Rządowy projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym

– 10 –
Art. 26. 1. W przypadku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2, oraz pod warunkiem że
nie zachodzą przesłanki ustanowienia kuratora spadku, bank może wystąpić do sądu
o ustanowienie kuratora.
2. Kuratora, o którym mowa w ust. 1, sąd upoważnia do przeniesienia na bank własności
nieruchomości lub prawa, o którym mowa w art. 4 ust. 2, stanowiących zabezpieczenie
odwróconego kredytu hipotecznego, i rozliczenia odwróconego kredytu hipotecznego.
W sprawach wynikających z rozliczenia odwróconego kredytu hipotecznego kurator może
pozywać lub być pozywany.
3. Kurator, o którym mowa w ust. 1, podejmuje czynności do dnia uprawomocnienia się
postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia
dziedziczenia po kredytobiorcy.
4. Koszty działania kuratora ponosi bank.
5. Do kuratora stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. –
Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 i 1529 oraz z 2013 r. poz. 1439)
dotyczące kurateli.
6. Do przeniesienia przez kuratora własności nieruchomości lub prawa, o którym mowa
w art. 4 ust. 2, stanowiących zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego, na rzecz
banku nie stosuje się art. 19 ust. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków
i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768, z późn. zm.).
Art. 27. Umowę o przeniesienie własności nieruchomości lub prawa, o którym mowa
w art. 4 ust. 2, stanowiących zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego, bank
zawiera z:
1)
spadkobiercami kredytobiorcy;
2)
wykonawcą testamentu, jeżeli został powołany;
3)
kuratorem spadku, jeżeli został ustanowiony, a spadkobiercy nie uzyskali jeszcze
stwierdzenia nabycia spadku albo poświadczenia dziedziczenia;
4)
kuratorem, jeżeli został ustanowiony;
5)
osobą trzecią, jeżeli zostały przeniesione na nią własność nieruchomości lub prawo,
o którym mowa w art. 4 ust. 2, stanowiące zabezpieczenie odwróconego kredytu
hipotecznego.

3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 85,
poz. 458, Nr 149, poz. 887 i Nr 171, poz. 1016 oraz z 2013 r. poz. 692 i 1036.
– 11 –
Art. 28. 1. W terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy o przeniesienie własności
nieruchomości lub prawa, o którym mowa w art. 4 ust. 2, stanowiących zabezpieczenie
odwróconego kredytu hipotecznego, bank, w uzgodnieniu z osobą, o której mowa w art. 27,
z którą zawarł tę umowę, zleca rzeczoznawcy majątkowemu oszacowanie wartości rynkowej
nieruchomości w rozumieniu art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami.
2. W terminie 30 dni od dnia sporządzenia operatu szacunkowego bank zwraca osobie,
o której mowa w art. 27 pkt 1, 2 albo 5, albo do depozytu sądowego, kwotę pieniężną
stanowiącą różnicę pomiędzy wartością rynkową, o której mowa w ust. 1, a całkowitą kwotą
do zapłaty, albo zawiadamia osoby, z którymi zawarł umowę, o której mowa w art. 27, że
wartość jego wierzytelności jest wyższa od tej wartości rynkowej.
Art. 29. Do wartości stanu czynnego spadku może zostać zaliczona wyłącznie kwota,
którą bank zwraca spadkobiercom lub wykonawcy testamentu, albo kwota, którą bank złożył
do depozytu sądowego, zgodnie z art. 28 ust. 2.
Art. 30. Wartości nieruchomości lub lokalu, o których mowa w art. 6 ust. 1, nie
uwzględnia się przy obliczaniu zachowku do wysokości całkowitej kwoty do zapłaty.
Art. 31. Zapis zwykły lub zapis windykacyjny nieruchomości lub prawa, o którym
mowa w art. 4 ust. 2, stanowiących zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego,
dokonany przez kredytobiorcę lub spadkobierców kredytobiorców na rzecz osoby trzeciej,
jest bezskuteczny.
Rozdział 5
Upadłość banku
Art. 32. Z chwilą ogłoszenia upadłości banku umowa odwróconego kredytu
hipotecznego ulega rozwiązaniu w zakresie niewykonanej części.
Art. 33. Niezwłocznie po ogłoszeniu upadłości banku syndyk masy upadłości składa do
właściwego sądu rejonowego wniosek o zmniejszenie sumy hipotecznej do kwoty
odpowiadającej całkowitej kwocie do zapłaty, z zastrzeżeniem, że odsetki nalicza się do dnia
ogłoszenia upadłości banku.
– 12 –
Rozdział 6
Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 34. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(Dz. U. z 2014 r. poz. 101, 293, 379 i 435) wprowadza się następujące zmiany:
1)
po art. 603 dodaje się art. 6031 w brzmieniu:
„Art. 6031. Kuratora, o którym mowa w art. 26 ust. 1 ustawy z dnia …
o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. poz. …), ustanawia sąd właściwy dla
miejsca położenia nieruchomości.”;
2)
po art. 668 dodaje się art. 6681 w brzmieniu:
„Art. 6681. Sąd spadku, na wniosek banku w rozumieniu ustawy z dnia …
o odwróconym kredycie hipotecznym, może upoważnić kuratora spadku do
przeniesienia na bank własności nieruchomości lub prawa, o którym mowa w art. 4
ust. 2 tej ustawy, stanowiących zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego,
i rozliczenia odwróconego kredytu hipotecznego. Wniosek może być złożony przez
bank nie wcześniej niż po upływie roku od daty śmierci kredytobiorcy. W sprawach
wynikających z rozliczenia odwróconego kredytu hipotecznego kurator spadku może
pozywać lub być pozywany.”.
Art. 35. W ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz. U. z 2014 r.
poz. 164) w art. 92 dodaje się § 7 w brzmieniu:
„§ 7. Jeżeli akt notarialny w swojej treści zawiera przeniesienie własności
nieruchomości lub prawa, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy z dnia …
o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. poz. …), na których ustanowiono
zabezpieczenie odwróconego kredytu hipotecznego, ujawnione w księdze wieczystej,
notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego wypis
bankowi, którego prawo ujawniono w tej księdze wieczystej.”.
Art. 36. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1376, z późn. zm.)) w art. 104 w ust. 2 w pkt 7 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje
się pkt 8 w brzmieniu:

4) Patrz odnośnik nr 2.
– 13 –
„8) ujawnienie informacji objętych tajemnicą bankową jest niezbędne do
wykonywania umów odwróconego kredytu hipotecznego, zgodnie z przepisami
ustawy z dnia ... o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. poz. …).”.
Art. 37. W ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126,
poz. 715, z późn. zm.)) w art. 4:
1)
w ust. 1 w pkt 6 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 7 w brzmieniu:
„7) umów odwróconego kredytu hipotecznego zawartych na podstawie ustawy z dnia
…. o odwróconym kredycie hipotecznym (Dz. U. poz. ...).”;
2)
w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką
stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35 i art. 46, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 7;”.

Rozdział 7
Przepis końcowy
Art. 38. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984 i Nr 201, poz. 1181,
z 2012 r. poz. 1193 oraz z 2013 r. poz. 1567.
14/04-kt
UZASADNIENIE

Projektowana ustawa ma na celu stworzenie rozwiązań prawnych, dzięki którym
możliwa będzie monetyzacja kapitału zakumulowanego w nieruchomościach w ramach
usługi odwróconego kredytu hipotecznego świadczonej przez instytucje zaufania
publicznego podlegające szczególnym regulacjom.
Wydłużanie się przeciętnego dalszego trwania życia, jak również niski poziom
świadczeń emerytalnych zmusza osoby starsze do poszukiwania dodatkowych źródeł
dochodów. Wiele z nich chce czerpać dodatkowe środki finansowe z posiadanych
zasobów majątkowych, w szczególności z własnej nieruchomości.
Jednym z instrumentów umożliwiających przekształcenie niepłynnego kapitału
zakumulowanego w nieruchomościach w płynne środki finansowe jest funkcjonująca na
świecie usługa finansowa – odwrócony kredyt hipoteczny, który jest zaliczany do
kategorii tzw. usług equity release. Usługi equity release są świadczone w dwóch
modelach – w modelu kredytowym (ang. reverse mortgage) oraz w modelu
sprzedażowym (ang. home reversion). Model sprzedażowy polega na przeniesieniu
prawa do nieruchomości na nabywcę z jednoczesnym ustanowieniem na rzecz zbywcy
prawa dożywotniego zamieszkiwania w nieruchomości. Model kredytowy, zwany
odwróconym kredytem hipotecznym, jest rodzajem kredytu zabezpieczonego hipoteką
na nieruchomości, którego spłata jest odroczona do określonego momentu po śmierci
kredytobiorcy i następuje zasadniczo z kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości,
na której ustanowiono zabezpieczenie. Podstawową cechą odróżniającą model
sprzedażowy od modelu kredytowego jest moment przeniesienia prawa do
nieruchomości na świadczeniodawcę oraz sposób zabezpieczenia interesów
spadkobierców zbywcy nieruchomości. W modelu sprzedażowym prawo do
nieruchomości przechodzi na nabywcę z chwilą zawarcia umowy. Zasadniczo różny jest
też okres wypłacania świadczeń. Tylko w przypadku modelu sprzedażowego środki
finansowe wypłacane są do dnia śmierci zbywcy nieruchomości.
W praktyce światowej obydwa wymienione modele funkcjonują paralelnie. Należy przy
tym zauważyć, że model sprzedażowy w większości krajów nie podlega szczególnym
regulacjom i jest oferowany na podstawie przepisów prawa cywilnego lub prawa umów.
Wyjątkiem jest Wielka Brytania i Irlandia, gdzie umowy dożywocia są regulowane