Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

wiadomości i umiejętności związane z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą. Etap drugi,
to egzamin praktyczny, sprawdzający praktyczne umiejętności w danym zawodzie. Za
przygotowanie i organizację egzaminu odpowiedzialne były Centralna Komisja
Egzaminacyjna oraz Okręgowe Komisje Egzaminacyjne (OKE) w Krakowie, Jaworznie
i Poznaniu, nadzorowane przez ministra właściwego do spraw oświaty. Propozycje zadań
egzaminacyjnych przygotowywane były przez OKE i współpracujących z nią specjalistów
z zakresu pożarnictwa, natomiast o ostatecznym wyborze zadań decydowała Centralna
Komisja Egzaminacyjna. Rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia
w zawodach wprowadziło możliwość uzyskania dyplomu technika pożarnictwa poprzez
zdanie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie według nowych zasad, opartych
na egzaminie z pierwszej i drugiej kwalifikacji. Egzamin według nowych zasad
przeprowadzany jest dla Dziennego Studium Aspirantów PSP (w szkole dla młodzieży)
i Kwalifikacyjnego Kursu Zawodowego (w szkole dla dorosłych).

Tabela 3. Liczba absolwentów studium aspirantów (w trybie dziennym i zaocznym)
w poszczególnych latach okresu 2003–2013 wraz z liczbą kandydatów ubiegających się o przyjęcie
i liczbą przyjętych do Studium (liczba kandydatów i przyjętych w danym naborze wg roku ukończenia
Studium)
Rocznik ukończenia studium 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Dzienne Studium












Aspirantów:
– liczba absolwentów
251 287 279 276 262 182 122 208 210 264 296
-
– liczba przyjętych
(rozpoczynających studium) 268 310 274 268 240 190 152 232 246 271 296
-

– liczba kandydatów
1987 2625 2208 2752 2799 2749 2126 1908 1900 2068 2325 2463
Zaoczne Studium


418 428 483 408 307 273 225 203 259 336
Aspirantów*
Źródło: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej
* Do Zaocznego Studium Aspirantów strażaków kierują komendy wojewódzkie PSP w zależności od potrzeb
szkoleniowych i w trybie przewidzianych w ich regulaminach organizacyjnych; w związku z tym liczba
kandydatów nie odbiega od liczby absolwentów.


przedstawia dane dotyczące liczby absolwentów studium aspirantów w trybie
dziennym i zaocznym w poszczególnych latach okresu 2003–2013. Przedstawione dane
pokazują stabilny wzrost liczby absolwentów studium aspirantów od roku 2009 – z poziomu
347 do 600 w roku 2012. Na podstawie powyższych informacji można również oszacować
koszt wykształcenia absolwentów Dziennego Studium Aspirantów z roku 2012 na poziomie
22,3 mln zł, zaś koszt wykształcenia absolwentów Zaocznego Studium Aspirantów w tym
samym roku na poziomie 2,5 mln zł. W przypadku Dziennego Studium Aspirantów o jedno
miejsce w szkole konkuruje co roku ok. 10 kandydatów, natomiast kandydaci do kształcenia
11

w Zaocznym Studium Aspirantów kierowani byli przez komendy wojewódzkie PSP zgodnie
z ich potrzebami szkoleniowymi. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy o Państwowej Straży
Pożarnej, strażak zwolniony ze służby na podstawie art. 43 ust. 2 pkt 3–5 lub ust. 3 pkt 2
przed upływem 5 lat od ukończenia nauki w ramach służby kandydackiej w Centralnej Szkole
PSP lub szkole aspirantów PSP jest obowiązany zwrócić kwotę stanowiącą równowartość
kosztów wyżywienia i umundurowania otrzymanych w czasie nauki.

Tabela 4. Aktualne wymogi i proponowane zmiany w zakresie kwalifikacji do wykonywania zawodu
inżynier pożarnictwa
Aktualne wymogi
Proponowane zmiany
posiadanie tytułu zawodowego inżynier
− posiadanie tytułu zawodowego inżynier
pożarnictwa (po ukończeniu studiów na kierunku
pożarnictwa (po ukończeniu studiów na
inżynieria bezpieczeństwa w Szkole Głównej
kierunku inżynieria bezpieczeństwa w Szkole
Służby Pożarniczej)
Głównej Służby Pożarniczej) albo
− posiadanie tytułu zawodowego inżynier
w zakresie inżynierii bezpieczeństwa
w specjalności inżynieria bezpieczeństwa
pożarowego uzyskanego w Szkole Głównej
Służby Pożarniczej, kwalifikacji
wymaganych do wykonywania zawodu
strażak oraz ukończenie w Szkole Głównej
Służby Pożarniczej przeszkolenia
zawodowego przygotowującego do
zajmowania stanowisk związanych
z kierowaniem działaniami ratowniczymi,
albo
− posiadanie tytułu zawodowego inżynier oraz
uzyskanego w Szkole Głównej Służby
Pożarniczej tytułu zawodowego magister
inżynier w zakresie inżynierii
bezpieczeństwa w specjalności inżynieria
bezpieczeństwa pożarowego oraz
kwalifikacje do wykonywania zawodu
technik pożarnictwa oraz ukończenie
w Szkole Głównej Służby Pożarniczej
przeszkolenia zawodowego
przygotowującego do zajmowania stanowisk
związanych z kierowaniem działaniami
ratowniczymi


Obecnie tytuł zawodowy inżynier pożarnictwa można uzyskać jedynie po ukończeniu
studiów na kierunku inżynieria bezpieczeństwa w Szkole Głównej Służby Pożarniczej.
Zgodnie z proponowanymi zmianami, kwalifikacje niezbędne do wykonywania zawodu
inżynier pożarnictwa będą mogły również uzyskać osoby posiadające tytuł zawodowy
inżynier i w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa
12

pożarowego uzyskanego w Szkole Głównej Służby Pożarniczej i kwalifikacje wymagane do
wykonywania zawodu strażak – po ukończeniu w Szkole Głównej Służby Pożarniczej
przeszkolenia zawodowego przygotowującego do zajmowania stanowisk związanych
z kierowaniem działaniami ratowniczymi, jak również osoby posiadające tytuł zawodowy
inżynier, tytuł zawodowy magister inżynier w zakresie inżynierii bezpieczeństwa
w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego uzyskany w Szkole Głównej Służby
Pożarniczej oraz kwalifikacje do wykonywania zawodu technik pożarnictwa – po ukończeniu
w Szkole Głównej Służby Pożarniczej przeszkolenia zawodowego przygotowującego do
zajmowania stanowisk związanych z kierowaniem działaniami ratowniczymi. Obecne
i proponowane wymagania kwalifikacyjne do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa
przedstawi

Tabela 5. Liczba absolwentów studiów na kierunku inżynieria bezpieczeństwa w Szkole Głównej
Służby Pożarniczej w poszczególnych latach okresu 2007–2017 wraz z liczbą kandydatów
ubiegających się o przyjęcie na studia oraz liczbą przyjętych (liczba kandydatów i przyjętych
w danym naborze wg roku ukończenia studiów)
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
ukończenia
studiów
Studia stacjonarne dla strażaków w służbie kandydackiej
Liczba
47**
63**
89
60
62
87
80
–
–
–
–
absolwentów
Liczba
przyjętych
60*
68
88
60
65
88
84
83
79
94
85

Liczba
835*
775
814
789
420
301
403
648
678
726
828
kandydatów
Studia niestacjonarne dla strażaków w służbie stałej
Liczba
68
68
84
90
111
96
127
–
–
–
–
absolwentów
Liczba
przyjętych
79*
81
108
92
123
104
146
176
140
83
120

Liczba
79*
83
112
161
158
150
146
176
182
154
202
kandydatów
* Dane dotyczą roku 2003, w którym przyjmowano absolwentów z 2007 r.
** Część studentów kontynuowała naukę na studiach magisterskich
Źródło: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej


Kształcenie na studiach stacjonarnych (w służbie kandydackiej) w zawodzie inżynier
pożarnictwa trwa 4 lata (8 semestrów), a program kształcenia obejmuje 2995 godzin zajęć
(w tym 144 godz. praktyki w podziale bojowym oraz 1000 godz. innych zajęć praktycznych).
Średni koszt przeszkolenia jednej osoby wynosi ok. 24,1 tys. zł rocznie albo prawie
96,5 tys. zł w całym cyklu 4-letniego kształcenia. Zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej, strażak zwolniony ze służby na podstawie art. 43 ust. 2
13

pkt 3–5 lub ust. 3 pkt 2 przed upływem 5 lat od ukończenia nauki w ramach służby
kandydackiej w Szkole Głównej Służby Pożarniczej jest obowiązany zwrócić kwotę
stanowiącą równowartość kosztów wyżywienia i umundurowania otrzymanych w czasie
nauki. Okres studiów w służbie kandydackiej zaliczany jest do stażu służby.

Studia niestacjonarne dla strażaków w służbie stałej są płatne i kosztują 4650 zł za
jeden rok akademicki. Studia można podjąć na własny koszt – po uzyskaniu zgody
przełożonego uprawnionego do mianowania – lub, w przypadku skierowania na studia, na
koszt komendanta powiatowego PSP kierującego na studia.

awiera informacje o liczbie absolwentów stacjonarnych studiów na kierunku
inżynieria bezpieczeństwa w Szkole Głównej Służby Pożarniczej oraz o liczbie kandydatów
i liczbie osób przyjętych na studia w poszczególnych latach.

Koszt przeszkolenia zawodowego przygotowującego do zajmowania stanowisk
związanych z kierowaniem działaniami ratowniczymi, finansowanego ze środków
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wynosi 2280 zł za jednego słuchacza, natomiast
finansowanego ze środków unijnych – 2470 zł. Szkolenia te prowadzone są w formie studiów
przez Szkołę Główną Służby Pożarniczejzawiera informacje o liczbie absolwentów
studiów w poszczególnych latach w okresie 2008–2012. Na podstawie tych danych łączny
koszt przeszkolenia zawodowego przygotowującego do zajmowania stanowisk związanych
z kierowaniem działaniami ratowniczymi można oszacować na poziomie ok. 250 tys. zł
(studia finansowane ze środków budżetu państwa), a w przypadku studiów finansowanych ze
środków unijnych ok. 270 tys. zł.

Tabela 6. Liczba absolwentów studiów przygotowujących do zajmowania stanowisk związanych
z kierowaniem działaniami ratowniczymi w poszczególnych latach okresu 2008–2012

2008
2009
2010
2011
2012
Liczba absolwentów
48
100
100
100
109
Źródło: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej


Posiadanie kwalifikacji wymaganych do wykonywania zawodu strażaka, technika
pożarnictwa lub inżyniera pożarnictwa jest niezbędnym warunkiem zatrudnienia
w charakterze strażaka w jednostce ochrony przeciwpożarowej. Zgodnie z art. 15 ustawy
o ochronie przeciwpożarowej, jednostkami ochrony przeciwpożarowej są:
− jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej,
− ochotnicza straż pożarna i związek ochotniczych straży pożarnych,
− jednostki organizacyjne Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej,
14

− zakładowa straż pożarna i zakładowa służba ratownicza,
− gminna zawodowa straż pożarna i powiatowa (miejska) zawodowa straż pożarna,
− terenowa służba ratownicza,
− inne jednostki ratownicze.

Według stanu na grudzień 2012 r. w jednostkach organizacyjnych PSP zatrudnione
były 32 462 osoby, w tym 29 970 strażaków oraz 2492 stażystów. Przeciętny okres służby
strażaków w PSP w latach 2007–2008 wynosił 20 lat, jednak w późniejszym okresie
zauważyć można jego wydłużenie – średni okres służby strażaków zwolnionych ze służby
w roku 2010 wzrósł do 22 lat. Przy podobnym poziomie zatrudnienia strażaków w PSP jak na
koniec roku 2012 oraz porównywalnym stażu strażaków zwalnianych ze służby jak w latach
2007–2010
można oczekiwać, że co roku ze służby będzie zwalnianych
ok. 1,5 tys. strażaków, w związku z tym utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia
strażaków w PSP będzie wymagało również przyjęcia takiej samej liczby strażaków do służby
oraz ich przeszkolenia.

Informacje o liczbie jednostek ochrony przeciwpożarowej, w rozumieniu art. 15
ustawy o ochronie przeciwpożarowej, oraz liczbie ratowników i członków tych jednostek
według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r., przedstawia

Tabela 7. Liczba jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz liczba ratowników i członków tych
jednostek według stanu na dzień 31 grudnia 2012 r.

w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym
pozostałe
ogółem
Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa, zakładowa straż pożarna i zakładowa służba ratownicza,
gminna zawodowa straż pożarna i powiatowa (miejska) zawodowa straż pożarna, terenowa służba
ratownicza oraz inne jednostki ratownicze
jednostek
4
256
276
ratowników
273
5948
6609
Ochotnicze Straże Pożarne
jednostek
3916
12192
16057
członków
127666
262569
388161
Źródło: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej


Największy odsetek strażaków, ok. 2/5, zatrudnionych jest na stanowiskach
podoficerskich, podczas gdy na pozostałych rodzajach stanowisk, oficerskich, aspiranckich
i szeregowych, zatrudnionych jest po ok. 1/5 strażaków. Jeśli chodzi o rodzaje jednostek
organizacyjnych, to tylko co szesnasty strażak PSP pracuje poza komendą powiatową.
Strukturę zatrudnienia przedstawia

2 Na dzień 1 stycznia 2012 r. liczba osób uprawnionych do zaopatrzenia emerytalnego wynosiła 41 817 osób,
a na dzień 1 stycznia 2013 r. – 43 298 osób.
15