Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw

Celnej), które funkcjonariusz celny będzie otrzymywał w okresie przebywania na
zwolnieniu lekarskim, skorzystano z regulacji zawartych w ustawie z dnia 24 stycznia
2014 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej
Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu
Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw, zgodnie
z którą za podstawę wyliczenia uposażenia w okresie choroby przyjmuje się uposażenie
zasadnicze funkcjonariusza/żołnierza wraz z dodatkami o charakterze stałym. Mając
jednak na uwadze odmienność ustawy pragmatycznej dotyczącej funkcjonariuszy
celnych w porównaniu z pragmatykami pozostałych służb mundurowych, polegającą na
tym, że ustawa o Służbie Celnej nie posługuje się pojęciem dodatków o charakterze
stałym, konieczne było zdefiniowanie uposażenia, jakie funkcjonariusz celny otrzyma
w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim. W następstwie tego, w projektowanym
przepisie wskazano, które spośród dodatków do uposażenia zasadniczego
wymienionych w ustawie o Służbie Celnej będą brane pod uwagę przy obliczaniu
uposażenia przysługującego w okresie choroby.
W art. 152c ust. 1 projektu wskazano przypadki (okresy) przebywania na zwolnieniu
lekarskim, w których funkcjonariusz celny jest zwolniony od pełnienia służby. Do
takich przypadków zalicza się okres:
1) choroby funkcjonariusza celnego i innych przyczyn niezdolności do służby
traktowanych na równi z niezdolnością do służby z powodu choroby, o których
mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tzn.:
a) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na
podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaźnych u ludzi,
b) z powodu przebywania w:
– stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia
uzależnienia alkoholowego,
– stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od
środków odurzających lub substancji psychotropowych;

42
2) konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem własnym lub małżonka
funkcjonariusza celnego, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem obcym przyjętym
na wychowanie i utrzymanie w wieku do ukończenia przez nie 8. roku życia
w przypadku:
a) zaistnienia przyczyn, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (np. z powodu nieprzewidzianego zamknięcia
żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza),
b) porodu lub choroby małżonka funkcjonariusza celnego stale opiekującego się
dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi
sprawowanie opieki nad dzieckiem,
c) pobytu małżonka funkcjonariusza celnego stale opiekującego się dzieckiem
w podmiocie leczniczym wykonującym działalność polegającą na udzielaniu
stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych;
3) konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem własnym lub
małżonka funkcjonariusza celnego, dzieckiem przysposobionym, dzieckiem obcym
przyjętym na wychowanie i utrzymanie, do ukończenia przez nie 14. roku życia;
4) konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny; za
członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, dziadków, teściów, wnuki,
rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, jeżeli pozostają we wspólnym
gospodarstwie domowym z funkcjonariuszem celnym w okresie sprawowania
opieki;
5) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na
dawców komórek, tkanek i narządów.
Określając wykaz osób, nad którymi funkcjonariusz celny sprawuje opiekę, skorzystano
z wzorców obowiązujących w rozwiązaniach systemu powszechnego, ograniczając
okres zwolnienia od zajęć z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki do
60 dni w roku kalendarzowym w przypadku opieki nad dzieckiem, a w przypadku
konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny przez
okres nie dłuższy niż 14 dni w roku kalendarzowym. Jednocześnie ustalono, że okresy
te łącznie nie mogą przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym (art. 152c ust. 2).

43
W przepisie art. 152d ust. 1 wprowadzono ogólną zasadę, zgodnie z którą podczas
absencji chorobowej funkcjonariusz celny otrzyma uposażenie chorobowe w wysokości
80% podstawy określonej w art. 152b ust. 2.
Jednocześnie projekt ustawy określa okoliczności, w których nie będzie następowało
zmniejszenie uposażenia w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim.
Wówczas funkcjonariusz celny otrzyma uposażenie chorobowe w wysokości
100% podstawy określonej w art. 152b ust. 2 (art. 152d ust. 2).
Do tych okoliczności zalicza się czas nieobecności na służbie z powodu:
1) wypadku w drodze do miejsca pełnienia służby lub w drodze powrotnej ze służby;
2) choroby przypadającej w czasie ciąży;
3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na
dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania
komórek, tkanek i narządów.
Ponadto funkcjonariusz celny zachowa prawo do uposażenia chorobowego
w wysokości 100% podstawy, jeżeli niezdolność do służby została spowodowana przez
inną osobę w wyniku popełnienia przez nią umyślnego czynu zabronionego w związku
z pełnioną służbą przez funkcjonariusza celnego, stwierdzonego orzeczeniem wydanym
przez uprawniony organ (art. 152d ust. 3). Funkcjonariusze celni, w związku
z wykonywanymi zadaniami (np. zwalczanie przemytu), narażeni są na różnego rodzaju
zagrożenia, w tym również zagrożenia zdrowia. W związku z powyższym, w sytuacji
gdy zwolnienie funkcjonariusza celnego od pełnienia służby będzie wynikiem
popełnienia przez inną osobę umyślnego czynu zabronionego, zasadne jest zapewnienie
funkcjonariuszowi celnemu prawa do wypłaty uposażenia chorobowego w pełnej
wysokości za okres niezdolności do służby w ww. sytuacji. Istotne jest przy tym, że nie
zawsze opisana sytuacja będzie skutkowała zwolnieniem lekarskim. Podobną regulację
w tym zakresie zawiera ustawa z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o Policji,
ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Biurze
Ochrony Rządu, ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji
Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o Centralnym
Biurze Antykorupcyjnym, ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz
niektórych innych ustaw.

44
W odróżnieniu od regulacji zawartych we wspomnianej ustawie z dnia 24 stycznia
2014 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej
Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy o służbie
funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu
Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw, niniejszy
projekt ustawy określa przypadki, w których funkcjonariusz celny zachowa prawo do
uposażenia chorobowego w wysokości 100% podstawy, nie przewiduje zaś regulacji
w zakresie sytuacji, gdy zwolnienie od pełnienia służby nastąpiło: z powodu wypadku
pozostającego w związku z pełnieniem służby oraz choroby powstałej w związku ze
szczególnymi właściwościami lub warunkami służby, jak również na skutek czynów
o charakterze bohaterskim.
Rozwiązania te wynikają m.in. z tego, że funkcjonariusze celni objęci są
ubezpieczeniem społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, na
takich zasadach jak pracownicy. Zgodnie bowiem z art. 152 ust. 3 ustawy o Służbie
Celnej, funkcjonariusz celny w razie niezdolności do służby z powodu choroby
spowodowanej wypadkiem przy pełnieniu służby lub chorobą zawodową zachowuje
prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy
pełnieniu służby i chorób zawodowych, przez okres określony w przepisach
o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.
Nieuwzględnienie zaś w katalogu okoliczności, jak to ma miejsce w ustawie z dnia
24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy
o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu
Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw, w których
funkcjonariusz celny otrzyma uposażenie chorobowe w wysokości 100% podstawy,
w przypadku gdy zwolnienie od zajęć służbowych nastąpiło na skutek czynów
o charakterze bohaterskim, wynika z charakteru i specyfiki służby funkcjonariuszy
celnych.

45
Zaprojektowany przepis art. 152e reguluje sposób dokumentowania przez
funkcjonariusza celnego nieobecności w służbie. Wskazano jednocześnie termin,
w jakim funkcjonariusz celny powinien dostarczyć kierownikowi urzędu stosowny
dokument, oraz skutki niedopełnienia tego obowiązku.
Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby będzie
podlegała kontroli przez komisje lekarskie podległe ministrowi właściwemu do spraw
wewnętrznych, natomiast prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego będzie
podlegała kontroli kierownika urzędu oraz ww. komisji lekarskich. Kierownik urzędu
będzie wykonywał kontrolę w zakresie spełniania wymogów formalnych zaświadczeń
lekarskich oraz w zakresie oświadczenia funkcjonariusza celnego dokumentującego
jego nieobecność w służbie z powodu zaistnienia przyczyn, o których mowa w art. 32
ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (np. z powodu
nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko
uczęszcza). Projekt określa tryb dokonywania kontroli prawidłowości orzekania
o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby, prawidłowości wykorzystania
zwolnienia lekarskiego, spełniania wymogów formalnych zaświadczeń lekarskich oraz
treści oświadczenia funkcjonariusza celnego (art. 152f).
Jeżeli w wyniku kontroli komisja ustali datę ustania niezdolności wcześniejszą niż
orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, funkcjonariusz celny utraci prawo do uposażenia
chorobowego za okres od tej daty do końca zwolnienia. Projektowane przepisy
przewidują wprowadzenie zasady, zgodnie z którą, jeżeli w wyniku kontroli zostanie
ustalone nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego lub złożenie
oświadczenia niezgodnie z prawdą, funkcjonariusz celny utraci prawo do uposażenia
chorobowego za cały okres zwolnienia. Analogicznie funkcjonariusz celny utraci prawo
do uposażenia chorobowego za cały okres zwolnienia, w przypadku gdy w wyniku
kontroli zostanie ustalone, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane.
W projekcie niniejszej ustawy określono również sposób obliczania uposażenia oraz
potrącania, w przypadku gdy funkcjonariusz celny pobrał już uposażenie za okres,
w którym przebywał na zwolnieniu lekarskim (art. 152g).
Uregulowano także kwestię przeznaczenia środków finansowych uzyskanych z tytułu
zmniejszenia uposażeń funkcjonariuszy celnych w okresie przebywania na zwolnieniu
lekarskim (art. 152h). Zgodnie z zaproponowaną regulacją, środki te w całości zostaną

46