącego instalację. Wniosek składa się do Krajowego
ośrodka w postaci papierowej i elektronicznej na formularzu dostępnym na stronie
Krajowego ośrodka. Wniosek zawiera informacje o instalacji opracowane według
jednolitego standardu zawartego w elektronicznym formularzu przygotowanym przez
Komisję Europejską. Warto zauważyć, że prowadzący instalacje, ubiegający się
o przydział uprawnień do emisji na okres rozliczeniowy 2013–2020 składali
przedmiotowe wnioski jeszcze przed wejściem w życie projektowanych przepisów.
Zatem wprowadzane zasady będą po raz pierwszy stosowane dopiero w kolejnym
okresie rozliczeniowym. Czynności podjęte przez prowadzących instalacje przed
wejściem w życie projektowanych przepisów zostały usankcjonowane w przepisach
przejściowych.
Zgodnie z proponowaną regulacją prowadzący instalacje składają wnioski o przydział
uprawnień do emisji nie później niż na 17 miesięcy przed rozpoczęciem okresu
rozliczeniowego. Wniosek złożony po upływie tego terminu pozostawia się bez
rozpatrzenia.
Warto zwrócić uwagę na zakres informacji o instalacji przekazywany we wniosku.
Obligatoryjnym elementem tej informacji jest określenie m.in.:
1) początkowej zainstalowanej zdolności produkcyjnej dla każdej podinstalacji;
2) wyodrębnienia podinstalacji w ramach instalacji;
3) historycznego poziomu działalności w instalacji;
4) wstępnej całkowitej rocznej liczby uprawnień do emisji.
Informacje o instalacji podawane we wniosku podlegają weryfikacji przez
weryfikatorów w zakresie wiarygodności oraz dokładności danych przekazywanych
przez prowadzącego instalację. Koszty weryfikacji informacji o instalacji ponosi
prowadzący instalację. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze
21
rozporządzenia, wymagania w zakresie weryfikacji danych przekazanych przez
prowadzącego instalację we wniosku. Z przeprowadzonej weryfikacji sporządza się
protokół, który załącza się do wniosku.
Na podstawie zweryfikowanych informacji o instalacji i po ich sprawdzeniu pod
względem kompletności danych oraz poprawności przeprowadzonych obliczeń
Krajowy ośrodek opracowuje wykaz instalacji wraz z obliczoną wstępną całkowitą
liczbą uprawnień do emisji dla instalacji na dany okres rozliczeniowy, zwany dalej:
„wykazem instalacji”, i przekazuje ministrowi właściwemu do spraw środowiska.
Wykaz instalacji zawierający listę instalacji wraz z obliczoną dla nich wstępną liczbą
uprawnień do emisji podlega notyfikacji Komisji Europejskiej (Wykaz na okres
rozliczeniowy 2013–2020 został notyfikowany 30 września 2011 r.). Zanim jednak
wykaz zostanie notyfikowany podlega on procedurze konsultacyjnej na zasadach
określonych w przepisach ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Możliwość udziału społeczeństwa przy
opracowywaniu projektu wykazu ma zapewnić minister właściwy do spraw środowiska.
Po przeprowadzeniu konsultacji projekt wykazu jest przedkładany Radzie Ministrów do
akceptacji, a po uzyskaniu tej akceptacji wykaz notyfikowany jest Komisji
Europejskiej.
Komisja w decyzji nr 2013/448/UE z dnia 5 września 2013 r. dotyczącej krajowych
środków wykonawczych w odniesieniu do przejściowego przydziału bezpłatnych
uprawnień do emisji gazów cieplarnianych zgodnie z art. 11 ust. 3 dyrektywy
2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zatwierdziła przesłany przez Polskę
wykaz instalacji na lata 2013–2020 i określiła międzysektorowy współczynnik
korygujący, za pomocą którego zostanie obliczona całkowita roczna liczba uprawnień
do emisji dla poszczególnych instalacji. Całkowitą roczną liczbę uprawnień do emisji,
która ma być przydzielona instalacji znajdującej się w wykazie, oblicza Krajowy
ośrodek.
Dla instalacji wytwarzających energię elektryczną, której przydziela się uprawnienia do
emisji dla produkcji innej niż energia elektryczna, całkowitą roczną liczbę uprawnień
do emisji oblicza się poprzez dostosowanie coroczne za pomocą współczynnika
22