Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

nale y równie zauwa yć, e wymóg sta u zawodowego w
przypadku certyfikatów międzynarodowych jest wymogiem
dodatkowym w stosunku do wymogu zaliczenia egzaminu, a nie
wymogiem zastępującym egzamin.
(4) Nadmierna deregulacja jest sprzeczna z tendencją wzmacniania
profesjonalizmu w instytucjach finansowych po do wiadczeniach
kryzysu finansowego.
Załamanie na rynkach finansowych w ostatnich latach ukazało
zagro enia dla systemu finansowego w najbardziej rozwiniętych
krajach wiata. Źo powstania globalnego kryzysu finansowego
doszło m.in. wskutek nieodpowiedzialnego stosowania
instrumentów finansowych i błędów uczestników rynku, którzy
posługiwali się zło onymi instrumentami w sposób
nieodpowiedzialny i niekompetentny. Aby eliminować ryzyko
popełnienia podobnych błędów w przyszło ci, nale y budować
zaufanie do rynku kapitałowego m.in. poprzez adekwatne
działania Państwa wspierające weryfikację przygotowania
zawodowego.
Inicjatywy prawodawcze podejmowane w ostatnim czasie
zarówno przez Unię źuropejską, jak i poszczególne kraje Uź - w
następstwie do wiadczeń wyniesionych z kryzysu finansowego -
zmierzają w kierunku rozszerzenia wymogów dotyczących
profesjonalizacji
działalno ci
instytucji
finansowych.
Systematycznie obserwujemy wdra anie nowych wymogów
dotyczących funkcjonowania osobnych komórek zarządzania
ryzykiem
inwestycyjnym,
kontroli
działalno ci
firm
inwestycyjnych z przepisami prawa (compliance) czy audytu
wewnętrznego. Wszystkie te działania mogą jednak okazać się
mało skuteczne, je li nie zapewni się, aby osoby podejmujące
kluczowe decyzje inwestycyjne posiadały odpowiednią wiedzę
profesjonalną i ponosiły odpowiedzialno ć za działania nieuczciwe
i niezgodne z prawem. Źlatego działania podejmowane w wielu
krajach europejskich ukierunkowane są równie na prowadzenie
cisłych list osób wykonujących kluczowe czynno ci w obrocie na

170
tynkach finansowych oraz uszczelnienie kryteriów dostępu do
zawodów. Źobrym przykładem są zmiany implementowane
obecnie w Wielkiej Brytanii w ramach procesu tzw. retail
distribution review. Zmiany te mają bezpo redni związek ze
zjawiskami ujawnionymi w trakcie kryzysu finansowego i mają na
celu przeciwdziałanie tym zjawiskom. W wyniku tych zmian
wyeliminowana zostanie mo liwo ć, by osoba bez odpowiedniej
certyfikacji swoich kwalifikacji zawodowych mogła obsługiwać
inwestorów detalicznych.

Analiza praktycznych aspektów stosowania przepisów
proponowanych w Projekcie ustawy
Niezale nie od analizy proponowanych rozwiązań pod kątem
zgodno ci z celami ustawowymi, istotna jest równie analiza
praktycznych aspektów ich stosowania. W tym kontek cie nale y
zauwa yć, e przepisy te abstrahują od rzeczywistego systemu
kształcenia na polskich uczelniach, rodzą znaczne trudno ci
interpretacyjne, powodują wiele niepo ądanych skutków
ubocznych, będą ucią liwe w praktycznym stosowaniu i mogą
skutkować wzrostem procedur biurokratycznych. Mo na w
szczególno ci zidentyfikować następujące obszary generujące
potencjalne problemy:
(1)
Oferowane obecnie kierunki studiów na wiodących
uczelniach ekonomicznych jedynie w niewielkim stopniu
pokrywają się z zagadnieniami tematycznymi obowiązującymi na
egzaminie dla maklerów.
Przedstawiona w załączniku nr 1 analiza wybranych kierunków
studiów oferowanych przez pięć wiodących uczelni
ekonomicznych w Polsce (wybrano kierunki mo liwie najbardziej
pokrywające się tematycznie z egzaminem dla maklerów),
wskazuje, e w praktyce zakres tematyczny studiów wy szych na
kierunkach ekonomicznych w najlepszym przypadku w połowie
pokrywa się z zakresem egzaminu dla maklerów. W większo ci
przypadków studia ekonomiczne jedynie w niewielkim stopniu

171
przygotowują do wykonywania zawodu. Pokazuje to
jednoznacznie, e zawód maklera papierów warto ciowych jest
zawodem
wymagającym
opanowania
specyficznej
i
specjalistycznej wiedzy, która powinna być weryfikowana w
sposób niezale ny i jednolity w stosunku do wszystkich
kandydatów.
(2)
Uznawanie kwalifikacji zawodowych w związku z
ukończeniem odpowiednich studiów rodzi znaczne komplikacje
interpretacyjne.
Zarówno zakres tematyczny egzaminu dla maklerów, jak i zakres
tematyczny studiów podlegają regularnym przeglądom i zmianom.
Ustawa nie precyzuje, czy obowiązkiem KNŻ byłaby regularna
analiza pod kątem stałego utrzymania zgodno ci tematycznej
uznanych kierunków studiów i egzaminu dla maklerów. Pojawia
się tu wiele wątpliwo ci interpretacyjnych. Czy taki przegląd
powinien odbywać się obowiązkowo, np. raz w roku? Czy
uczelnia powinna mieć obowiązek ka dorazowego informowania
KNŻ o zmianie w programie studiów? Czy w przypadku zmian w
zakresie tematycznym egzaminu uczelnia powinna ubiegać się o
ponowne uznanie kierunku studiów? Czy studenci, którzy
rozpoczęli studia na kierunku uznawanym przez KNŻ, a ukończyli
je w chwili, gdy kierunek ten nie był ju uznawany, są
uprawnieniu do wpisu na listę maklerów? I na odwrótŚ czy
studenci, którzy rozpoczęli studia na kierunku nieuznawanym
przez KNŻ, a ukończyli je w chwili, gdy kierunek ten był ju
uznawany, są uprawnieniu do wpisu? Projekt ustawy nie
rozstrzyga tych dylematów, nakładając na KNŻ konieczno ć
samodzielnej interpretacji w procesie podejmowania decyzji
administracyjnych, wymagających przecie wszechstronnej
analizy i dokładno ci. Proponowany przepis wprowadza zatem
bardzo du o niepewno ci dla osób podejmujących kierunki
studiów, które zakresem tematycznym obejmowałyby egzamin dla
maklerów (o ile takie kierunki powstaną - gdy jak wskazano w
załączniku nr 1, obecnie oferta dydaktyczna nie obejmuje

172
odpowiednich kierunków). Wydaje się, e proponowany przepis
nakłada na KNŻ biurokratyczny i kosztowny obowiązek, który
spowoduje uwikłanie w kwestie interpretacyjne i po więcenie
uwagi regulatora na skomplikowane zadania, które nie będą
pozytywnie wpływać na efektywno ć działań nadzorczych.
Nale y ponadto pamiętać,
e organem administracji
odpowiedzialnym za wytyczanie i nadzorowanie standardów
kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów jest
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy szego. Istnieje zatem
istotne ryzyko, e powierzone KNŻ zadanie analizowania zakresu
tematycznego studiów spowoduje spory kompetencyjne z
Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wy szego.
(3)
Istotne komplikacje interpretacyjne powstają równie w
przypadku uznawania kwalifikacji zawodowych na podstawie
sta u zawodowego.
Przykładowo, nie jest jasne, jaką procedurę nale y zastosować w
przypadku, gdy wymagany sta zawodowy realizowany był u
dwóch lub większej liczby pracodawców. Powstaje wątpliwo ć,
czy taka sytuacja jest dopuszczalna i czy w takim przypadku
pozytywną opinię powinni wystawić wszyscy maklerzy/doradcy
nadzorujący pracę kandydata. Podobna wątpliwo ć powstaje w
przypadku odej cia z pracy osoby nadzorującej praktykę lub
zmiany podległo ci słu bowej kandydata w okresie sta u. Źalej,
czy kandydat jest zobowiązany przedstawić opinie od wszystkich
maklerów/doradców, którzy nadzorowali jego pracę w okresie
ostatnich odpowiednio 3 i 4 lat, czy te tylko tych, których wska e
(w szczególno ci w przypadku, gdy ogólny okres wykonywania
czynno ci pod nadzorem maklerów/doradców w okresie ostatnich
odpowiednio 3 i 4 lat był dłu szy od wymaganego minimalnego
okresu). Czy w przypadku, gdy w okresie przed dokonaniem
wpisu kandydata na odpowiednią listę odnotowano przypadek
zawieszenia przez KNŻ uprawnień maklerskich lub doradczych
osoby nadzorującej, osoba taka nadal daje rękojmię umo liwiającą
jej wystawienie pozytywnej opinii o kandydacie? Czy w

173
przypadku mierci maklera/doradcy, który nadzoruje sta ,
kandydat jest pozbawiony mo liwo ci wnioskowania o dokonanie
wpisu na odpowiednią listę? Tego rodzaju pytania mo na mno yć,
co uzmysławia, przed jak skomplikowanym i absorbującym
zadaniem stanie organ nadzoru, któremu powierzono prowadzenie
listy maklerów i doradców inwestycyjnych.
(4) Istnieje ryzyko nieprawidłowo ci w trakcie zdobywania
praktyki zawodowej.
Projekt ustawy przewiduje, e na listę maklerów i doradców
inwestycyjnych mogą zostać wpisane osoby, które przez
odpowiedni okres przed zło eniem wniosku o wpis wykonywały,
pod kierunkiem i nadzorem odpowiednio maklera i doradcy
inwestycyjnego,
czynno ci
bezpo rednio
związane
z
wykonywaniem zawodu, w ramach zatrudnienia w firmie
inwestycyjnej, oraz posiadają pozytywną opinię tego
maklera/doradcy. Wykonywanie czynno ci maklerskich pod
kierunkiem i nadzorem danej osoby mo na wykazać najłatwiej
wówczas, gdy osoba ubiegająca się o wpis na daną listę podlegała
słu bowo maklerowi/doradcy. Wymóg uzyskania na końcu
procesu pozytywnej opinii maklera/doradcy zwiększa mo liwo ć
nacisku na pracownika lub obcią ania go nadmiernymi
obowiązkami. Mo liwo ć nacisku jest tym większa, im dłu ej trwa
ju praktyka i im więcej czasu kandydat w nią „zainwestował".
Ponadto proponowane rozwiązanie utrudnia kandydatowi na
maklera/doradcę inwestycyjnego zmianę pracy (ryzyko przerwania
okresu praktyki pod kierunkiem osoby, która ma wystawić
pozytywna opinię), mo e powodować nieuczciwe zani anie
zarobków kandydata na maklera przez pracodawcę (ponownie,
ryzyko to jest tym większe, im dłu ej trwa praktyka), a tak e rodzi
ryzyko przerwania praktyki w przypadku odej cia z pracy przez
maklera nadzorującego praktykę.
Źeregulacja zawodu maklera giełd towarowych
Projekt ustawy zakłada równie całkowitą deregulację zawodu
maklera giełd towarowych. ZMIŹ podtrzymuje wszystkie

174