Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw

przeznaczone na fundusz nagród za szczególne osiągnięcia w Służbie Celnej.
Zaproponowane rozwiązanie w zakresie przeznaczenia środków na zwiększenie
funduszu nagród koresponduje z postanowieniami zawartymi w ustawie z dnia
24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy
o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu
Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw.
W projektowanym art. 152i zostało wprowadzone odesłanie do odpowiedniego
stosowania, w przypadkach nieuregulowanych projektowaną ustawą, przepisów prawa
pracy dotyczących sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania
pracownikom zwolnień od pracy.
Dane statystyczne dotyczące zwolnień lekarskich w Służbie Celnej (na podstawie
danych z izb celnych) za lata 2010–2012 przedstawiają się następująco:
I. Liczba dni udzielonych zwolnień lekarskich:
a) w 2010 r. – ok. 274 000 dni,
b) w 2011 r. – 310 483 dni,
c) w 2012 r. – 302 012 dni,
d) w 2013 r. – 306 567 dni.
II. Liczba dni zwolnienia lekarskiego przypadająca na jednego funkcjonariusza celnego
wynosiła:
a) w 2010 r. – 20 dni,
b) w 2011 r. – 21 dni,
c) w 2012 r. – 20 dni,
d) w 2013 r. – 22 dni.
III. Średnia roczna liczba godzin nieobecności w służbie:
2 386 124 godziny (wyliczona na podstawie liczby dni zwolnień lekarskich za lata
2010–2013, przyjmując, że w każdym dniu zwolnienia lekarskiego służba powinna
trwać 8 godzin).
Należy jednak wskazać, że jest to informacja nieodzwierciedlająca rzeczywistej liczby
godzin nieobecności funkcjonariuszy celnych w służbie, bowiem dni zwolnienia

47
lekarskiego obejmują również dni wolne od służby, np. soboty i niedziele oraz dni
wolne wynikające z harmonogramu służby.
Jednocześnie należy wyjaśnić, że Służba Celna nie dysponuje danymi dotyczącymi
liczby dni zwolnienia lekarskiego spowodowanego wypadkiem w służbie, wypadkiem
w drodze do i ze służby, ciążą i chorobą zawodową z uwagi na fakt, że w zwolnieniach
lekarskich dostarczanych przez funkcjonariuszy celnych brakuje stosownych
informacji.
Informacje dotyczące wypłaty uposażenia w związku z absencją chorobową
funkcjonariuszy administracji celnych krajów OECD/UE zaprezentowano poniżej.
W Austrii obowiązujące funkcjonariuszy celnych zasady wypłaty uposażenia
w przypadku przebywania na zwolnieniu lekarskim są takie same jak w przypadku
innych urzędników państwowych, tj. uposażenie nie jest obniżane z tytułu absencji
chorobowej. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, funkcjonariusza celnego przebywającego na
zwolnieniu lekarskim zastępuje inny funkcjonariusz, który w czasie nieobecności
przejmuje jego obowiązki.
W Niemczech, Luksemburgu i Finlandii funkcjonariusze celni otrzymują podczas
zwolnienia lekarskiego 100% uposażenia.
W przypadku funkcjonariusza administracji celnej Malty jego uposażenie w czasie
przebywania na zwolnieniu lekarskim nie ulega obniżeniu, pod warunkiem że nie
przekroczy on uprawnienia do zwolnienia lekarskiego pełnopłatnego. Po wyczerpaniu
pełnopłatnego zwolnienia lekarskiego, funkcjonariusz może skorzystać z puli rocznego
urlopu. Gdy zwolnienie lekarskie przedłuża się, następuje zmniejszenie wypłaty
uposażenia o 50%. W związku z absencją chorobową, funkcjonariusz może być
zastąpiony przez innego funkcjonariusza celnego.
Na Cyprze, jeżeli funkcjonariusz celny jest chory, jego wynagrodzenie pozostaje na
niezmienionym poziomie. Na funkcjonariuszu spoczywa obowiązek dostarczenia
stosownego zaświadczenia lekarskiego. Jeżeli jego nieobecność jest długotrwała,
powinien poddać się badaniom lekarskim przeprowadzanym przez komisję lekarską
(jest to środek administracyjny mający na celu poświadczenie przyczyn nieobecności
funkcjonariusza w pracy). Obowiązki funkcjonariusza przebywającego na zwolnieniu
lekarskim mogą być przejęte przez innego funkcjonariusza celnego pełniącego służbę.
Chory funkcjonariusz nie traci swojego stanowiska w służbie, chyba że zostanie uznany

48
przez komisję lekarską za niezdolnego do pełnienia służby i zwolniony
z równoczesnym przyznaniem stosownego zasiłku.
W Irlandii funkcjonariusz celny będący na zwolnieniu lekarskim przez pierwsze
6 miesięcy otrzymuje pełne wynagrodzenie. Gdy zwolnienie przedłuża się, przez okres
następnych 6 miesięcy następuje zmniejszenie wypłaty wynagrodzenia o 50%. Po tym
okresie funkcjonariusz przechodzi na tzw. rentę, której wysokość stanowi równowartość
kwoty, jaką otrzymałby, przechodząc w tym momencie na emeryturę. W przypadku
dłuższej nieobecności z powodu choroby możliwe jest wyznaczenie innego
funkcjonariusza – z zespołu mniej obciążonego pracą – który zastąpi chorego
funkcjonariusza.
W Belgii funkcjonariusz ma prawo do określonej liczby dni zwolnienia lekarskiego
w ciągu roku. Za ten okres nieobecności uposażenie nie ulega obniżeniu. W przypadku
przekroczenia ilości dopuszczalnych dni, w ramach zwolnienia lekarskiego,
funkcjonariusz otrzymuje wynagrodzenie do wysokości 60% dotychczasowego
wynagrodzenia.
Zmiana zaproponowana w art. 1 pkt 39 projektu dotycząca art. 154 ustawy polega na
wprowadzeniu do tego przepisu ust. 3a, w którym uregulowano prawo do nabycia
nagrody jubileuszowej należnej funkcjonariuszowi celnemu przed upływem
wymaganego okresu służby, w przypadku gdy brakujący okres nie przekracza
12 miesięcy. Regulacja spowoduje, iż w przypadku zwolnienia funkcjonariusza celnego
ze służby w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do służby lub
emeryturę funkcjonariusz ten nabędzie prawo do tej nagrody, jeżeli w dniu zwolnienia
ze służby będzie mu brakowało do wymaganego okresu służby nie więcej niż
12 miesięcy. Służba Celna jako jedyna nie posiada aktualnie takiego rozwiązania.
Obowiązywało ono pod rządami poprzedniej ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie
Celnej.
W art. 1 pkt 40 projektu dotyczącym art. 155 ustawy wprowadzono nowe zasady
przyznawania i obliczania wysokości nagrody rocznej. W obowiązującym stanie
prawnym funkcjonariuszowi celnemu przysługuje nagroda roczna w wysokości nie
wyższej niż wysokość jednomiesięcznego uposażenia. Sposób ustalania wysokości
nagrody rocznej oraz termin wypłaty zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra
Finansów z dnia 4 lutego 2010 r. w sprawie nagrody rocznej funkcjonariuszy celnych
(Dz. U. Nr 22, poz. 113). Zgodnie z tym rozporządzeniem podstawą ustalenia

49
wysokości nagrody rocznej jest jednomiesięczne uposażenie, które oblicza się, dzieląc
sumę uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami otrzymanego przez funkcjonariusza
celnego w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje nagroda roczna, przez
liczbę dni pozostawania funkcjonariusza celnego w stosunku służbowym w ciągu roku
kalendarzowego, a następnie mnożąc tak ustalone uposażenie za jeden dzień przez 30,
zaś wysokość nagrody rocznej funkcjonariusza celnego oblicza się, mnożąc liczbę
pełnych miesięcy kalendarzowych pełnienia służby przez jednomiesięczne uposażenie
funkcjonariusza celnego, a następnie dzieląc przez 12. Projektowana regulacja
wprowadza prostszy sposób obliczania wysokości nagrody rocznej. Nagroda roczna
będzie stanowiła 1/12 uposażenia otrzymanego w trakcie roku kalendarzowego, za
który nagroda roczna przysługuje. Dodatkowo należy zauważyć, że w okresie
przebywania na zwolnieniu lekarskim będzie obniżona wysokość uposażenia
funkcjonariusza celnego; wpłynie to także na obniżenie wysokości nagrody rocznej za
rok kalendarzowy, w którym funkcjonariusz celny przebywał na zwolnieniu lekarskim.
W celu uniknięcia dwukrotnego obniżania wysokości nagrody rocznej za okres
przebywania przez funkcjonariusza celnego na zwolnieniu lekarskim, w art. 155 ust. 3
proponuje się uchylenie pkt 2.
Projekt w art. 155 ust. 2a zawiera również regulacje stanowiące, że spełnienie warunku
pełnienia służby przez co najmniej 6 miesięcy nie będzie wymagane w sytuacji, gdy
funkcjonariusz celny w danym roku kalendarzowym korzystał z urlopów bądź innych
form zwolnienia z pełnienia służby związanych z rodzicielstwem.
W projekcie ustawy zaproponowano nie tylko określenie zasad przyznawania nagrody
rocznej, ale również uregulowano sposób ustalania wysokości i termin jej wypłaty,
dlatego zasadne stało się uchylenie w art. 155 przepisu ust. 9, który zawierał stosowną
delegację dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do uregulowania
tych kwestii.
Zaproponowane w art. 1 pkt 41 projektu nowe brzmienie art. 159 ust. 2 ustawy realizuje
potrzebę unifikacji rozwiązań w zakresie podróży służbowych realizowanych w ramach
programów i projektów unijnych. Ze względu na wysoką dynamikę zmiany projektów
i ich nazw zrezygnowano z określenia w przepisach nazw konkretnych programów
(np. Customs i Fiscalis), wprowadzając odesłanie do ogólnych rozwiązań
obowiązujących odpowiednio dla tych programów i projektów. Regulację tę
rozszerzono o tzw. umowy twinningowe.

50
Zaprojektowana w art. 1 pkt 42 projektu zmiana brzmienia art. 164 ustawy ma na celu
rozwiązanie kwestii dotyczących należnych małżonkowi, dzieciom zmarłego
funkcjonariusza celnego oraz dzieciom przysposobionym i dzieciom przyjętym na
wychowanie przez funkcjonariusza celnego świadczeń pieniężnych, jakie przysługiwały
zmarłemu funkcjonariuszowi celnemu. Przepis ten zawiera również rozwiązanie,
zgodnie z którym, w przypadku gdy nie ma ww. osób, a po zmarłym funkcjonariuszu
celnym pozostała odprawa i inne świadczenia, będą one przysługiwać rodzicom
zmarłego funkcjonariusza celnego albo wchodzić w skład masy spadkowej po nim.
Z katalogu osób, którym przysługują świadczenia pieniężne po zmarłym
funkcjonariuszu celnym, wyłączono małżonków rozwiedzionych oraz pozostających
w separacji ze zmarłym funkcjonariuszem celnym.
Obowiązujące dotychczas w tej materii przepisy nie były jednoznaczne, wobec czego
należało je usystematyzować i uszczegółowić. Nowelizacja ma także na celu
przyspieszenie procesu wypłaty – bez oczekiwania na orzeczenie dotyczące masy
spadkowej – uposażenia za przedłużony czas służby, nagrody jubileuszowej lub
nagrody rocznej, o ile te świadczenia nie zostały wypłacone funkcjonariuszowi
celnemu.
W art. 1 pkt 43 projektu zawarto zmianę brzmienia art. 168 ust. 2 ustawy, regulującą
kwestię skrócenia okresu, po upływie którego ulega zniszczeniu notatka
z przeprowadzonej ze sprawcą przewinienia dyscyplinarnego rozmowy dyscyplinującej.
Konieczność wprowadzenia zmian w tym zakresie wynika z faktu, iż najniższa kara
dyscyplinarna w Służbie Celnej – upomnienie – ulega zatarciu po upływie 6 miesięcy
od dnia doręczenia prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego. W związku z tym, że
rozmowa dyscyplinująca jest środkiem dyscyplinarnym mniej dotkliwym, uzasadnione
stało się skrócenie do 6 miesięcy okresu, po upływie którego sporządzona z takiej
rozmowy notatka ulega zniszczeniu. W konsekwencji przyjęcia takiego kompleksowego
uregulowania niniejszej kwestii celowe stało się wprowadzenie w art. 168 ust. 2a
o możliwości zniszczenia takiej notatki, także po upływie 3 miesięcy, licząc od dnia
przeprowadzenia rozmowy dyscyplinującej, jeżeli z wnioskiem w tej sprawie wystąpi
obwiniony.
W art. 2 projektu jako samodzielny obszar regulacji wprowadzono zmiany do ustawy
z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach skarbowych i izbach skarbowych (Dz. U. Nr 121,
poz. 1267, z późn. zm.).

51