Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, funkcjonariusze Policji, oraz

53 tłumaczy. Celem badania była ocena tłumaczeń pisemnych i

ustnych wykonywanych na potrzeby polskiego postępowania

karnego oraz zdefiniowanie trudno ci związanych z tłumaczeniami

prawno-sądowymi. W raporcie (2011Ś17)' wskazano przyczyny

złej jako ci i niedostatecznych umiejętno ci w zakresie tych

tłumaczeń wymieniane przez pracowników organów cigania i

wymiaru sprawiedliwo ci, takie jak, między innymi, brak

znajomo ci terminologii prawniczej w języku polskim i obcym,

niewystarczająca precyzja, niewystarczająca znajomo ć języka i

terminologii procesowej, nieznajomo ć zasad polskiego

postępowania karnego. Mo na tu jeszcze dodać brak znajomo ci

komparatystycznej systemów prawnych obowiązujących w krajach

języka przekładu i języka oryginału. Kłopoty w tłumaczeniu
powstają równie , miedzy innymi, w sytuacji konieczno ci
przekazania
informacji
o
instytucji
prawnej
nieznanej
cudzoziemcowi lub takiej, która nie występuje w kraju jego
pochodzenia, albo w sytuacji, kiedy osoba uczestnicząca w
postępowaniu posługuje się językiem innym ni powszechnie
zrozumiały, na przykład dialektem czy slangiem. Trudno
oczekiwać, e z takimi i podobnymi problemami poradzi sobie
osoba z wykształceniem rednim.

Przedstawione w raporcie (2011:17) wyniki szczegółowych badań
wskazują na potrzebę powa nej analizy roli i miejsca tłumacza we
współpracy z organami wymiaru sprawiedliwo ci. Oczekujemy na
inicjatywę Ministerstwa Sprawiedliwo ci w tej sprawie.

Pragniemy podkre lić, e zgadzamy się z niektórymi z
proponowanych w projekcie ustawy rozwiązań.

Uwa amy za celowe zniesienie obowiązku corocznego
publikowania listy tłumaczy przysięgłych w formie wydruku.
Jeste my jednak zdania, ze konieczne jest - ze względu na interes
społeczny - zapewnienie mechanizmu umo liwiającego wszystkim
zainteresowanym uzyskanie informacji o tłumaczach przysięgłych
nie tylko za po rednictwem Internetu (do którego, według

150
przeprowadzonych badań, nie ma dostępu niemal jedna trzecia
polskiego społeczeństwa), ale tak e w formie tradycyjnej - w
postaci informacji ustnej lub drukowanej. W sądach powinny być
dostępne listy tłumaczy przysięgłych prowadzących działalno ć w
danym rejonie czy okręgu.

Popieramy zmianę umo liwiającą zawieszenie tłumacza
przysięgłego w wykonywaniu czynno ci na jego wniosek.

Nie mo emy się zgodzić na wprowadzenie zmiany prowadzącej do Uwaga nieuwzględniona
penalizacji tłumaczy przysięgłych za brak aktualizacji danych i na Zakres penalizacji został
nakładanie kar pienię nych przez Komisję Odpowiedzialno ci okre lony w projektowanym art.
Zawodowej, zwłaszcza bez wyszczególnienia przewinień, za jakie 21 ustawy i nie ulega zmianie.
kary te byłyby orzekane.
Obejmuje on niewypełnianie
Całkowicie zgadzamy się z opinią, e „w ciągu ostatnich albo wypełnianie w sposób
dwudziestu dwóch lat, czyli od chwili zmiany ustroju w naszym nienale yty lub nierzetelny
kraju, niezwykle wzrosło znaczenie tego zawodu (tłumacza obowiązków okre lonych w art.
przysięgłego)". Źlatego za konieczną uwa amy cało ciową 8 ust. 2, art. 14, art. 15, art. 17
nowelizację Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego, której ust. 1 i art. 18 ust. 2.
podstawą mógłby być projekt przyjęty w 2008 roku przez Komisję
Sprawiedliwo ci i Praw Człowieka Sejmu RP. Źotychczasowa
ustawa traktuje tłumaczy przysięgłych w sposób przedmiotowy, co
- wraz z bardzo niskim poziomem stawek za tłumaczenia
po wiadczone - powoduje malejące z roku na rok zainteresowanie
wej ciem do zawodu, a nierzadko odchodzenie od zawodu
tłumacza przysięgłego. Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich
niejednokrotnie zwracało się do kolejnych ministrów
sprawiedliwo ci, wiceministrów czy dyrektorów departamentów,
postulując wprowadzenie godziwych zasad pracy i rewaloryzację
stawek wynagrodzenia dla tłumaczy przysięgłych, jednak zawsze
bez rezultatu. Pamiętajmy, e od 2005 roku, kiedy weszło w ycie
Rozporządzenie
Ministra
Sprawiedliwo ci
w
sprawie
wynagrodzenia za czynno ci tłumacza przysięgłego (Źz. U. z 26
stycznia 2005 r.), nie zmieniły sie ustawowe stawki za czynno ci
tłumaczy
przysięgłych
na
rzecz
organów
wymiaru
sprawiedliwo ci, mimo wielokrotnych wystąpień w tej sprawie

151
organizacji zrzeszających tłumaczy. Są to jedyne urzędowe stawki
wynagrodzenia, wpływające na sytuację tłumaczy na rynku.
Inflacja od 2005 r. wyniosła 22.5%. Tymczasem stawki za
tłumaczenia ustne jeszcze w 2005 r. były kilkakrotnie ni sze ni
stawki rynkowe (teraz ta rozbie no ć jeszcze bardziej się
zwiększyła). Uwa amy, e godziwe stawki i przestrzeganie
terminów płatno ci za tłumaczenia przez organy wymiaru
sprawiedliwo ci przyciągną do zawodu tłumacza przysięgłego
nowe osoby skuteczniej ni obni enie wymagań w zakresie
wykształcenia.
Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich widzi pilną konieczno ć
dyskusji o statusie zawodu tłumacza przysięgłego z udziałem
przedstawicieli
instytucji
korzystających
z
tłumaczeń
po wiadczonych, lingwistów praktyków i teoretyków tłumaczenia
oraz przedstawicieli wszystkich organizacji zrzeszających
tłumaczy. STP gotowe jest w ka dej chwili ponownie przedstawić
propozycje mające na celu poprawę obecnej sytuacji.
67
Polskie Towarzystwo
Art. 2 ust. 1 - 3
Art. 2 ust. 1 pkt 1 - akceptujemy zastrze enie co do prawa podjęcia Uwaga czę ciowo uwzględniona
Tłumaczy Przysięgłych
(ustawy o
zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium RP jako warunku w zakresie wymogu
i Specjalistycznych
zawodzie tłumacza dostępu do zawodu tłumacza przysięgłego.
wykształcenia oraz mo liwo ci
przysięgłego)
Art. 2 ust 1 pkt 5 - postulujemy zachowanie obecnie wydawania przez Ministra
obowiązującego przepisu, za mo liwo ć nabycia prawa do Sprawiedliwo ci zgody na
wykonywania zawodu TP przez osoby nieposiadające tytułu przystąpienie do egzaminu na
magistra proponujemy zapisać w dodanym ustępie 3 artykułu 2 jak tłumacza przysięgłego
poni ej.
kandydatów, z wykształceniem
Art. 2 ust. 3 - postulujemy dodanie nowego przepisu w brzmieniu: innym ni magisterskie.
„Minister Sprawiedliwo ci mo e, w uzasadnionym przypadku, W pozostałym zakresie uwagi
wyrazić zgodę na przystąpienie do egzaminu na tłumacza niezasadne lub wykraczające
przysięgłego kandydata, który legitymuje się innym poza zakres przedmiotowy
wykształceniem ni okre lone w ust. 1 pkt 5".
projektu.



c.d.
Art. 9
Art. 9 ust. 3 - postulujemy nieuchylanie przepisu ust. 3 i Uwaga nieuwzględniona.
Art. 11
zachowanie jego intencji jako jedynej tre ci tego artykułu w Niepublikowanie danych
Art. 16
brzmieniuŚ „Art. 9. Źane tłumacza przysięgłego wskazane w art. 8 tłumacza przysięgłego

152
Art. 18
ust.1 pkt 2, 4 i 9 nie są podawane do publicznej wiadomo ci."
wskazanych w art. 8 ust. 1 pkt 2,
Art. 18
Art. 11 ust. 1 - akceptujemy z aprobatą dodanie mo liwo ci 4 i 9 wynika z art. 10 ustawy.
Art. 21
zawieszenia działalno ci TP na wniosek tłumacza.

(ustawy o
Art. 16 ust. 2 - postulujemy dodanie na końcu ustępu po wyrazachŚ
zawodzie tłumacza „przy uwzględnieniu stopnia trudno ci i zakresu tłumaczenia"
przysięgłego)
wyrazów „oraz rocznego wska nika waloryzacji".
Art. 18 ust. 2 i ust. 3 - postulujemy dodanie w ust. 2 wyrazów
zaznaczonych kursywą i pominięcie drugiego zdania obecnego
przepisu oraz dodanie ustępu 3 w brzmieniu zgodnym z wersją
strony rządowej w projekcie (niedoszłej do skutku) nowelizacji
ustawy o ztp w 2008 r.:
Art. 18.2. Na wszystkich po wiadczonych tłumaczeniach oraz
po wiadczonych odpisach pism, które wydaje tłumacz przysięgły,
w formule po wiadczającej wymienia się datę i pozycję, pod którą
tłumaczenie lub odpis są odnotowane w repertorium oraz
stwierdza się, czy tłumaczenie sporządzono z oryginału, kopii,
skanu lub faksu.
3. Wykonane przez siebie tłumaczenie lub odpis pisma
tłumacz przysięgły opatruje pieczęcią po jego sporządzeniu,
umieszczając ją obok podpisu bezpo rednio pod formułą
po wiadczającą.
Art. 21 ust. 1 - akceptujemy dodanie do obowiązków TP
podlegających
odpowiedzialno ci
zawodowej
obowiązku
okre lonego w art 8 ust. 2 dotyczącego zgłaszania zmiany danych
objętych wpisem na listę TP.
Art. 21 ust. 2 pkt. 3 - akceptujemy intencję dyscyplinowania
tłumaczy przysięgłych karami pienię nymi, jednak kara taka nie
powinna być wy sza od okre lonej w projekcie jako Jedna
dziesiąta przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dlatego
postulujemy zmianę w wyra eniu „kara pienię na nie ni sza od"
wyrazów „nie ni sza od" na „w wysoko ci".
Uzasadnienie postulatówŚ
Art. 2 ust 1 pkt 5 - postulat zachowania obecnego brzmienia tego
przepisu ma na celu uchronienie ustawodawcy przed zarzutem, e

153
uznał wykształcenie rednie za wystarczające, aby zdać egzamin
na tłumacza przysięgłego, podczas gdy jest rzeczą oczywistą i
absolwent szkoły redniej nie posiada wiedzy i umiejętno ci
niezbędnych do wykonywania zawodu TP - ani w zakresie
znajomo ci języka obcego, ani tłumaczenia tekstów
specjalistycznych, ani nawet ich rozumienia w języku polskim.
Równie teza, i „tłumacze przysięgli nie muszą dokonywać
naukowych analiz" jest z gruntu błędna, poniewa akurat analiza
porównawcza jest istotą pracy tłumacza, a w przypadku
tłumaczenia specjalistycznego - naukowa analiza porównawcza.
Ponadto, zachowanie obecnego przepisu pozwoli na uznanie przez
Komisję źuropejską e Polska stosuje się do nakazu dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20
pa dziernika 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i
tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym, stanowiącej w
art. 8 o niezmniejszaniu poziomu ochrony prawa człowieka do
rzetelnego procesu, którego realizacja jest mo liwa wyłącznie z
udziałem wykwalifikowanych tłumaczy.
Art. 2 ust. 3 - postulat dodania nowego przepisu ma na celu
dopuszczenie przez Ministra Sprawiedliwo ci do egzaminu na TP
nielicznych osób ze rednim wykształceniem w uzasadnionych
przypadkach, czyli z wa nego powodu, jakim mo e być wyłącznie
brak tłumaczy danego języka rzadkiego. Przede wszystkim jednak
dodanie takiego przepisu zachowa wła ciwą proporcję między
ogólną zasadą a wyjątkiem od niej, poniewa w rzeczywisto ci
nawet osoby z wy szym wykształceniem filologicznym kształcą
się na studiach podyplomowych, aby przystąpić do egzaminu na
TP, chocia prawo im tego nie nakazuje i nigdy nie nakazywało.
Takie rozwiązanie umo liwi realizację intencji projektodawcy,
unikając równocze nie niepo ądanych reakcji ze strony
rodowiska TP, które wyraziło głębokie oburzenie na propozycję
drastycznego obni enia poziomu wykształcenia kandydatów na TP
i na niefortunne jej uzasadnienie.
Art. 9 ust. 3 - postulat zachowania tre ci obecnego ust. 3 tego

154